@article{article_1694105, title={Tabersî’nin Mecme‘u’l-Beyân Adlı Tefsirinde Şâz Kıraatlere Yaklaşım Metodunun İncelenmesi}, journal={UMDE Dini Tetkikler Dergisi}, volume={8}, pages={14–26}, year={2025}, DOI={10.54122/umde.1694105}, author={Saylan, Nesrişah}, keywords={Kıraat, Şâz Kıraat, Tabersî, Şiî Müfessir, Mecme‘u’l-Beyân}, abstract={Şâz kıraatler içerdiği anlam farklılıkları sebebiyle tefsir ilmi açısından önemli bir yere sahiptir. Bu durum şâz kıraatlerin tefsirlerde nasıl değerlendirildiği sorusunu gündeme getirmekte ve özellikle müfessirlerin bu tür okuyuşlara bakış açısını anlamayı gerekli kılmaktadır. Çalışmada şiî tefsir geleneğinin önde gelen isimlerinden olan Tabersî’nin (öl. 548/1153) kaleme aldığı Mecme‘u’l-beyân fî tefsîri’l-Kur’ân adlı eserinde şâz kıraatlere yaklaşım metodu incelenmiştir. Araştırmanın temel problemi Tabersî’nin tefsirinde şâz kıraatleri ne ölçüde ve nasıl değerlendirdiği, naklettiği kıraatlere hangi metotlarla yaklaştığı ve onları hangi ilmî ölçütlere göre kabul ettiği veya reddettiğidir. Çalışmanın amacı ise Tabersî’nin tefsirinde şâz kıraatleri nasıl ele aldığını, kime nisbet ettiğini, âyetlerin yorumunda kıraatlerden nasıl faydalandığını ortaya koymaktır. Müfessirin şâz kıraatlere geniş bir şekilde yer vermesi, kıraatlerin hüccetini müstakil başlık altında ele alması, kıraatleri sadece aktarmakla yetinmeyip bunları hüccet temelli olarak izah etmesi, eserinin kıraatler açısından zengin bir içeriğe sahip olduğunu göstermektedir. Nitekim Tabersî, dört büyük halifenin ilk üçü başta olmak üzere sahabeden birçoğunun kıraatlerini içeren rivâyetleri reddetmeyip âyetin tefsirinde sahabe okuyuşlarından geniş bir şekilde istifade etmiştir. Bu bağlamda çalışmada ilk dönem şiî müfessirlerin genel yaklaşımına kıyasla mutedil bir tutum sergileyen Tabersî’nin sahâbe ve tâbiûnun rivâyetlerine verdiği önem ortaya konularak kullanmış olduğu metod, kıraat ilmi bağlamında değerlendirilmiştir. Çalışmada nitel analiz yöntemiyle, Mecme‘u’l-beyân’da yer alan şâz kıraatler, sistematik biçimde tespit edilerek bunların tefsirde kullanımı, hüccetlendirme yöntemleri ve Kur’an’ın yorumlanmasına ve anlaşılmasına katkıları incelenmiştir. Literatürde Tabersî’nin kıraat anlayışına dair çeşitli çalışmalar mevcut olmakla birlikte doğrudan şâz kıraatlerin değerlendirilmesini merkeze alan sistematik bir inceleme bulunmamaktadır. Araştırma, bu alandaki eksikliği giderek müfessirin şâz kıraatlere yaklaşımını detaylı bir şekilde analiz etmeyi amaçlamaktadır. Ayrıca, Tabersî’nin şâz kıraatlere ilişkin tutumu, hem tefsirde farklı mezhebe bağlı müfessirlerin yöntemini tahlil etmek hem de şâz kıraatlerin Kur’an’ın anlaşılmasındaki işlevini değerlendirmek açısından önemlidir. Bu yönüyle çalışma, sadece bir müfessirin yaklaşımını değil aynı zamanda döneminin kıraat-tefsir ilişkisini ve şiî tefsir geleneği hakkında fikir sunmayı amaçlamaktadır.}, number={1}, publisher={Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi}