@article{article_1688349, title={Kıraat Farklılıklarının Fıkhî Hükümlere Etkisi Bağlamında Muhkem ve Müteşâbih: Cessâs Örneği}, journal={Bilimname}, pages={179–205}, year={2025}, DOI={10.28949/bilimname.1688349}, author={Akcan, Resul}, keywords={Kıraat, Cessâs, Muhkem, Müteşâbih, Fıkıh}, abstract={Fıkhî hükümlerin istinbatında kıraat farklılıklarının kaynak değeri, çerçevesi ve sınırları net olarak belirlenmemiş olsa da söz konusu farklılıklar fakihlerin hüküm istinbatında önemli bir referans kaynağı olmuş ve İslâm hukukuna katkı sunmuştur. Hicrî IV. asrın önemli müfessir ve Hanefî fakihlerinden biri olan Cessâs da fıkhî bir meseleye dair kanaat ortaya koyarken kıraatlerden istifade etmiştir. Bu çalışmada, kıraat ilminin fıkıh disipliniyle olan ilişkisi, fıkıh usulü terminolojisinde önemli bir yere sahip olan muhkem-müteşâbih kavramları çerçevesinde ve Cessâs özelinde analiz edilmiştir. Bu bağlamda onun Ahkâmü’l-Kur’ân’ı esas alınmış bazen de el-Fusûl fi’l-usûl isimli eserinden nakilde bulunulmuş böylelikle Cessâs’ın kıraatlerle ihticac yöntemi tespit edilmeye çalışılmıştır. Kıraat farklılıklarının İslâm hukukuna etkisi/katkısı bağlamında birtakım çalışmalar yapılmış olmakla birlikte bu meselenin muhkem-müteşâbih özelinde ele alınması tarafımızca bir ihtiyaç olarak değerlendirilmiş ve konuya ilişkin farklı bir perspektif sunması hedeflenmiştir. Söz konusu sâikle yapılmış olan bu çalışmada, ahkâma taalluk eden kıraat vecihlerinden bazıları, muhkem-müteşâbih kavramlarıyla ilişkili olduğu kadarıyla tahlil edilerek Cessâs özelinde ele alınmış, en nihayetinden onun fikirlerinin orijinal yönlerinin tespitine çalışılmıştır. Çalışmanın ana teması kıraat-fıkıh ilişkisi olmakla birlikte bu yönüyle değerlendirildiğinde spesifik bir görünüm arz etmektedir. Çalışmadan elde edilen bulgular sonucunda Cessâs’ın söz konusu kavramları kıraat vecihleriyle ilişkilendirerek özgün yaklaşımlar ortaya koyduğu görülmüştür. En genel anlamıyla ifade edilecek olursa Cessâs, fıkhî hükme etki eden kıraatleri muhkem ve müteşâbih şeklinde kategorik bir ayrıma tâbi tutmuş, müteşâbih olarak nitelendirdiği kıraatleri, muhkem kıraate hamletmek ve muhkemle çelişmeyecek şekilde te’vil etmek suretiyle bir metodoloji geliştirmiş, en nihayetinde lafzın delalet ettiği anlam çeşitliliğini göz önünde bulundurarak her bir kıraatin farklı fıkhî faydalar ihtiva ettiğini savunmuştur.}, number={54}, publisher={Erciyes Üniversitesi}