TY - JOUR T1 - KARBON TUTULUMUNDA BİTKİLENDİRMENİN ROLÜ: TÜRKİYE’NİN PARİS ANLAŞMASI TAAHHÜTLERİ VE 2053 NET SIFIR EMİSYON HEDEFLERİYLE UYUMU AU - Sert, Mustafa AU - Çetin, Evren AU - İnce, Kenan PY - 2025 DA - June Y2 - 2025 JF - Çevre Şehir ve İklim Dergisi PB - Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı WT - DergiPark SN - 2822-2245 SP - 174 EP - 187 IS - 7 LA - tr AB - Bitkilendirme, tarım dışı araziler, bozulmuş orman alanları ve erozyona uğramış bölgelerdekarbon yutak kapasitesini artırmayı amaçlayan doğa temelli bir çözümdür.Aynı zamanda gönüllü karbon piyasalarında karbon kredisi üretimi yoluyla ekonomikfaydalar da sağlamaktadır. Kırsal kalkınma, istihdam yaratma ve toplumsal katılım gibisosyal boyutlar, bitkilendirme projelerinin etki alanını genişletmektedir. Bu makale,bitkilendirmenin karbon tutulumu yoluyla iklim değişikliğiyle mücadeledeki rolünü,Türkiye’nin Paris Anlaşması kapsamındaki taahhütleri ve 2053 net sıfır emisyon hedefiçerçevesinde ele almaktadır. Bitkilendirme, atmosferdeki karbon dioksitin (CO₂) ağaçlartarafından emilerek biyokütlede depolanmasını sağlayarak sera gazı emisyonlarınınazaltılmasına katkı sunmaktadır. Türkiye’nin iklim politikaları, özellikle Ulusal Katkı Beyanı(NDC) ve Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü (ÇEM) tarafındanyürütülen çalışmalar aracılığıyla bu süreci desteklemektedir. Makalede, bitkilendirmeninekolojik yararları (karbon yutaklarının artırılması, erozyonun önlenmesi), sosyalve ekonomik katkıları (istihdam yaratma, yerel ekonomiyi destekleme) ve karbon kredisipotansiyeli ele alınmakta; bu stratejinin Türkiye’nin 2053 net sıfır hedefine katkısıdeğerlendirilmektedir. Sonuç olarak, bitkilendirmenin Türkiye’nin iklim hedeflerineulaşmasında stratejik bir araç olduğu vurgulanmakta ve bu alandaki uygulamalarıngüçlendirilmesi için öneriler sunulmaktadır KW - Bitkilendirme KW - karbon yutakları KW - iklim değişikliği KW - net sıfır emisyon KW - ulusal katkı beyanı (NDC) CR - AR-GE Raporu. (2023). Orman Dışı Alanlarda Karbon Yutak Alanlarının Oluşturulması ve Sertifikalandırılması. Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü, Ankara. CR - Ayturan, Y., Demirtaş, M. E., & Yılmaz, H. (2024). Karbon piyasaları ve Türkiye için fırsatlar. İstanbul: İklim Akademisi Yayınları. CR - Ayturan, Z. C., Dinçbaş, T., & Hasar, H. (2024). Çölleşme ve erozyonla mücadele çalışmalarının Paris Anlaşması taahhütleri ve net sıfır emisyon 2053 hedefleri bakımından değerlendirilmesi. Çevre, Şehir ve İklim Dergisi, 3, 20-36. CR - Balabanlı, C., Türk, M., & Yüksel, O. (2005). Erozyon ve çayır-mera ilişkileri. Turkish Journal of Forestry, 6 (2), 23-34. CR - Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2022). İklim Değişikliği Strateji Belgesi 2022-2030. Ankara. CR - ÇMUSEP. (2024). Çölleşmeyle Mücadele Ulusal Stratejisi ve Eylem Planı 2024-2030. Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara. CR - FAO. (2020). The State of the World’s Forests 2020. Rome: Food and Agriculture Organization. CR - FAO. (2021). The role of forests in climate change mitigation. Food and Agriculture Organization of the United Nations. Griscom, B. W., Adams, J., Ellis, P. W., Houghton, R. A., Lomax, G., Miteva, D. A., ... & CR - Fargione, J. (2017). Natural climate solutions. Proceedings of the National Academy of Sciences, 114(44), 11645-11650. CR - Houghton, R. A., House, J. I., Pongratz, J., Van Der Werf, G. R., DeFries, R. S., Hansen, M. C., ... & Ramankutty, N. (2012). Carbon emissions from land use and land-cover change. Biogeosciences, 9(12), 5125-5142. CR - IDB (Islamic Development Bank). (2023). Green growth and climate resilience in Turkey: Pathways to net-zero. Jeddah. CR - IDB. (2023). Republic of Türkiye Updated First Nationally Determined Contribution. https://unfccc.int/sites/default/files/NDC/2023-04/T%C3%9CRK%C4%B0YE_ UPDATED%201st%20NDC_EN.pdf CR - IDB. (2024). İklim Değişikliği Azaltım Stratejisi 2024–2030. İklim Değişikliği Başkanlığı. CR - IPCC. (2019). 2019 Refinement to the 2006 IPCC Guidelines for National Greenhouse Gas Inventories. Intergovernmental Panel on Climate Change. CR - IPCC. (2021). Climate Change 2021: The Physical Science Basis. Cambridge University Press. CR - Lal, R. (2004). Soil carbon sequestration impacts on global climate change and food security. Science, 304(5677), 1623–1627. https://doi.org/10.1126/science.1097396 CR - Lamboll, R., Friedlingstein, P., & Le Quéré, C. (2023, Kasım 1). Karbon bütçesi 1,5°C hedefi için sadece altı yıl kaldı. Dünya Ekonomik Forumu. https://www.weforum.org/ stories/2023/11/carbon-budget-run-out-six-years/ CR - Le Quéré, C., Andrew, R. M., Friedlingstein, P., Sitch, S., Hauck, J., Pongratz, J., ... & Zheng, B. (2018). Global carbon budget 2018. Earth System Science Data, 10(4), 2141-2194. CR - Nowak, D. J., Greenfield, E. J., Hoehn, R. E., & Lapoint, E. (2018). Carbon storage and sequestration by trees in urban and community areas of the United States. Environmental Pollution, 116(3), 381-389. CR - Pan, Y., Birdsey, R. A., Fang, J., Houghton, R., Kauppi, P. E., Kurz, W. A., ... & Ciais, P. (2011). A large and persistent carbon sink in the world’s forests. Science, 333(6045), 988-993. CR - Pierrehumbert, R. T. (2010). Principles of Planetary Climate. Cambridge University Press. Schlesinger, W. H., & Bernhardt, E. S. (2013). Biogeochemistry: An Analysis of Global Change. Academic Press. CR - Sert, M., Akay, A. E., & Ateşoğlu, A. (2024). ÇÖLLEŞME VE EROZYONLA MÜCADELE ÇALIŞMALARINDA COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ VE UZAKTAN ALGILAMA TEKNOLOJİLERİNİN KULLANIMI. Çevre Şehir ve İklim Dergisi, 1(Özel), 94-112. CR - TCCB. (2022). 2053 Net Sıfır Emisyon Hedefi Yol Haritası. Ankara. CR - TCCB. (2022). Türkiye’nin İklim Değişikliğiyle Mücadele Vizyonu. https://www.tccb. gov.tr CR - TCDB. (2022). Paris Anlaşması. https://www.mfa.gov.tr/paris-anlasmasi.tr.mfa CR - TOB. (2023). İklim Değişikliği ve Tarım Sektörü Üzerine Etkileri Raporu. Ankara: Tarım Reformu Genel Müdürlüğü. CR - TÜİK. (2024). Sera Gazı Emisyon İstatistikleri, 1990-2022. https://data.tuik.gov.tr CR - UNCCD. (2021). United Nations Convention to Combat Desertification. https://www. unccd.int CR - UNFCCC. (2015). Adoption of the Paris Agreement. United Nations Framework Convention on Climate Change. https://unfccc.int/resource/docs/2015/cop21/eng/ l09r01.pdf CR - UNFCCC. (2023). National Inventory Submissions. https://unfccc.int UR - https://dergipark.org.tr/tr/pub/csid/issue//1691430 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4836805 ER -