TY - JOUR T1 - Jean-Paul Sartre’da Bilinç: Fenomenolojik Ontolojinin Temelleri TT - Consciousness in Jean-Paul Sartre: Foundations of Phenomenological Ontology AU - Atabey Öksüz, Yasemin PY - 2025 DA - June Y2 - 2025 DO - 10.56387/ahbvedebiyat.1687129 JF - Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi JO - HEFAD PB - Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi WT - DergiPark SN - 2687-6175 SP - 139 EP - 152 IS - 12 LA - tr AB - Bu çalışma, Sartre’ın bilinç anlayışını fenomenolojik ve ontolojik düzlemdeincelemektedir. Sartre önce fenomenolojik ontolojiyi kurar ve ardından hümanist ateistvaroluşçuluğu geliştirir. Bu makale ile Sartre’ın kurmuş olduğu fenomenolojik ontoloji vehümanist ateist varoluşçuluğun temel kavramları göz önüne alınarak bilinç kuramı ile ilgilibelirlenimler ortaya koyulmaya çalışılır. Sartre’ın fenomenolojisi Husserl ve Heideggeretkisinde şekillenir. Husserl, fenomenlerin özlerini ortaya koyma isteğiyle fenomenolojiyeyönelir. Bunu da bilincin yapısı üzerinden ortaya koymaya çalışır. Heidegger ise varlığınanlamının unutulduğunu söyleyerek yeniden bir varlık soruşturmasına girişir. Heidegger,fenomenolojiyi bu soruşturmanın yöntemi olarak kullanır. Sartre fenomenolojiyi hemHusserl gibi epistemolojik alana uygular hem de Heidegger gibi ontolojik alana uygular.Sartre’ın Husserl ve Heidegger’den esinlenerek geliştirdiği bilinç kuramı, bilinci yalnızcayansıtıcı değil, aynı zamanda özgürlükle özdeş bir yapı olarak ele alır. Bilinç, Sartre’a görebir hiçliktir ve bu hiçlik, özgürlük ile etik sorumluluğun temelini oluşturur. Çalışmada buifade edilenlerin ışığında Sartre’ın bilinç kuramı varlık, hiçlik, aşkınlık, yönelimsellik gibitemel kavramlar aracılığıyla ortaya koyulmaya çalışılır. Makalenin giriş bölümünde bilincedair genel görüşler verildikten sonra ikinci bölümde asıl meselemiz olan Sartrevaroluşçuluğunun fenomenolojik temelleri üzerinde duruldu. Daha sonra bilincin hiçlikleolan ilişkisi açıklanarak Sartre’ın varlık ayrımına değinildi. Sonraki bölümde başkasınınbilinçteki rolü ele alındı. Tüm bunlarla bağlantılı olarak Sartre’ın düşüncesinde merkezikonumda olan özgürlük ve sorumluluk arasındaki ilişkisinin zorunlu doğası ortaya kondu. KW - Bilinç KW - fenomenoloji KW - özgürlük KW - varlık KW - hiçlik KW - yönelimsellik. N2 - This study aims to examine Sartre’s understanding of consciousness on bothphenomenological and ontological levels. Sartre first constructs a framework ofphenomenological ontology and subsequently develops a humanist, atheisticexistentialism. Taking into account the fundamental concepts of Sartre’sphenomenological ontology and humanist atheistic existentialism, this study seeks toelucidate key determinations concerning his theory of consciousness. Sartre’sphenomenology is shaped under the influence of Husserl and Heidegger. Husserl turns tophenomenology with the aim of revealing the essences of phenomena, a task heundertakes through an analysis of the structure of consciousness. Heidegger, on the otherhand, initiates a renewed inquiry into the meaning of Being, claiming that its significancehas been forgotten, and he employs phenomenology as the method of this ontologicalinvestigation. Sartre applies phenomenology both to the epistemological domain, asHusserl does, and to the ontological, as Heidegger does. Drawing from Husserl’s principleof intentionality and Heidegger’s conception of Being, Sartre defines consciousness notmerely as an act directed toward the world, but also as a mode of being that turns backupon itself and produces a form of ‘nothingness’ within itself. This negative andtranscendent nature of consciousness provides the foundation for a radical ontologicalseparation and opens the space for ethical responsibility. Sartre’s phenomenologicalontology analyses the dynamic relationships between subject and world, self and other,Being and nothingness, thereby establishing a concept of existence grounded in freedomand responsibility. This study aims to clarify this theoretical framework and demonstratehow Sartre transforms the phenomenological method into a unique ontologicalperspective. CR - AKARSU, B. (1979). Çağdaş Felsefe (1. bs.). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları. CR - DİREK, Z. (2021). Çağdaş Kıta Felsefesi Bergson’dan Derida’ya (2. bs.). Ankara: Fol Yayınları. CR - GARDNER, S. (2009). “Sartre, Self-Consciousness and the Nature of Consciousness”. European Jour- nal of Philosophy, 17(1), 1–24. CR - GÜVENÇ, E. (2022). “J.P. Sartre Felsefesinde Varlığın Fazladanlığı ve Bulantı Duygusu”. Uludağ Üni- versitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 23, Sayı: 43, Sayfa: 1145-1175 CR - HEİDEGGER, M. (2021). Varlık ve Zaman (6. bs.) (Çev. Kaan Ökten). İstanbul: Alfa Yayınları. CR - HUSSERL, E. (2017). Fenomenoloji Üzerine Beş Ders (4. bs.) (Çev. Harun Tepe). Ankara: Bilgesu Ya- yınları. CR - HUSSERL, E. (2023). Kesin Bir Bilim Olarak Felsefe (5. bs.) (Çev. Tomris Mengüşoğlu). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. CR - SARTRE, J.-P. (2014). Varlık ve Hiçlik (6. bs.) (Çev. Turhan Ilgaz ve Gaye Çankaya Eksen). İstanbul: İthaki Yayınları. CR - SARTRE, J.-P. (2016). Ego’nun Aşkınlığı (2. bs.) (Çev: Serdar Rifat Kırkoğlu). İstanbul: Hil Yayınları, CR - SARTRE, J.-P. (2021). Bulantı (49. bs.) (Çev. Selahattin Hilav). İstanbul: Can Yayınları. CR - SARTRE, J.-P. (2021). Varoluşçuluk (31. bs.) (Çev. Asım Bezirci). İstanbul: Say Yayınları. CR - TAŞKIN, F. (2021). “Sartre’ın Fenomenolojisi: Şeyler ve Bilinç”. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 31, Sayfa: 457 – 478 CR - TAŞKIN, F. (2022) “Sartre’da Hiçlik”. ANASAY, Sayı: 21, Sayfa: 241 – 258 CR - TOPAKKAYA, A. (2009). “Husserl’de Noema ve Noesis Kavramları”. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 7, Sayfa: 121- 136 CR - ZAHAVİ, D. (2020). Fenomenoloji: İlk Temeller (1. bs.) (Çev. Seçim Bayazit). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. UR - https://doi.org/10.56387/ahbvedebiyat.1687129 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4819871 ER -