TY - JOUR T1 - OSMANLI DÖNEMİNDE MUSUL VİLAYETİNDE EĞİTİM VE BASIN (1850–1918) TT - EDUCATION AND PRESS IN THE MOSUL PROVINCE DURING THE OTTOMAN PERIOD (1850–1918) AU - Samoo, Waleed PY - 2025 DA - October Y2 - 2025 DO - 10.47525/ulasbid.1685938 JF - Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi JO - UASBD PB - Yusuf ARSLAN WT - DergiPark SN - 2619-9475 SP - 570 EP - 599 VL - 9 IS - 3 LA - tr AB - Osmanlı döneminde Musul Vilayeti’nde eğitim ve basının doğuşu ile gelişimini inceleyen bu araştırma, Osmanlı Devleti’nin bilgi yayma ve toplumu bilinçlendirme çabalarına odaklanmaktadır. Osmanlı arşiv belgeleri, geniş coğrafi sınırlar ve savaşlara rağmen devletin eğitimi yaygınlaştırma gayretlerini ortaya koymaktadır. Stratejik konumu nedeniyle asırlardır ticaret ve kültür merkezi olan Musul’da, geleneksel sıbyan mekteplerinden modern okullara dönüşüm süreci ve halkın eğitimdeki katkıları ele alınmaktadır. Ayrıca, gazeteciliğin kültürel ve entelektüel bilinç yaymadaki rolü incelenmekte; basının doğuşu, gelişimi ve modern düşüncelerin topluma aktarılmasındaki etkisi tartışılmaktadır. Araştırma, eğitim ve gazetecilik arasındaki ilişkiye dikkat çekmekte ve Osmanlı reformlarının bu alanlara etkisiyle Musul halkının karşılaştığı zorlukları aşma çabalarını değerlendirmektedir. Bu süreç, devlet-toplum iş birliğinin kültürel ve entelektüel kalkınmaya katkısını ortaya koyan bir model olarak ele alınmaktadır. KW - Musul KW - Osmanlı Devleti KW - Eğitim KW - Basın KW - İslahat N2 - This study explores the emergence and development of education and the press in the Mosul Province during the Ottoman period, focusing on the state's efforts to disseminate knowledge and raise public awareness. Despite vast territories and ongoing wars, Ottoman archival documents reveal persistent efforts to expand educational opportunities. As a longstanding center of trade and culture due to its strategic location, Mosul witnessed a transition from traditional elementary schools (sıbyan mektepleri) to modern institutions, with notable contributions from the local population. The study also examines the role of journalism in promoting cultural and intellectual consciousness, analyzing the evolution of the press and its influence in introducing modern ideas to society. Emphasizing the interrelation between education and journalism, the research evaluates the impact of Ottoman reforms and the local community’s efforts to overcome associated challenges. This process is presented as a model of how state-society cooperation can foster cultural and intellectual development. CR - Abdülkerim, A. İ. (1938). Tarih al-ta'lim fi asr mehmet ali. Mısır: Matbaat Al-Nahda Al-Misriyya. CR - Abdullah, İ. S. (2014). Tarih aal-ırak al-hadis 1258-1918 m. Bağdat: Dar ve Maktabat Adnan. CR - Abo-Dalh, S. H. (2018). Al-Taalim ve al-maarif fi al-ırak hilal al-hakba al-zamaniya (1534-1933 m.). Ahl Al-Bayıt, 22, s. 269-306. https://ebook.univeyes.com/152247 CR - Afâs, B. F. (1983). Tarih el-ţıba‘a al-ırakiyye mındu neşetü‘hâ hattâ el-harb el-uzmâ el-ula. Mecellet El-Mavarid, 3(4), s. 67-84 https://archive.alsharekh.org/Articles/38/2706/73502 CR - Ahmet, İ. H. (1972). Naşat al-sahafa al-arabiya fi el-musul. Musul: Matba‘at Müdüriyet-i Darü'l-Kitap. CR - Ahmet, İ. H. (1986). Neşet el-sahafa fi el-musul ve tetavvuruha 1885-1985 m. Musul: Ceraidü EL-Hadbâ. CR - Ahmet, İ. H. (1992). El-Neşru ve el-sahâfe fi el-musul. Mavsu'at Al-Musul El-Hadarîye ( Cilt 4, ss. 362-377). içinde Musul: Dar al-Kutub li-Tiba'a ve Al-Neşır Camiat El-Musul. CR - Ahmet, İ. H. (1982). Tetavvur el-talim el-vatani fi el-ırak 1869-1932 m. Basra: Merkez-i Dirasat El-Khalij El-Arabi. Ahmet, İ. H. (1985). Al-Tıbaa. Hazarat El-Irak ( Cilt 11 ss. 313-324). içinde Bağdat: Darü El-Hürriye. CR - Ahmet, İ. (1992). Hareketü el-tarbiyye ve el-talim. Mavsu'at El-Musul El Hadarîye (Cilt 4, s. 333-343). içinde Musul: Darü'l-Kitap lil-Tab‘a ve El-Neşır Camiat El-Musul. UR - https://doi.org/10.47525/ulasbid.1685938 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4815166 ER -