@article{article_1688679, title={Feth Ali Şah Dönemi: İran-İngiltere İlişkilerinde Hindistan ve Hacı Halil Han Kazvinî Olayı}, journal={Mavi Atlas}, volume={13}, pages={538–548}, year={2025}, DOI={10.18795/gumusmaviatlas.1688679}, author={Tanrıverdi, Mustafa and Devebakan, Mikail}, keywords={İran, İngiltere, Hindistan, Hacı Halil Han Kazvinî}, abstract={Hindistan; sahip olduğu zengin doğal kaynakları, stratejik coğrafi konumu ve köklü tarihsel mirası nedeniyle tarih boyunca büyük güçlerin ilgisini çeken ve hâkimiyet kurmak istedikleri önemli bir bölge olmuştur. Özellikle 18. yüzyılın sonlarından itibaren İngiltere’nin doğuya yönelik yayılmacı politikaları çerçevesinde Hindistan; yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda askerî ve siyasi açıdan da hayati bir coğrafya olarak değerlendirilmiştir. Bu durum, İngiltere’nin Hindistan üzerindeki nüfuzunu artırmak istemesine ve bu amaca hizmet edecek yeni stratejik açılımlar aramasına neden olmuştur. Bu bağlamda Hindistan’a giden yolda bir geçiş noktası konumundaki İran, İngilizler açısından vazgeçilmez bir jeopolitik öneme sahip olmuştur. İran coğrafyasının kontrolü ya da bu ülke ile kurulacak dostane ilişkiler, İngiltere’nin Hindistan’daki çıkarlarını güvence altına almak bakımından büyük önem arz etmiştir. İngiltere’nin bu stratejik hesaplamalar doğrultusunda İran ile diplomatik ilişkiler kurma yönündeki ilk adımlarından biri, Sir John Malcolm başkanlığında İran’a gönderilen diplomatik heyetle gerçekleşmiştir. Malcolm’un diplomatik misyonu yalnızca siyasi ilişkiler kurmakla sınırlı kalmamış, aynı zamanda İran’da İngiltere’ye yönelik bir ittifak zemini oluşturmaya da hizmet etmiştir. İran ise aynı dönemde kuzeyde artan Rus tehdidi karşısında İngiltere ile kurulacak müttefiklik ilişkisini güvenlik açısından bir sigorta olarak görmüştür. Bu karşılıklı menfaatler çerçevesinde İngiltere’nin teklifiyle İran’dan Hindistan’a resmî bir temsilcinin gönderilmesine karar verilmiş ve bu görev Hacı Halil Han’a verilmiştir. Ancak bu diplomatik sürecin trajik bir noktaya evrilmesi, Hindistan’a gönderilen İran elçisi Hacı Halil Han’ın öldürülmesiyle sonuçlanmıştır. Bu makalede Kaçar Hanedanı’nın ikinci hükümdarı Feth Ali Şah döneminde İran-İngiltere ilişkilerinde Hindistan’ın stratejik konumu, İngiltere’nin bu bölgedeki politikaları ve söz konusu elçilik hadisesi detaylı şekilde ele alınmaktadır.}, number={2}, publisher={Gümüşhane Üniversitesi}