TY  - JOUR
T1  - DI ŞI‘RA KLASÎK DA METAFORA KITABÊ Û RENGVEDANÊN WÊ DI DÎWANA MELAYÊ CIZÎRÎ DA
TT  - BOOK METAPHOR IN CLASSICAL POETRY AND ITS REFLECTIONS IN MELAYÊ CIZIRÎ'S DÎWAN
AU  - Tek, Ayhan
PY  - 2025
DA  - October
Y2  - 2025
DO  - 10.15182/diclesosbed.1696538
JF  - Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
JO  - DÜSBED
PB  - Dicle Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1308-6219
SP  - 415
EP  - 456
IS  - 40
LA  - ku
AB  - Di şi’ra Klasîk da kitab metafor û mezmûneke girîng e ku ji gelek aliyan ve ew hatiye bikaranîn. Ji çanda qedîm ya kitabsazîyê ji Çînê heta Misr û Yewnanan çanda kitabê di edebiyata Klasîk da jî cih girtiye û rengvedanên wê çandê têne dîtin. Ji ber ku ew çanda ku şi’ra klasîk li ser avabûye, aliyekê ve jî li ser bingehan metnan anko li ser nivîsê avabûye. Ji ber wê jî ji Qur’anê heta kitabên wek Erjenga Manî heta berhemên kanonîk yên edebî, dînî û ilmî di vê şi’rê da di nava gelek kontekstên cuda da hatine vegotin. Bi taybet ji ber ku bingeha wê edebiyatê li ser vegêrenake tesewwufî ava bûye, kitaba pîroz ya Islamiyêt Qur’an, berhemên tesewwûfî yên wekî Mesnewîya Mewlana, Dîwana Hafiz û berhemên li ser rêzimana Erebî û kitabên li ser felsefe û tibbê di vê çandê da têne dîtin. Di vê çarçoveyê da nûnereke edebiyata Klasîk ya Kurdî jî Melayê Cizîrî ye û di Dîwana wî de jî derbareyê mijara kitab û çanda kitabê gelek numûneyên balkêş hene ku mijara vê gotarê dê li ser analîz û vegêrana wan be.
KW  - Kitab
KW  - Çanda Kitabê
KW  - Şi‘ra Klasîk
KW  - Melayê Cizîrî
KW  - Edebîyata Kurdî
N2  - One of the most important metaphors in classical literature is the book, and a rich poetic context has been formed around this metaphor. This broad culture, which extends back to Chinese, Egyptian and Greek history, where the first examples of book and paper production are based, has also created deep reflections in Classical literature. On the other hand, the fact that the culture on which this literature is based is in part a written culture and that the texts produced are published in books under the names of divan and similar names is an important phenomenon in itself. For this reason, the Qur'an occupies an important place as a sacred text in this poetry due to the many references, especially to Islamic culture and Sufism, on which classical poetry is based. On the other hand, a wide range of culture is presented in this poetry, from medicine to philosophy, from Arabic language sources to other books, with works such as Mani's Erjeng, Mevlana's Mesnevi and Hafiz Divan, which are considered important in terms of Sufism and literature.  In this context, Melayê Cizîrî Dîwan, one of the most important written texts of Kurdish literature, is a remarkable text of this culture. In this study, this book culture will be introduced and its reflections in Melayê Cizîrî Dîwan will be discussed and analyzed.
CR  - Schimmel, A. (1984). Calligraphy and Islamic Culture. New York University.
CR  - Schimmel, A. (2020). İki renkli sırma: Farsça şiirin imgeleri. Alfa.
CR  - Serin, Muhittin. (1999). “İbnü’l-Bevvâb.” DİA. (Cild: 20). r.: 534-535.
CR  - Tek, Ayhan. (2024). Melayê Cizîrî: jîyan û tesîra edebî, şerha xezelên bijartî. Nûbihar Yayınları.
CR  - Tökel, D. A. (2023). Divan şairi de okur’du. Ketebe.
CR  - Xaqanî. Dîwân. https://ganjoor.net/khaghani/divankh/ghazalkh/sh367
CR  - Yazıcı, T. (1997). “Hâfız-ı Şîrâzî.” TDV İslâm Ansiklopedisi. 15: 103-106.
UR  - https://doi.org/10.15182/diclesosbed.1696538
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4857603
ER  -