TY  - JOUR
T1  - Stratejik Bir Uzmanlık Alanı: Taktik Hemşirelik
TT  - A Strategic Specialty: Tactical Nursing
AU  - Aslan, Hakime
AU  - Çetkin, Tülay
AU  - Kaplan, Mehmet
PY  - 2025
DA  - August
Y2  - 2025
DO  - 10.58605/bingolsaglik.1689743
JF  - Bingöl Üniversitesi Sağlık Dergisi
JO  - BÜSAD
PB  - Bingöl Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2717-7653
SP  - 266
EP  - 272
VL  - 6
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Taktik hemşirelik; savaş, terör ve afet gibi yüksek riskli ortamlarda görev alan hemşirelerin, hem klinik bilgi hem de operasyonel yetkinlik gerektiren özel bir uzmanlık alanıdır. MARCH ve PAWS protokolleri doğrultusunda hızlı triyaj, travma yönetimi, ileri yaşam desteği ve evakuasyon gibi kritik görevler üstlenirler. Taktik hemşireler; karar alma becerileri, fiziksel dayanıklılıkları ve disiplinlerarası koordinasyon yetenekleriyle sahada kilit rol oynarlar. Ancak Türkiye'de bu alana özgü eğitim eksikliği ve yasal sınırlamalar nedeniyle gelişim kısıtlıdır. Bu nedenle yüksek lisans programları, mevzuat güncellemeleri ve saha simülasyonları gibi önerilerle taktik hemşireliğin kurumsallaşması gerektiği vurgulanmaktadır. Taktik hemşireliğin geliştirilmesi, kriz anlarında sağlık sisteminin sürdürülebilirliğini ve operasyonel başarının artırılmasını destekleyecektir.
KW  - Taktik tıp
KW  - Taktik hemşirelik
KW  - Acil müdahale.
N2  - Tactical nursing is a special specialty of nurses working in high-risk environments such as war, terrorism and disasters, requiring both clinical knowledge and operational competence. They undertake critical tasks such as rapid triage, trauma management, advanced life support and evacuation in line with MARCH and PAWS protocols. Tactical nurses play a key role in the field with their decision-making skills, physical endurance and interdisciplinary coordination skills. However, development is limited in Turkey due to lack of education specific to this field and legal limitations. Therefore, it is emphasized that tactical nursing should be institutionalized with recommendations such as graduate programs, legislative updates and field simulations. The development of tactical nursing will support the sustainability of the health system and increase operational success in times of crisis.
CR  - Karaca, A. "Taktik Acil Sağlık Hizmetlerinin Gelişimi." Acil Tıp ve Ambulans Dergisi, vol. 7, no. 1, 2018,           pp. 13–21.
CR  - Çelik, S. "Takım İçi Travma Yönetimi ve Savaş Alanında Hemşirelik Uygulamaları." Gülhane Tıp Dergisi, vol. 61, no. 3, 2019, pp. 345–350.
CR  - Kotwal, R. S., Montgomery, H. R., and B. M. Kotwal. "Eliminating Preventable Death on the Battlefield." Archives of Surgery, vol. 146, no. 12, 2011, pp. 1350–1358.
CR  - Butler, F. K. "Tactical Combat Casualty Care: Update 2011." Journal of Trauma, vol. 71, no. 2 Suppl 1, 2011, pp. S14–S15.
CR  - Kamilçelebi, U. D. N., and E. T. B. D. C. Kanşat. Taktik Muharebe Yaralı Bakımı El Kitabı, 2018, pp. 79-91.
CR  - Blaz, D. A., Woodson, J., and S. Sheehy. "The Emerging Role of Combat Nursing: The Ultimate Emergency Nursing Challenge." Journal of Emergency Nursing, vol. 39, no. 6, 2013, pp. 602–609.
CR  - Jamal, Z., et al. "Health System Resilience in the Face of Crisis: Analysing the Challenges, Strategies and Capacities for UNRWA in Syria." Health Policy and Planning, vol. 35, no. 1, 2020, pp. 26–35.
CR  - Mahmoud, H., et al. "The Resilience of Health Care Systems Following Major Disruptive Events: Current Practice and a Path Forward." Reliability Engineering & System Safety, vol. 235, 2023, 109264.
CR  - 9.	Özmen, B., and S. T. Yeşil. "Sağlık Sistemleri için Afet ve Acil Durum Yönetimi Planları." Hastane Öncesi Dergisi, vol. 8, no. 2, 2023, pp. 213–228.
CR  - Truppa, C., et al. "Health Systems Resilience in Fragile and Conflict-Affected Settings: A Systematic Scoping Review." Conflict and Health, vol. 18, no. 1, 2024, article 2.
CR  - Karaca, M. A. "Taktiksel Tıp." Anatolian Journal of Emergency Medicine, vol. 1, no. 1, 2018, pp. 24–28.
CR  - Cox, C. W. "Manmade Disasters: A Historical Review of Terrorism and Implications for the Future." Online Journal of Issues in Nursing, vol. 13, no. 1, 2008.
CR  - Blaz, J. W., Pope, D., and G. E. Fryer. "Tactical Emergency Medicine: An Emerging Subspecialty." American Journal of Emergency Medicine, vol. 31, no. 1, 2013, pp. 185.e5–185.e7.
CR  - Callaway, D. W., Smith, E. R., and J. Cain. "Tactical Emergency Medicine: Lessons from Operations." Prehospital Emergency Care, vol. 15, no. 4, 2011, pp. 536–539.
CR  - King, B. R. "Tactical Nursing: An Evolving Role for Military and Civilian Nurses in Combat Zones." Military Medicine, vol. 185, no. 3–4, 2020, pp. e563–e568.
CR  - Usero-Pérez, N., Díaz-Agea, J. L., and S. Sanz-Martos. "Psychological Impact in Nurses Deployed to War and Armed Conflict Zones: A Literature Review." International Nursing Review, vol. 67, no. 3, 2020, pp. 351–359.
CR  - Hodgetts, T. J., et al. Tactical and Operational Medical Care. Springer Science & Business Media, 2014.
CR  - Kenny, D. J., and P. W. Kelley. "Heavy Burdens: Ethical Issues Faced by Military Nurses during a War." Online Journal of Issues in Nursing, vol. 24, no. 3, 2019.
CR  - Sarnecky, M. T. A History of the U. S. Army Nurse Corps. University of Pennsylvania Press, 1999.
CR  - Eastridge, B. J., et al. "Death on the Battlefield (2001–2011): Implications for the Future of Combat Casualty Care." Journal of Trauma and Acute Care Surgery, vol. 73, no. 6, 2012, pp. S431–S437.
CR  - Butler, F. K., et al. Tactical Combat Casualty Care (TCCC) Guidelines for Medical Personnel. Committee on Tactical Combat Casualty Care, 2018.
CR  - Ramasamy, A., et al. "Penetrating Missile Injuries during the Iraq War: 2004–2006." Annals of the Royal College of Surgeons of England, vol. 91, no. 3, 2009, pp. 225–229.
CR  - Bryan, C. J., et al. "Moral Injury, Posttraumatic Stress Disorder, and Suicidal Behavior among National Guard Personnel." Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy, vol. 7, no. 6, 2015, pp. 557–560.
CR  - Kotwal, R. S., et al. "Saving Lives on the Battlefield (Part II)—One Year Later: A Joint Theater Trauma System and Joint Trauma System Review of Prehospital Trauma Care in Combined Joint Operating Area–Afghanistan (CJOA-A)." Journal of Special Operations Medicine, vol. 13, no. 1, 2013, pp. 23–32.
CR  - Gülhane Askeri Tıp Akademisi Hemşirelik Yüksekokulu Müdürlüğü. HYO 2015-2016 Eğitim ve Öğretim Programı. https://ghf.sbu.edu.tr/egitim/hemsirelik-programi/egitim-programi-arsivi/. Accessed 25 Mar. 2025.
CR  - Hemşirelik Yönetmeliği. Resmî Gazete, 19 Apr. 2011, no. 27910.
CR  - T.C. Sağlık Bakanlığı. Sağlık Meslek Mensuplarının Görev Tanımları, Yetki ve Sorumlulukları Rehberi. https://khgmsaglikbakimdb.saglik.gov.tr/TR-102416/saglik-meslek-mensuplari-ile-saglik-hizmetlerinde-calisan-diger-meslek-mensuplarinin-is-ve-gorev-tanimlarina-dair-yonetmelik.html. Accessed 25 Mar. 2025.
CR  - 1219 Sayılı Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun. https://www.saglik.gov.tr/TR-10385/sayisi1219--rg-tarihi04041928--rg-sayisi863-tababet-ve-suabati-sanatlarinin-tarzi-icrasina-dair-kanun.html. Accessed 25 Mar. 2025.
CR  - Sağlık Bakanlığı Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Uygulama Prosedürleri. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=4798&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5. Accessed 25 Mar. 2025.
UR  - https://doi.org/10.58605/bingolsaglik.1689743
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4830320
ER  -