@article{article_1681787, title={Halil Rıza Ulutürk ve Şiirlerinde Ana Dili}, journal={TÜRKAV Kamu Yönetimi Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi}, volume={5}, pages={184–202}, year={2025}, DOI={10.71138/turkav.1681787}, author={Erol, Ali and Sonsuz, Emine}, keywords={Halil Rza, Azerbaycan Şiiri, Azerbaycan Türkçesi}, abstract={Halil Rıza Ulutürk, sanat değeri yüksek şiirleri ile Azerbaycan’ın bağımsızlık ideallerini kaleme almış, emsalleri ve Azerbaycan Türkleri tarafından “İstiklâl Şairi”, “Vatan Şairi” gibi ünvanlarla anılmış değerli bir şahsiyettir. Ulutürk’ün duru Azerbaycan Türkçesi ile yazdığı şiirleri, edebiyat tarihçileri tarafından siyasi lirizmin en değerli örnekleri olarak kabul edilmiştir. Ulutürk’ün şiirlerinde var olan hamaset duygusu Azerbaycan Türklerinin millî bağımsızlığa dair ihtiyaç duydukları cesaret ve inancı temsil etmiştir. Çünkü Ulutürk; şairliğin en asli görevinin ana dilini korumak ve yüceltmek olduğuna inanmış, her fırsatta ana dilini korumak ile ana vatanı korumanın aynı değeri haiz olduğunu ifade etmiştir. Bu çalışmada Halil Rıza Ulutürk’ün Azerbaycan Türkçesine olan sevgisini ifade ettiği şiirleri incelenmiş ve bu şiirlerde yer alan ahenk unsurları, iletişim vurguları ve onun sanat anlayışına karakteristik bir değer kazandıran orijinal söylemleri ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır.
Ulutürk, ana dili sevgisini ifade ettiği şiirlerinde Azerbaycan Türkçesini millî bir kimlik ve direniş unsuru olarak karakterize etmiş, duru bir Azerbaycan Türkçesi ile yazmayı bilinçli bir şekilde tercih etmiştir. Halil Rıza Ulutürk, Sovyetlerin güdümlü edebî anlayışına ve dil politikalarına başkaldırarak Azerbaycan Türkçesini korumak için millî ve kararlı bir duruş ortaya koymuştur. Ulutürk; Azerbaycan Türkçesine bağlılığını ifade ettiği şiirlerinde Azerbaycan Türkçesinin zengin ve köklü bir dil olduğunu ifade etmiş ve ana dili Azerbaycan Türkçesini yüceltmiştir. Bu anlamda Ulutürk’ün şiirleri; Azerbaycan Türklerinin bağımsızlıklarını kazanmaları sürecinde istikamet belirlemiş, millî bağımsızlığın ilk ve en önemli unsuru olarak ana dili koruma görevini üstlenmiştir.}, number={1}, publisher={Türkiye Kamu Çalışanları Kalkınma ve Dayanışma Vakfı (TÜRKAV)}