TY  - JOUR
T1  - Marinaların Sürdürülebilirlik Çerçevesi: Mavi Bayrak Programı ve Küresel Sürdürülebilir Turizm Konseyi Kriterleri Üzerinden Değerlendirme
TT  - The Sustainability Framework of Marinas: An Evaluation Based on the Blue Flag Program and the Global Sustainable Tourism Council Criteria
AU  - Demli, Deniz
AU  - Kerestecioğlu, Funda
PY  - 2025
DA  - November
Y2  - 2025
DO  - 10.35674/kent.1684006
JF  - Kent Akademisi
JO  - Urban Academy
PB  - Ahmet FİDAN
WT  - DergiPark
SN  - 2146-9229
SP  - 3297
EP  - 3334
VL  - 18
IS  - 6
LA  - tr
AB  - Mavi Bayrak Programı, çevresel sürdürülebilirlik odaklı bir sertifikasyon sistemi olarak marinalarda uygulanmakta; ancak sürdürülebilirliğin sosyo-ekonomik ve kültürel boyutlarını sınırlı biçimde ele almaktadır. Oysa marinalar, günümüzde yalnızca yat limanı işleviyle sınırlı kalmayıp, bulundukları bölgenin doğal, sosyal, ekonomik ve kültürel yapısıyla etkileşime girerek birer turizm destinasyonuna dönüşmektedir ve sürdürülebilirlik değerlendirmelerinde yalnızca çevresel ölçütlere odaklanmanın yetersiz kaldığı görülmektedir. Çalışmanın amacı, sürdürülebilir yat turizmi bağlamında marinaların mekânsal olarak ayrıcalıklarını oluşturan çevresel, sosyo-ekonomik, kültürel ve yönetsel etkilerini bütüncül bir şekilde değerlendiren yeni bir sürdürülebilirlik kriter seti oluşturmaktır. Araştırma kapsamında, Mavi Bayrak Programı ile Küresel Sürdürülebilir Turizm Konseyi’nin (GSTC) Destinasyon ve Endüstri Kriterleri içerik analizi yoluyla karşılaştırılmıştır. Analizlerde elde edilen kodlar, tematik olarak sınıflandırılarak sürdürülebilirliğin temel bileşenlerine göre yeniden düzenlenmiştir. Çevresel boyutun yanı sıra yönetim, sosyal, kültürel etki ve ekonomik katkıyı da kapsayan yeni bir değerlendirme modeli geliştirilmiştir. Önerilen “marinalar için sürdürülebilirlik kriter seti”, mevcut çevre odaklı sistemleri tamamlayarak; marinaların yerel ekonomiyle entegrasyonunu, çevresindeki kültürel miras, sosyal yapı ve doğal değerlerin mekânsal olarak kabulünü ve bu alanlara yönelik uzun vadeli yönetim stratejilerinin değerlendirilmesini mümkün kılmaktadır. Sonuç olarak çalışma, marinaların sürdürülebilir turizm sertifikasyon süreçlerinin kapsamının, mekanda var olan ve marinayı ayrıcalıklı kılan kültürel, sosyal, doğal değerler açısından genişletilmesine katkı sağlamayı; mekânsal değerleri zenginleştiren sosyal, kültürel miras ve doğal unsurları da içerecek şekilde marina yönetim politikalarının iyileştirilmesine yönelik bir zemin oluşturmayı amaçlamaktadır.
KW  - Marina Yönetimi
KW  - Mavi Bayrak Programı
KW  - GSTC Kriterleri
KW  - İçerik Analizi
KW  - Sürdürülebilir Marina Değerlendirme Kriterleri
KW  - Kültürel ve Doğal Miras Sürdürülebilirliği
N2  - The Blue Flag Program is implemented in marinas as a certification system primarily focused on environmental sustainability; however, it addresses the socio-economic and cultural dimensions of sustainability only to a limited extent. Yet, marinas today are not limited to serving as yacht berthing spaces; they also emerge as tourism destinations that engage with the economic dynamics, social fabric, and cultural identity of their surrounding areas. This situation highlights the inadequacy of focusing solely on environmental criteria in sustainability assessments. This study aims to develop a comprehensive set of sustainability criteria that holistically evaluate the environmental, socio-economic, cultural, and managerial impacts of marinas within the context of sustainable yacht tourism. As part of the research, a content analysis was conducted comparing the Blue Flag Program with the Destination and Industry Criteria of the Global Sustainable Tourism Council (GSTC). The codes obtained from the analysis were thematically classified and reorganized according to the fundamental components of sustainability. As a result, a new assessment model was proposed, incorporating dimensions such as management, social impact, and economic contribution alongside environmental aspects. This newly developed criteria set complements existing environmentally focused systems and offers a framework for evaluating the integration of marinas with the local economy, their social implications, and long-term management strategies. Ultimately, the study seeks to contribute to the expansion of sustainable tourism certification frameworks and to support the improvement of marina management policies.
CR  - Ahmad, N. B., Othman, M. R., Saadon, M. S. I. ve Nor, D. A. M. (2020). Sustainable development goal of the recreation port: The case study of the Duyong Marina & Resort, Terengganu, Malaysia. Journal of Critical Reviews, 7(8), 1449-1454. http://dx.doi.org/10.31838/jcr.07.08.289
CR  - Akaltan, C. (2016). Marinalarda çevre yönetimi uygulamaları: Türkiye marinaları üzerine bir çalışma (Yayın No. 451893) [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. 
Akaltan, C. ve Gökdemir Işık, N. (2019). Marinalarda çevre yönetimi uygulamaları: Türkiye marinaları üzerine bir çalışma. Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dergisi, [Özel Sayı], 73-91. https://doi.org/10.18613/deudfd.565143
CR  - Alkhalidi, M. ve Alsulaili, A. (2024). Enhancing Marina Sustainability: Water Quality and Flushing Efficiency in Marinas. Journal of Marine Science and Engineering, 12, 1-25. https://doi.org/10.3390/ jmse12040649
Biondi, E. L. (2014, Haziran). Planning sustainable marinas – the social dimension of sustainability. J.-E. Darcy & J. Headland (Eş başkan), 33. PIANC World Congress. San Francisco, USA.
CR  - Biondi, E. L. ve Lara, A. L. (2015, Eylül). Sustainable marinas – institutional framework of sustainability. Smart Rivers 2015. PIANC Argentina The World Association For Waterborne Transport İnfrastructure Buenos Aires, Argentina.
CR  - Blue Star. (2025, 14 Şubat). Blue Star Certifitation. https://www.bluestarmarina.org/en/certification
CR  - Bove, A. ve Mazzola, E. (2023). Social aspects in small ports tourism sustainability. Tema. Journal of Land Use, Mobility and Environment, 16(1), 67-82. http://dx.doi.org/10.6093/1970-9870/9390
CR  - Bozlağan, R. (2010). Sürdürülebilir gelişme düşüncesinin tarihsel arka planı. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi (50), 1011-1028.
CR  - Chen, J. M., Balomenou, C., Nijkamp, P., Poulaki, P. ve Lagos, D. (2016). The sustainability of yachting tourism: a case study on Greece. International Journal of Research in Tourism and Hospitality, 2(2), 42-49.
CR  - Clean Marine. (2025, 14 Şubat). Program Manual Introduction. https://cleanmarine.org/program-manual-marina.html
CR  - Cruz-Pérez, N., Rodríguez-Martín, J., García, C., Ioras, F., Christofides, N., Vieira, M.,  Bruccoleri M., C. ve Santamarta, J. (2021). Comparative study of the environmental footprints of marinas on European. Nature, 11, 9410. https://doi.org/10.1038/s41598-021-88896-z
CR  - Çetinkaya, O. (2019). İstanbul’daki yat limanlarının çevresel sürdürülebilirliklerinin değerlendirilmesi. (Yayın No. 571641) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığı. (2025, 14 Şubat). Mavi kart sistemi. https://cevre.ibb.istanbul/deniz-hizmetleri-sube-mudurlugu/mavi-kart-sistemi/
CR  - De-Juan-Vigaray, M. D., Einsle, C. S., Dobson, J. Y. ve Bordehore, C. (2025). Marine and coastal natural resources in the recreational boating sector in Spain: State of the art and changes needed. Ocean and Coastal Management, 262, 1–8. https://doi.org/10.1016/j.ocecoaman.2025.107580
CR  - Demli, D. ve Kerestecioğlu, S. F. (2025, Şubat). Urban marınas and blue flag crıterıa. 20th International İstanbul Congress On Life, Engineering, Architecture, And Mathematical Sciences, İstanbul, Türkiye. https://doi.org/10.30546/19023.978-9952-8553-0-2.2025.2034
CR  - Diakomihalis, M. (2007). Chapter 13/ Greek Maritime Tourism: Evolution, Structures And Prospects, Maritime Transport: The Greek paradigm. Research in Transportation Economics, 21, 419-455. https://doi.org/10.1016/S0739-8859(07)21013-3
CR  - Dragović, B. (2015). Environmental management andbmonitoring for sustainable development in marinas. FME Transactions, 44, 304-312.
CR  - Ercanik, (Tekince), C. (2003). Türkiye’de Yat Turizminin Coğrafya Açısından İrdelenmesi (Yayın No. 127864) [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Favro, S., Gržetić, Z.ve Kovačić, M. (2010). Towards sustainable yachting in Croatian traditional island ports. Environmental Engineering and Management Journal, 9(6), 787-794.
CR  - Fedai. A. ve Madran, C. (2015, Kasım). Sürdürülebilir liman yönetimi ve Antalya’da iki yat limanında vaka incelemesi. A. Deveci (Başkan), II. Ulusal Liman Kongresi, Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi, İzmir.
CR  - Filimon, D. (2023). Status of the Marinas’ Development in the Southern Region of the Romanian Sea Coast: Implications for Sustainable Recreational Transport in the Black Sea. Sustainability, 15, 7979. https://doi.org/10.3390/su15107979
CR  - Küresel Sürdürülebilir Turizm Konseyi. (2019). Global sustainable tourism council destination criteria. https://www.gstcouncil.org/wp-content/uploads/GSTC-Destination-Criteria-v2.0.pdf
CR  - Gold Anchor. (2025, 14 Şubat) Gold Anchor Global Marina Accreditation. http://www.goldanchors.com/
CR  - Guerra-García, J. M., Navarro-Barranco, C., Martínez-Laiz, G., Moreira, J., Giráldez, I., Morales, E., Fernández-Romero, A., Florido M. ve Ros M. (2021). Assessing environmental pollution levels in marinas. Science of The Total Environment. Science of The Total Environment, (762), 25, 144169. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2020.144169
CR  - Güner, D. (1995). Turizm Genelinde Yat Turizmi ile Alt Yapı Elemanı Olarak Marinalar ve Karadeniz Bölgesinde Yat Turizminin Uygulanabilirliği. (Yayın No. 46918) [Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Hamamcioglu, C., ve Kerestecioğlu, S. F., (2007). The Medieval Harbours Conserving Their Topographies in the Mediterranean and the Environmental Impacts of Tourism: Alanya Hisarici District, Antalya Ickale District and Kyrenia Ancient Harbour District. MEGARON, 2(2), 108-132.
CR  - Hojnik, J., Biloslavo, R., Cicero, L. ve Cagnina, M. R. (2020). Sustainability indicators for the yachting industry: Empirical conceptualization. Journal of Cleaner Production, (249), 119368. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.119368
CR  - İnak Özberk T.M., Karadağ L. (2023). Sürdürülebilir deniz turizmi açısından marina işletmelerinin önemi. Doğa ve Sürdürülebilirlik Derneği, Doğanın Sesi, 6(12), 29-47.
CR  - Ioras, F. (2025). Sustainable Management of Mediterranean Superyacht Marinas: A Comparative Assessment of Environmental Practices and Policy Implications. Sustainability, 17, 1-19. https:// doi.org/10.3390/su17041377
CR  - Jayawardena, N.K.R.N., Thirukeswaran, S. ve Weerasekara, K.A.W.S. (2023, Aralık). Blue flag certification; developing sustainable tourism and economic growth through environmental conservation. A. A. S. H. Athukoorala (Başkan), NARA Scientific Sessions, National Aquatic Resources Research and Development Agency, Sri Lanka.
CR  - Keleş, A. (2003). Sürdürülebilir Turizm Planlaması ve Türkiye’de Yat Turizmine Ekolojik Yaklaşım (Yayın No. 127731) [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Kerestecioğlu, S. F., & Başdoğan, S., (2008, Ekim). A Comparative Analysis of Cruise Ports on the Mediterranean: The Case of Istanbul. 2nd International Conference/Workshop on the State-of-the-Art of ICM in the Mediterranean and the Black Sea: Immediate Needs for Research, Education / Training & Implementation. Muğla, Turkey.
CR  - Kerestecioğlu, S. F., Başdoğan, S., & Hamamcıoğlu, C. C., (2009, Kasım). Coastal Cultural Heritage and Istanbul Historic Peninsula. Medcoast 09, 9th International Conference on the Mediterranean Coastal Environment, Sochi, Russia.
CR  - Kerestecioğlu, S. F., Tachir, G., ve Kısa Ovalı, P., (2019). Integrated Coastal Management in the Relationship Between Tourism- Economy and the State in Greece. XI. Uluslararası Sinan Sempozyumu -International Sinan Symposium. Edirne, Turkey.
CR  - Kızılırmak, İ. (1997). Turizm Sektöründe Mavi Bayrak Uygulamasının Önemi ve Uygulanma Kriterleri. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 8, 25-31.
CR  - Kocazeybek, E. Z. (2018). Marinaların Kamusal Kıyı Kullanımı Açısından Değerlendirilmesi: Ataköy, Fenerbahçe ve Kalamış Örnekleri, (Yayın No. 533013) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Kraljević, S., Slišković, M., Mulić, R., Kljajić, Z. ve Russo, A. (2025). The impact of human resources on contemporary environmental trends for the sustainability of the Croatian marinas. Transportation Research Procedia, 83, 141–148.
CR  - Lapko, A. (2023). Categorization of marinas as a potential tool supporting the development of sustainable marine tourism. Scientific Journals Zeszyty Naukowe of the Maritime University of Szczecin, 76(148), 23–31.
CR  - Luoma, E., Parviainen, T., Haapasaari P. ve Lehikoinen, A. (2024). Sustainability as a shared objective? Stakeholders’ interpretations on the sustainable development of marinas in the Gulf of Finland. Ocean and Coastal Management, 254, 1-9.
CR  - Mavi Bayrak. (2025, 14 Şubat). Mavi Bayrak Türkiye. https://www.mavibayrak.org.tr/turkiye/anasayfa.aspx
CR  - McAllister, T. L., Overton, M. F. ve Brill Jr., E. D. (1996). Cumulative impact of marinas on estuarine water quality. Environmental Management, (20), 385-396.
CR  - McMahon, P.J.T. (1989). The Impact of Marinas on Water Quality. Water Science ve Technology, 21(2):39-43. DOI:10.2166/wst.1989.0025
CR  - Muslu, A. (2017). Yaşanabilir Kıyı Kentleri İçin Marinaların Yönetim ve Organizasyonunun Önemi. Kent Akademisi, 10(30), 123-138.
CR  - Orams, M. (1999). “Marine tourism: Development, impacts and management”. London & New York: Routledge.
CR  - Önem Açıkbaş, C. (2006). Kıyı Alanları Kullanımı Kapsamında Yat Turizmi ve Marinalar; Bodrum Yarımadası ve Bodrum Marina Örneği, (Yayın No. 184768) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Özkan, Ö. ve Ayıran, N. (2008). Marinaların kamusal kullanıma etkileri ve öneriler, İTÜ Dergisi A Mimarlık, Planlama, Tasarım,7(2), 76-86.
CR  - Özkan, Ö. (2008). Türkiye'de Marinaların Kamusal Kullanıma Etkileri ve Öneriler. (Yayın No. 252380) [Doktora tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Paker, N. ve Vural, C. A. (2015). Destinasyon olarak marinaların çekim unsurları ve yatçılığa yönelmede etkili itici motivasyon faktörleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dergisi, 7(2), 228-257.
CR  - Paker, S. ve Paker, N., (2020), Mürettebatlı Yat Kiralama Hizmetinin Sürdürülebilirlik Analizi ve Öneriler, Journal of Maritime Transport and Logistics 01(01), 9-19.
CR  - Paoli, C., Vassallo, P., Fabiano, M. (2008). An emergy approach for the assessment of sustainability of small marinas. Ecological Engineering, 33: 167–178.
CR  - Pardali, A., Miliaraki, M. (2006). Marınas as poles for sustaınable local tourıst development: the case of Greece. Archives of Economic History, 18(2), 109-128.
CR  - Planbleu (t.y.). Cruising and recreational boating in the Mediterranean. 7 Şubat 2025 tarihinde https://planbleu.org/en/page-theme/cruises-and-boating-in-the-mediterranean/?utm_source adresinden edinilmiştir.
CR  - Ritchie, W., Melnyk, S. A. ve Ni, J. Z. (2017). Environmental standard adoption in marinas: A spatiotemporal analysis of a special form of maritime transportation hubs. Transportation Research Part D: Transport and Environment, 55: 1-11. https://doi.org/10.1016/j.trd.2017.06.013
CR  - Robert, A. D. ve Boullaguet, A. (1997). Analyse de contenu. Paris: P.U.F.
CR  - Rojo, I. M., (2009). Economic development versus environmental sustainability: The case of tourist marinas in Andalusia. European Journal of Tourism Research 2(2): 162-177.
CR  - Rooney, W. S. (1986, Eylül-Ekim). Marinas in Sydney Harbour- An Environmental Curse or Blessing? 1. Australasian Port, Harbour & Offshore Engineering Conference, Australia.
CR  - Saldana, J. (2023), “Nitel araştırmacılar için kodlama el kitabı”, Pegem Akademi.
CR  - Sevinç, F., Güzel, T. (2017). Sustainable yacht tourism practıices. Management & Marketing, 15(1): 61-76.
CR  - Sipic, T. (2016). Eco-labelling of marine recreation services: the case of Blue Flag price premium in Croatia. Journal of Ecotourism, 16(1): 1-23. https://doi.org/10.1080/14724049.2016.1194848
CR  - Skaržauskiene, A., Labanauskaite, D. ve Timonina-Mickeviciene, A. (2022). Development of Marina Services in the Context of Sustainable Water and Coastal Tourism. Knowledge, 2, 652–662. https://doi.org/10.3390/ knowledge2040037
CR  - Şen, H., Kaya, A. ve Alpaslan, B. (2018). Sürdürülebilirlik Üzerine Tarihsel ve Güncel Bir Perspektif. Ekonomik Yaklaşım, 29(107): 1-47. doi: 10.5455/ey.39101
CR  - T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2024, 2 Mayıs). Deniz turizmi tesisleri ve araçları istatistikleri. https://yigm.ktb.gov.tr/TR-201146/deniz-turizmi-tesisleri-ve-araclari-istatistikleri.html
CR  - Temizel, Ö. (2023). Sürdürülebilir kalkınma bağlamında küresel çevresel yönetişim. Fiscaoeconomia, 7(1), 232-250. https://doi.org/10.25295/fsecon.1141427
CR  - Töre, E. (2011, 6 Şubat). Erbil Töre'den "Türkiye’nin marinacılık raporu”. Turksail. http://www.turksail.com/index.php?option=com_content&view=article&id=5167:erbil-toere-tuerkiyedeki-marinacl-anlatt&catid=39:genel-haberler&Itemid=66.
CR  - Tuğdemir, G., Soğukpınar, H., Özbolat, M. ve Cerit, G. (2016, Şubat). Marina işletmeleri ve kullanıcıların sürdürülebilir çevreye etkisi: İzmir için kalitatif bir çalışma. E. Günlü & S. Paker (Eş başkan), III. Ulusal Deniz Turizmi Sempozyumu, Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi, İzmir.
CR  - Turan, M. F., Öztürk, A.Y. & Yiğit, S. (2024). Turizm Yöneticileri Perspektifinden Sürdürülebilirlik: Derinlemesine Bir Analiz, AHBVÜ Turizm Fakültesi Dergisi 27 (2), 284-323.
CR  - Türkiye Çevre Eğitim Vakfı- TÜRÇEV. (2018). Marinalar İçin Mavi Bayrak Kriterleri ve Kılavuz Notları https://www.mavibayrak.org.tr/userfiles/file/Marina%20Kriterleri%20Kilavuz%20Notlar-2018.pdf
CR  - Türkiye Çevre Eğitim Vakfı- TÜRÇEV. (2021, Aralık). Faaliyet Bülteni, sayı:24 https://www.turcev.org.tr/turcevCMS_V2/files/files/2021%20T%C3%9CR%C3%87EV%20B%C3%9CLTEN%20web.pdf
CR  - Türkiye Çevre Eğitim Vakfı- TÜRÇEV. (2024). Yıllara göre Mavi Bayrak sayıları. https://www.turcev.org.tr/V2/icerikDetay.aspx?icerik_id=121
CR  - Türkiye Çevre Eğitim Vakfı- TÜRÇEV. (2025). TÜRÇEV Genel Bilgiler ve Tarihçe. https://www.turcev.org.tr/v2/icerikDetay.aspx?icerik_id=11
CR  - Türk Standartları Enstitüsü- TSE. (2025, 14 Şubat). TS EN ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi. https://www.tse.org.tr/ts-en-iso-14001-cevre-yonetim-sistemi/
CR  - TYHA. The Yacht Harbour Association. (2003). A Code of Practice for The Design, Construction and Operation of Coastal and Inland Marinas and Yacht Harbours. England, Ashford: The Yacht Harbour Association Ltd.
CR  - United Nation. (2015). The 2030 Agenda for Sustainable Development. https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/21252030%20Agenda%20for%20Sustainable%20Development%20web.pdf
CR  - World Commission on Environment and Development. (1987). Our Common Future, Brundland Report. https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/5987our-common-future.pdf
CR  - Yıldırım, E. D., Özispa, N. (2018, Eylül). Türkiye’deki marinaların sürdürülebilirlik uygulamaları: İstanbul bölgesi vaka analizi. A. Karakaş (Başkan), IV. Uluslararası Kafkasya-Orta Asya Dış Ticaret ve Lojistik Kongresi, Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
UR  - https://doi.org/10.35674/kent.1684006
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4807226
ER  -