@article{article_1689545, title={LEİBNİZ’DE MANTIK İLKELERİ BAĞLAMINDA AKIL VE OLGU HAKİKATLERİ AYRIMI}, journal={Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi}, volume={12}, pages={800–823}, year={2025}, DOI={10.69878/deuefad.1689545}, author={Kaya, Mustafa}, keywords={Leibniz, Çelişmezlik ilkesi, Yeter sebep ilkesi, Akıl hakikatleri, Olgu Hakikatleri}, abstract={Leibniz’in felsefesinin temelini mantık anlayışı oluşturur. O, metafizik, bilgi ve etik teorisini mantıksal ilkeler çerçevesinde temellendirerek felsefede mantığın merkezi rolünü vurgulamıştır. Ayrıca, yeter-sebep ilkesini mantıksal bir ilke olarak ele alarak klasik mantığa önemli bir katkıda bulunmuştur. Leibniz, metafizik ve epistemolojik görüşlerini desteklemek için klasik mantığın iki temel ilkesi olan çelişmezlik ve yeter-sebep ilkesinden yola çıkar. Bu doğrultuda, akıl hakikatleri ile olgu hakikatleri arasında bir ayrım yaparak modern felsefenin en kritik meselelerinden biri olan yöntem sorununa yeni bir bakış açısı kazandırır. Bir rasyonalist olarak, çağındaki empiristler ve rasyonalistler arasındaki yöntem tartışmalarını, önermelerin doğruluk durumlarını çözümleme açısından ele almış ve bu soruna bir çözüm geliştirmek adına hakikatin iki düzeyini belirlemiştir: akıl hakikatleri ve olgu hakikatleri. Akıl hakikatlerine ilişkin önermeler sonlu bir analizle kanıtlanabilir olduğu için a priori ve analitik niteliktedir. Buna karşılık, olgusal hakikatlere ilişkin önermeler ancak sonsuz bir analiz sürecinde doğrulanabilir; ancak insan zihninin sınırlı analiz yetisi nedeniyle bunlar a posteriori olarak kabul edilir ve kesin bir biçimde kanıtlanamaz. Leibniz’e göre bu fark, akıl ve olgu önermelerinin farklı mantıksal ilkeler aracılığıyla hakikate ulaşmasından kaynaklanır: akıl hakikatleri çelişmezlik ilkesine dayanırken, olgu hakikatleri yeter-sebep ilkesine bağlıdır. Bu çalışma, Leibniz’in akıl hakikatleri ve olgu hakikatleri ayrımını mantık ilkelerini dikkate alarak kendi döneminin düşünsel bağlamı içinde ele almayı amaçlamaktadır.}, number={2}, publisher={Dokuz Eylül Üniversitesi}