TY - JOUR T1 - ZAZA ETNİK MEDYASININ KİMLİK İNŞA SÜREÇLERİNDEKİ ROLÜ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA AU - Fiğan, Mehmet PY - 2025 DA - April Y2 - 2025 DO - 10.18490/sosars.1686996 JF - Sosyoloji Araştırmaları Dergisi JO - SAD / JSR PB - Sosyoloji Derneği WT - DergiPark SN - 2148-9947 SP - 1 EP - 25 VL - 28 IS - 1 LA - tr AB - Bu çalışma, Zaza etnik medyasının Zaza kimliğinin inşa süreçlerindeki rolünü incelemektedir. Çalışmanın temel araştırma sorusu, “Zaza etnik medyası, temsiliyet, dil ve etkileşim bağlamlarında Zaza kimliğinin inşa süreçlerinde nasıl bir rol oynamaktadır?” şeklinde belirlenmiştir. Araştırma, nitel araştırma yöntemi çerçevesinde yürütülmüş; veri toplama tekniği olarak derinlemesine görüşme kullanılmıştır. Haziran 2020 ile Ağustos 2024 tarihleri arasında, Bingöl-Solhan, Diyarbakır-Lice ve Tunceli-Nazımiye’de gerçekleştirilen saha çalışması kapsamında, Zazaca içerik üreten medya çalışanları ve medya tüketicileriyle toplam 20 görüşme yapılmış; elde edilen veriler betimsel analiz yöntemiyle değerlendirilmiştir. Araştırma bulguları, etnik medyanın üç temel işlev üstlendiğini ortaya koymaktadır. Birincisi, ana akım medyanın eksik veya çarpıtılmış anlatılarına karşı alternatif bir söylem geliştirerek Zaza kimliğinin korunmasına katkı sağlamaktadır. İkincisi, Zazacanın kamusal alandaki görünürlüğünü artırarak, dilin yalnızca bir iletişim aracı olmanın ötesinde, kimlik inşasında merkezi bir unsur haline gelmesini desteklemektedir. Üçüncüsü, içerik üreticileri ile tüketicileri arasındaki etkileşimi güçlendirerek topluluk içi iletişimi ve aidiyet hissini pekiştirmektedir. Çalışma, Türkiye’de etnik medya ve kimlik ilişkisine dair literatürde Zazalar özelinde yapılan ilk araştırmalardan biri olması açısından önem taşımaktadır. Zaza kimliğinin medya aracılığıyla nasıl şekillendiğini ve sürdürüldüğünü ortaya koyarak, etnik medya alanındaki akademik tartışmalara katkı sunmayı amaçlamaktadır KW - : Zazalar KW - Etnik Medya KW - Kimlik İnşası KW - Zaza Etnik Medyası. CR - Adıgüzel, O. H. (2023). “Ulusaşırı Göçler ve Çok Kültürlü Toplumlarda Etnik Medya: Kuramsal Yaklaşımlar”. Medya ve Kültür, 3 (2), 152-178. CR - Adıgüzel, O. H., & Hepkon, Z. (2023). “İki Dünya Arasında: Türkiye'deki Suriyeli Göçmenlerin Medya Kullanım Eğilimleri”. Etkileşim, 12(1), 60-83. CR - Alanoğlu, M. (2019). Zazalar: Türkiye’nin Doğu ve Güneydoğu Bölgelerinde Yaşayan Etnik Grup. İçinde, TDV İslâm Ansiklopedisi, (3. basım Ek-2. cild). Ankara. s. 688-690. CR - Anderson, B. (2006). Hayalî Cemaatler: Milliyetin Kökenleri ve Yayılmaları. M. H. Doğan (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları. CR - Azocar C. L. ve Funabiki J. (2008). “A Study Report; The Health of Ethnic Media: Needs and Opportunities”. Center for Integration and Improvement of Journalism. CR - Barth, F. (2001). “Etnik Gruplar ve Sınırları”. (E. Kaya ve S. Gürkan Çev.). İstanbul: Bağlam Yayınları. CR - Berdibek, R. N. (2012). “Seyîdxan Kurij ile Zazaca ve Vate Üzerine Söyleşi”. Zaza.net, Erişim Tarihi, 12 Temmuz 2024, Link: http://www.zazaki.net/yazdir/haber/seydxan- kurij-ile- zazaca-ve-vate-uzerine-soylesi-1217.htm CR - Bianet. (2017). “Kapatılan Radyo ve TV’ler Nerede, Ne Zaman Yayına Başladı, Hangi Dilde Yayın Yapıyorlardı?”. Erşim, 12 Temmuz 2024, Link: https://bianet.org/haber/kapatilan-radyo-ve-tv-ler-nerede-ne-zaman-yayina-basladi- hangi-dilde-yayin-yapiyorlardi-179353 CR - Bingölonline (2024). “Kanat’ın ‘Batı Kaynaklarında Zazalar ve Zazaca’ Kitabı Çıktı”. Erişim, 12 Temmuz 2024, Link: https://www.bingolonline.com/haber/kanatin-bati-kaynaklarinda-zazalar-ve-zazaca-kitabi-cikti-79842.html CR - Boyce, C. ve Neale, P. (2006). Conducting In-depth Interviews: A Guide for Designing and Conducting In-depth Interviews for Evaluation Input. Watertown, MA: Pathfinder International. CR - Budarick, J. (2018). “Ethnic Media and Counterhegemony: Agonistic Pluralism, Policy, and Professionalism”. International Journal of Communication 12 (15), 2406–2420. CR - Coşgun, A.T. (2019). “Çok kültürlü Toplumlarda Etnik Pazarlama Almanya'daki Türklere yönelik Etnik Pazarlama Faaliyetlerinin İncelenmesi.” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü. CR - Cottle, S. (2000). “Introduction Media Research and Ethnic Minorities: Mapping the Field”. İçinde, Ethnic Minorities and the Media: Changing Cultural Boundaries”. S. Cottle (Ed.), Buckingham: Open University Press, s. 1-30. CR - Gencin Sesi (2014). “Venge Welate Zazayan Yayın Hayatına Başladı.” Erişim, 12 Temmuz 2024, Link: https://www.gencinsesi.com/venge-welate-zazayan-yayin-hayatina- basladi/ CR - Gökırmaklı, I. (2023). “Zazakî News Kurucusu Enver Yılmaz: “Zazaca Haber Üreterek Dili ve Kültürü Geleceğe Taşımak İstiyoruz”. newslabturkey.org, Erişim Tarihi, 12 Temmuz 2024, Link:https: //www.newslabturkey.org/2023/12/14/zazaki-news- kurucusu-enver-yilmaz-zazaca-haber-ureterek-dili-ve-kulturu-gelecege-tasimak- istiyoruz/ CR - Gülnar, B. (2011). “Yabancı Öğrencilerde Kültürleşme ve Medya Kullanımı.” Global Media Journal, 2 (3), s. 51-68. CR - Güntaş Aldatmaz, N. (2020). “Topluluk Dillerinin Kaybolması ve İletişim: Kırmancca (Zazaca) Örneği”. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. CR - Hayır, C. (2017). “Etnik Medya Kavramı Çerçevesinde Avusturya’da Türkçe Yayınlanan Gazeteler Üzerine Bir İnceleme.” İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 1 (44), 60-79. CR - İnce, S. (2017). “Türkiye’deki İlk Zazaca Gazete Kapanıyor.” Rudaw, Erişim Tarihi, 12 Temmuz 2024, Link: https://www.rudaw.net/turkish/culture/14072017 CR - Johnson John M. (2002). “In-Depth Interview.” J. B. Gubrium ve J. A. Holstein (Yay. Haz.). İçinde, Handbook of Interview Research Context & Method. Londra: Sage Publications. CR - Kamer, H. (2016, 30 Eylül). “Kapatılan TV’lerin Yöneticileri Kararı Nasıl Değerlendiriyor?”. BBC NEWS TÜRKÇE, Erişim Tarihi, 12 Temmuz 2024, Link: https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-37513869 CR - Kara, B. ve Öztürk, G. (2009). “Etnik Pazarlama ve Etnik Reklamcılık.” Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi , (11), 27-50. CR - Karabeyeser, A. (2011). “Bir Kitle İletişim Aracı Olarak Televizyonun Zazaca İçin Önemi.” İçinde, I. Uluslararası Zaza Dili Sempozyumu (13-14 Mayıs 2011) Bingöl: Bingöl Üniversitesi Yayınları, 385-392. CR - Karim K.H. (2003) The Media of Diaspora. New York, NY: Routledge. CR - Keskin, M. (2019). “Zaza Dili”. Mesut Özcan ve Hüseyin Çağlayan (Der.). İçinde, Tarihsel ve Sosyolojik Gelişimi ile Zazaca. Ankara: Kalan Yayınları. CR - Kurij, S. (?). “Zazalar ve Zazaca Yazını”, Erişim: 17 Temmuz 2024, Link: http://www.zazaki.net/file/ zazalar_v...pdf CR - Matsaganis, M. D., ve Katz, V. S. (2014). “How Ethnic Media Producers Constitute Their Communities of Practice: An Ecological Approach.” Journalism, 15 (7), 926-944. CR - Matsaganis, M., Matthew, D., Katz, V. ve Ball-Roceach, S. (2010). Understanding Ethnic Media: Producers, Consumers and Societies, Los Angeles: Sage. CR - Moseley, C., (2010). “UNESCO Atlas of the World’s Languages in Danger.” 3. Baskı Paris: UNESCO Publishing. CR - Noronha, S. ve Papoutsaki, E. (2014). “The Migrant And The Media: Maintaining Cultural Identity Through Ethnic Media.” İçinde, Communication Issues in Aotearoa New Zealand: A Collection of Research Essays. G. Dodson, ve E. Papoutsaki (Ed.), New Zealand: Epress Unitec, s. 17-37. CR - Riggins S.H. (1992) “The Media İmperative: Ethnic Minority Survival in The Age of Mass Communication”. İçinde, Ethnic Minority Media: An International Perspective. Stephen H. R. (Ed.), Newbury Park CA: Sage Publications, s. 1-22. CR - Söylemez, İ. (2011). Geçmişten Günümüze Zazaca Dergiler: Kronoloji, Sorunlar ve Çözümler. İçinde, I. Uluslararası Zaza Dili Sempozyumu. (13-14 Mayıs 2011) Bingöl: Bingöl Üniversitesi Yayınları, 175-191. CR - Turner, J. C. (1985). “Social Categorization and the Self-Concept: A Social Cognitive Theory of Group Behavior. İçinde, Advances in Group Process: Theory and Research. E. J. Lawler (Ed.), Greenwich, CT: JAI Press, s. 77–122. CR - Varol, M. (2015). “Zaza Edebiyatında Tirêj Dergisinin Yeri.” Mukaddime Dergisi, 6(1), 139- 149. CR - Vate (2024). “Vate Dergisi.” Erişim, 17 Temmuz 2024, Link: https://vate.com.tr/tr/3-vate- dergisi/ CR - Wimmer, A. (2013). “Ethnic Boundary Making: İnstitutions, Power, Networks.” Oxford/New York: Oxford University Press. CR - Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). “Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri” (6. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık. CR - Zaza TV (2024). “Zaza TV Hakkında.” Erişim, 17 Temmuz 2024, Link: https://www.zazatv.net.tr/hakkimizda/ UR - https://doi.org/10.18490/sosars.1686996 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4819333 ER -