@article{article_1696341, title={Kam Böri’nin Oğlu Bamsı Beyrek Boyu’nun Coğrafyası}, journal={Uluslararası İdil - Ural ve Türkistan Araştırmaları Dergisi}, volume={7}, pages={295–339}, year={2025}, DOI={10.59305/ijvuts.1696341}, author={Eyüboğlu, Dursun Can}, keywords={Dede Korkut, Bamsı Beyrek, Banu Çiçek, Destan, Coğrafya}, abstract={Dede Korkut Destanları, Korkut bilimi, içerisinde nüshalar, varyantlar, yazmalar, derlemeler, kitaplar, makaleler, tezler, bildiriler, yazılar olan; tarih, arkeoloji, coğrafya, dil bilimi, edebiyat, halk bilimi, etnografya, antropoloji, paleografya, psikoloji, sosyoloji gibi birçok bilim dalıyla ilişkili geniş bir alandır. Dede Korkut’ta geçen kişilere, özelliklerine, topluma, hayvan ve bitkilere, canlılara, doğaya, yiyecek-içeceklere, giyim-kuşama, dile, kültüre, sanata, ekonomiye, sosyal ilişkilere, inanışlara, gelenek-göreneklere bakıldığında belirli veya belirsiz olarak temelde Orta Asya, geniş Avrasya coğrafyası görülmektedir. Dede Korkut coğrafyası, Tanrı Dağları, Sirderya-Talas-Çu-İli kıyıları, Hazar-Aral-Balkaş-Baykal gölleri, Altaylar-Ötüken, Karadeniz’den-Kafkasya’dan-Hazar’dan Gobi’ye-Sarı Irmak’a uzanan geniş coğrafyayı içermektedir. Dede Korkut Kitabı’ndaki üçüncü boy Kam Böri’nin Oğlu Bamsı Beyrek Boyu’dur. Boyun konusu, bir gencin kahramanlık gösterip ad alması, evlenmesi, tutsak düşmesi, başkasının eşine talip olması, kahramanın kurtulup evine, yurduna dönmesi, ailesiyle, eşiyle mutlu bir hayat sürmesidir. Bu boy Dede Korkut’ta çok kişinin adının geçtiği boylardan biridir. Boyun başkahramanı Bamsı Beyrek’tir. Kam Böri’nin Oğlu Bamsı Beyrek Boyu’nda tarihî-coğrafi-edebî-kültürel olarak başlıca iki coğrafi tabaka bulunmaktadır: Alt Coğrafya ve Üst Coğrafya. Boyun Bamsım Birek adlı bir Türkmenistan varyantının ve çok sayıda rivayet varyantının olması, Orta Asya’da geniş yayılım gösteren varyantı Alpamış ve destandan türemiş Kozı Körpeş-Bayan Sulu, Âşık Garip, Şahsenem-Garip, Boz Oğlan-Yusuf Ahmet, Sayatlı Hemra, Şah Kasım, Dengiboz gibi birçok varyantının olması, boyda geçen birçok yer adı, boyun Oğuzların Hazar’ın batısına, Anadolu-Azerbaycan’a göçlerinden önceye, Orta Asya’da bulundukları 10-11. yüzyıllardan daha eski bir tarihe ait olduğunu göstermektedir. Destanın çeşitli motifleri, kaynaklara geçen ve yaşayan varyantları, ilişkili sözlü kültür ürünleri geniş bir coğrafyada görülmektedir. Bu boy Dede Korkut’ta çok yer adının geçtiği boylardan biridir. Boydaki coğrafya açıktır. Batı Göktürk coğrafyasıdır. Bu coğrafyada Aladağlar, Karadağlar/Karacuk, Türkistan, Demirkapı, Garcistan, Amuderya, Bayburd Hisarı/Baybövürt Kalesi yer almaktadır. Boyda ayrıca Rum Eli/İstanbul’dan, Tana Sazı’ndan bahsedilmiştir. Kam Böri’nin Oğlu Bamsı Beyrek Boyu’nda Aladağ, Amıt Suyu, Avnik Kalası, Bam Bam Depe, Bayburd Hisarı, Demirkapı, Dış Oğuz/Taş Oğuz, Gürcistan, İç Oğuz, İstanbul, Karadağ/Karacuk, Oğuz/Oğuz Eli, Rum/Rum Eli, Tana Sazı, Türkistan yer adları geçmektedir. Bu çalışmada Dede Korkut’taki Kam Böri’nin Oğlu Bamsı Beyrek Boyu’nun coğrafyası incelenmiştir. Anlatıda geçen coğrafyanın çok geniş bir alanı kapsadığı, Orta Asya/Avrasya coğrafyasıyla ilişkili olduğu sonucuna varılmıştır.}, number={2}, publisher={Gökçe Yükselen PELER}