@article{article_1688194, title={Yûsuf-ı Aczî İsimli Bir Şâire Ait Manzûm İlmihâl: Manzûme-i İsm-i Celâl}, journal={İtkan Akademik Araştırmalar Dergisi}, volume={2}, pages={181–206}, year={2025}, author={Ayar, Mehmet Halit}, keywords={Türk-İslam edebiyatı, Yûsuf-ı Aczî, İlmihâl, Manzûm, Mezhep, Hanefî.}, abstract={Bu makale, Süleymaniye Kütüphanesi Kasidecizâde Bölümü’nde 140 numarayla kayıtlı bulunan, “Aczî” mahlaslı Yûsuf adlı bir müellife ait Manzûme-i İsm-i Celâl isimli manzûm ilmihalin tanıtımını ve edebî açıdan değerlendirmesini konu edinmektedir. Çalışmada, öncelikle ilmihal kavramının tarihî gelişimi, dinî-teorik temelleri ve edebî yönüyle Türk-İslâm kültüründeki yeri ele alınmış; ardından söz konusu eserin şekil, muhteva ve dil özellikleri analiz edilmiştir. Hece ölçüsüyle ve dörtlükler hâlinde yazılmış bu metin, özellikle halkın kolaylıkla anlayabileceği bir üslupla kaleme alınmış olması yönüyle manzûm ilmihal geleneği içerisinde dikkat çekici bir örnek teşkil etmektedir. Didaktik ve dinî içeriğiyle ilâhî türüyle de ilişkili bulunan gayet açık ve ezberlenebilir bir dil kullanılarak kaleme alınmış bu eser, mükelleflerin sorumlu olduğu ilmihal bilgilerini sade, anlaşılır ve akıcı bir üslupla sunmasının yanı sıra muhtemelen Anadolu sahasındaki genel halk kitlelerinde Ehl-i sünnet itikadıyla birlikte Hanefî mezhebine bağlılık bilincini yerleştirme ve bu bağlılığı pekiştirme amacı taşımaktadır. Bu yönüyle, yalnızca bireysel dindarlığı değil, mezhep merkezli kolektif kimliği de tahkim etmeyi hedefleyen bir metin olarak öne çıkmakta ve ilmihal geleneğinin halkla buluştuğu noktada edebî bir araç olarak şiirin üstlendiği öğretici ve inşa edici işlevi yansıtmaktadır. Bu bağlamda eser, ilmî faydasının ötesinde, sosyal-dinî aidiyetlerin aktarımında kullanılan işlevsel bir vasıta olma niteliğiyle de önem arz etmektedir.}, number={2}, publisher={Kahramanmaraş İstiklal Üniversitesi}