@article{article_1693160, title={Musa Cârullah Bigiyef’in Vahyin Nüzûlü ve Metinleşme Süreci Hakkındaki Görüşlerini Temellendirdiği Âyetlere Yaklaşımı Üzerine Bazı Mülahazalar}, journal={UMDE Dini Tetkikler Dergisi}, volume={8}, pages={66–82}, year={2025}, DOI={10.54122/umde.1693160}, author={Narol, Süleyman}, keywords={Tefsir, Kur’an, Musa Cârullah, Mushaf, Metinleşme süreci}, abstract={20. yüzyılın önemli Müslüman mütefekkirlerinden birisi olan Musa Cârullah Bigiyef yaşadığı dönemin siyasi, ekonomik ve ilmi gelişmelerini yakından takip etmiş ve Müslümanların yaşadıkları sıkıntıların çözümü için çaba sarfetmiş bir yazar ve düşünürdür. O, İslam toplumlarının farklı alanlardaki geri kalmışlığının çözüm reçetesinin eğitim sitemindeki yanlışlıkların düzeltilmesi ve İslami ilimlerin taklitten uzak bir biçimde doğru metotlarla yeterince öğretilmesi olduğunu savunur. Buradan hareketle de İslami ilimlerin kaynağı olan Kur’an’ın çağın sorunlarına ve güncel meselelere ışık tutacak bir bakış açısıyla öğrencilere ve topluma öğretilmesi fikrini benimser. Bigiyef’in üzerinde durduğu bir başka konu da oryantalistlerin Kur’an’ın metinleşme sürecine ve Kur’an metninin güvenilirliğine dönük bazı iddialarına, aynı zamanda Müslümanların bu alanı boş bıraktıkları ve bu konuda yeterince çalışma yapmadıkları eleştirilerine karşı cevap verme ihtiyacıdır. Bu nedenle vahyin nüzûlü ve metinleşme süreci ile ilgili meselelere yoğunlaşmış ve Kur’an’ın korunmuşluğu konusundaki görüşlerine yine Kur’an’dan deliller getirmiştir. Bu çalışma da onun Kur’an’dan getirdiği bu delilleri konu edinmiş ve ortaya koyduğu yaklaşımların anlam-bağlam açısından uygunluğunu ilmi veriler ışığında tartışmayı ve bir sonuca ulaşmayı amaç edinmiştir. Zira Kur’an yorumcusunun herhangi bir konudaki yaklaşımına delil getirdiği âyetleri isabetle ele alıp almadığının tespiti, sadece yorumcunun kendisiyle sınırlı kalmayan aynı zamanda tüm Müslümanları ilgilendiren mühim bir meseledir. Çünkü Kur’an tüm inananların kitabı ve ortak değeridir. Onun mesajlarının yanlış anlaşılmasına neden olabilecek her yorumun objektif bir biçimde tespiti ve sahih olanın bilimsel kriterlere uygun olarak ortaya konması gerekir. Bigiyefin konuyla ilgili âyetlere yaklaşımı onun Kitâbü Tertîbü’s-suver ve tenâsübüha fi’n-nüzûli ve’l-mesâhif ve Târîhul-Kurân ve’l-Mesâhıf adlı eserleri çerçevesinde ele alınıp incelenmiştir. Onun, tespit edilen âyetlere yaklaşımının tefsir ilminin öngördüğü kriterlere uygunluğu, başta Kur’an ve sünnet olmak üzere sahabe ve tâbiînden gelen rivayetler ve kadim dönemden modern döneme tefsir müktesebatı içerisinde önemli yer tutan eserlere müracaat edilerek belirlenmeye çalışılmıştır. Yapılan incelemede Bigiyef’in görüşlerine dayanak kıldığı âyetlerin pek çoğunda savunmacı bir yaklaşım sergilemesinin bir sonucu olarak genellikle bağlam dışı ve isabetli olmayan yorumlar ortaya koyduğu görülmüştür. Kur’an’ın ezberlenmesi konusunda ileri sürdüğü görüşlerine delil getirdiği Meryem 19/97 ve ed-Duhân 44/58. (فَإِنَّمَا يَسَّرْنَاهُ بِلِسَانِكَ) âyette geçen “بِلِسَانِكَ” ifadesini, peygamberin cismani olan dili şeklinde açıklayarak âyetlerin ilgili kısmını “Şüphesiz biz Kur’an’ı senin dilinle kolaylaştırdık” şeklinde yorumlaması bu duruma örnek verilebilir. Bigiyef, el-Vâkıa 56/77. (فَلَا أُقْسِمُ بِمَوَاقِعِ النُّجُومِ ) âyette geçen “nücûm” ifadesinin “Kur’an-ı Kerim’in parçaları” veya “gökyüzünün yıldızları” manalarına eşit şekilde muhtemel olduğu görüşünde ise isabet etmiştir. Netice olarak Musa Cârullah’ın vahyin nüzûlü ve metinleşme süreci ile ilgili âyetlere yaklaşımının âyetlerin literal anlamları çerçevesinde olması ve bağlam dışı yorumlar yapmasının arka planında bize göre iki temel neden bulunmaktadır. Bunlardan birincisi onun Kur’an anlayışı, ikincisi ise; oryantalistlerin Kur’an’ın metinleşme süreci üzerinden onun güvenilirliği konusunda Müslümanları şüpheye sevk edecek yaklaşımlara karşı yaptığı itirazlar ve bunlara Kur’an’dan delil getirme ihtiyacıdır.}, number={1}, publisher={Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi}