TY  - JOUR
T1  - Kampüs Ana Arterlerini Yaya Dostu ve Erişilebilir Olarak İyileştirme
TT  - Improving Campus Main Arteries as Pedestrian-Friendly and Accessible
AU  - Yurtcan, Müge
AU  - Duruk, Ebru
AU  - Toslak, Arif
PY  - 2025
DA  - October
Y2  - 2025
DO  - 10.17474/artvinofd.1696618
JF  - Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi
JO  - AÇÜOFD
PB  - Artvin Çoruh Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2146-1880
SP  - 323
EP  - 342
VL  - 26
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Üniversite yerleşkeleri farklı sosyal, kültürel ve fiziksel özelliklere sahip kullanıcıları barındıran açık alanlara sahiptir. Yerleşkeyi kullanan her birey çeşitli nedenlerden farklı ulaşım tercihlerine sahip olabilirler. Yerleşke içi yollar planlanırken, yaya önceliği ve erişilebilirlik kavramları büyük önem taşımaktadır. Son yıllarda ülkemizde yaya önceliği ve erişilebilirlik konularının önemi artmış, bu konuda atılan adımlar arttırılmıştır. Bu araştırmada, 2020 yılından itibaren Bingöl Üniversitesi yerleşkesi içerisinde bir ana arter görevi gören yeni yolun yaya kullanımı ve erişilebilirlik açılarından iyileştirilebilmesi amaçlanmıştır. Araştırma öncesinde bu ana arterin erişilebilirlik ve yaya kullanımı konusundaki noksanlıkları saptanarak fotoğraflanmıştır. Fiziksel olarak saptanan noksanlıkların kullanıcı açısından değerlendirilmesi için 28 akademik/idari personel ve 350 öğrenci olmak üzere toplanda 378 kişi ile “Bingöl Üniversitesi Kampüsü Yeni Nizamiye Yolunun, Yaya ve Engelli Ulaşımı Açısından Değerlendirmesi Anketi” yürütülmüştür. Anket bulgularını güçlendirmek için yaya ve taşıt hareketleri gözlenmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda alanın yaya önceliği ve erişilebilirlik açılarından yetersiz bulunduğu görülmüştür. Anket çalışması, alanında yayalar için erişilebilir donatıların yetersiz olduğunu ortaya koymuştur. Yaya konforu ve güvenliği alt boyutu; yaya geçitlerinin uygunluğu, erişilebilir donatı yeterliliği ve sürücü davranışları alt boyutlarıyla ayrı ayrı yüksek düzeyde pozitif ilişki içinde çıkmıştır. Gözlemler sonucunda; taşıtların yayaları göz ardı ettikleri durumları ve yayaların en kısa ve konforlu yürüyüş tercihlerini ortaya koymaktadır. Sonuçta, bulgulara dayandırılan ve taktiksel kentleşme yöntemlerinin kullanıldığı bir iyileştirme projesi önerilmiştir.
KW  - Yerleşkelerde yaya önceliği
KW  - Erişilebilirlik
KW  - Trafik sakinleştirme
KW  - Taktiksel kentleşme
N2  - University campuses have open spaces that accommodate users with different social, cultural and physical characteristics. Each individual using the campus may have different transport preferences for various reasons. The concepts of pedestrian priority and accessibility are of great importance when planning roads within the campus. In recent years, the importance of pedestrian priority and accessibility issues has increased in our country and the steps taken on these issues have been increased. In this research, it is aimed to improve the new road, which has served as a main artery within Bingöl University campus since 2020, in terms of pedestrian use and accessibility. Prior to the research, the deficiencies of this main artery in terms of accessibility and pedestrian use were identified and photographed. In order to evaluate the physically determined deficiencies in terms of users, a total of 378 people, including 28 academic/administrative staff and 350 students, were surveyed on the ‘Evaluation of the Yeni Nizamiye Yolu of Bingöl University Campus in terms of Pedestrian and Handicapped Accessibility’. Pedestrian and vehicle movements were observed to strengthen the survey findings. As a result of the studies, the area was found to be inadequate in terms of pedestrian priority and accessibility. The survey revealed that there are insufficient accessible facilities for pedestrians in the area. The sub-dimension of pedestrian comfort and safety has a high positive correlation with the sub-dimensions of the suitability of pedestrian crossings, adequacy of accessible facilities and driver behaviour. The observations reveal the situations where vehicles ignore pedestrians and pedestrians' preference for the shortest and most comfortable walk. Finally, an optimisation project was proposed based on the findings and the metod of tactical urbanism.
CR  - Açıksöz S, Bollukçu P, Cengiz Gökçe G (2019) Peyzaj Planlama ve Tasarımında Katılımcı Yöntemler. In: Mimarlıkta Peyzaj Tasarımı. Nobel Akademik Yayıncılık, pp 207–229.
CR  - AÇSHB (2020) Erişilebilirlik Kılavuzu. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Uzman Matbaacılık, Ankara.
CR  - Akbarishahabi L (2022) The Importance of Environmental Characteristics in Choosing a Walking Route in Cities. In: Proceedings of the International Conference of Contemporary Affairs in Architecture and Urbanism-ICCAUA. Antalya, pp:494-500
CR  - Anadolu Ajansı (2019) Trafikte Yaya Önceliği Dönemi Başladı. In: Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/trafikte-yaya-onceligi-donemi-basladi/1385176). Erişim Tarihi: 09.03.2025.
CR  - Anciaes PR, Jones P (2018) Estimating preferences for different types of pedestrian crossing facilities. Transp Res Part F Traffic Psychol Behav, 52:222–237. https://doi.org/10.1016/j.trf.2017.11.025
CR  - Angelalia R, Yessy Y, Alfad A (2024) Security analysis of pedestrian comfort on the use of pedestrian paths in the Bung Hatta Palace Area. Journal of Technology Informatics and Engineering, 3:44–60. https://doi.org/10.51903/jtie.v3i1.160
CR  - Arıkan R (2018) Anket yöntemi üzerinde bir değerlendirme. Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1:97–159.
CR  - Audirac I (2008) Accessing transit as universal design. J Plan Lit, 23:4–16. https://doi.org/10.1177/0885412208318558
CR  - Aydın MM, Akgöl K, Günay B (2019) Trafik sakinleştirme çalışmalarında farklı kıvrımlama uygulamalarının sürüş simülatörü ortamında incelenmesi. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 34:1793–1805. https://doi.org/10.17341/gazimmfd.571558
CR  - Brown TA (2015) Confirmatory Factor Analysis for Applied Research. 2nd edn. The Guilford Press, New York.
CR  - Burton E, Mitchell L (2006) Inclusive Urban Design: Streets for Life. Routledge.
CR  - Connel BR, Jones M, Mace R, Mueller J, Mullick A, Ostroff E, Stanford J, Steinfeld E, Story M, Vanderheiden G (1997) The Principles of Universal Design (Version 2.0). Raleigh. https://design.ncsu.edu/wp-content/uploads/2022/11/principles-of-universal-design.pdf
CR  - Çorbacı ÖL, Turna T, Ercan Oğuztürk G (2020) Kamusal alanların peyzaj düzenlemesi açısından erişilebilirliğinin incelenmesi; Dicle Üniversitesi Kampüsü Örneği. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 16:105–127.
CR  - Cronbach LJ, Meehl PE (1955) Construct validity in psychological tests. Psychol Bull, 52:281–302. https://doi.org/https://doi.org/10.1037/h0040957
CR  - Dinç Uyaroğlu İ (2018) Zorunluluktan öte: üniversite yerleşkesinin erişilebilirliği. Mimarlık, 404:70–74.
CR  - Dostoğlu N, Şahin E, Taneli Y (2009) Tasarıma Kapsayıcı Yaklaşım: Herkes İçin Tasarım. Mimarlık, 347. http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=Ozet&DergiSayi=361&MenuID=1037# Erişim Tarihi: 01.01.2024.
CR  - Erçevik B, Önal F (2011) Üniversite Kampüs Sistemlerinde Sosyal Mekan Kullanımları. Megaron, 6:151-161.
CR  - Evans G (2009) Accessibility, urban design and the whole journey environment. Built Environ, 35:366–385. https://doi.org/10.2148/benv.35.3.366
CR  - Eysenck HJ (1950) Criterion analysis-an application of the hypothetico-deductive method to factor analysis. Psychol Rev, 57:38–53. https://doi.org/https://doi.org/10.1037/h0057657
CR  - Field A (2009) Discovering Statistics Using SPSS. 3rd Edn. Sage Publications, London.
CR  - George D, Mallery P (2020) IBM SPSS Statistics 26 Step by Step, A Simple Guide and Reference. 16th Edn. Routledge, Taylor & Francis Group, New York and London.
CR  - Gleeson B (1999) Geographies of Disability. 1st Edn. Routledge, London.
CR  - Gliner JA, Morgan GA, Leech NL (2015) Uygulamada Araştırma Yöntemleri. 2nd Edn. Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
CR  - Gören BG (2018) Engelli bireyler için erişilebilir üniversite kampüs alanlarının tasarım stratejilerinin geliştirilmesi: İstanbul Teknik Üniversitesi Kampüs Örneği. Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
CR  - Guilford JP (1946) New standards for test evaluation. Educ Psychol Meas, 6:427–438. https://doi.org/10.1177/001316444600600401
CR  - Hahn H (1986) Disability and the urban environment: a perspective on Los Angeles. Environ Plan D, 4:273–288. https://doi.org/10.1068/d040273
CR  - Hair JF, Black WC, Babin BJ, Anderson RE (2009) Multivariate Data Analysis. 7th Edn. Prentice Hall, Upper Saddle River.
CR  - Iranmanesh N (2008) Pedestrianisation a Great Necessity in Urban Designing to Create a Sustainable City in Developing Countries. In: 44th ISOCARP Congress. Dalian China.
CR  - Kayadibi G, Aktuğlu Aktan EÖ (2020) İstanbul Anadolu Yakası D-100 karayolu üzerindeki alışveriş merkezlerinin trafiğe etkisi. Journal of Planning, 31:120–127. https://doi.org/10.14744/planlama.2020.49092
CR  - Kaygısız Ö (2012) Trafiği Sakinleştirmeye Yönelik Önlemler. Trafik Araştırma Merkezi Müdürlüğü EGM Yayın Katalog Numarası: 696, Ankara.
CR  - Krejcie R V., Morgan DW (1970) Determining Sample Size for Research Activities. Educ Psychol Meas 30:607–610. https://doi.org/10.1177/001316447003000308
CR  - Kurtaslan B, Küçükağtaş K (2017) Selçuk Üniversitesi Kampüsü’nde kaldırım-yaya yolu tasarımları ile kot farkı çözümlerinin fiziksel engelli erişimi açısından irdelenmesi. Kesit Akademi Dergisi, 21–53.
CR  - Lid IM (2014) Universal design and disability: an interdisciplinary perspective. Disabil Rehabil, 36:1344–1349. https://doi.org/10.3109/09638288.2014.931472
CR  - Litman T (2015) Use of Public Space for Shared Mobility. https://www.slideshare.net/AlanWoodland/todd-litman-use-of-public-space-for-shared-mobility. Erişim Tarihi: 16.02.2024.
CR  - Living Streets (2017) Creating Walking Cities a Blueprint for Change. London.
CR  - Lumi M (2023) Tactical Urbanism. https://unsplash.com/s/photos/tactical-urbanism. Erişim Tarihi: 08.03.2025.
CR  - Mwaura N, Initiative F (2024) Tactical Urbanism for Inclusive Transport. Swedish International Centre for Local Democracy, Research Report No: 30, Africa.
CR  - Noyan E, Güçlütürk Baran G (2024) Bisiklet kullanıcılarının karşılaştıkları sorunların incelenmesi. Trafik ve Ulaşım Araştırmaları Dergisi, 7:19–30. https://doi.org/10.38002/tuad.1368970
CR  - Ovstedal L, Olaussen EO (2002) Understanding Pedestrian Comfort in European Cities: How to improve Walking Conditions? In: European Transport Conference. Association for European Transport, Cambridge, England.
CR  - Özkaraca N, İnceoğlu M (2021) Üniversite yerleşkelerinde erişilebilirlik değerlendirmesi: Düzce Üniversitesi Kampüsü Örneği. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 9:1891–1908. 
https://doi.org/10.29130/dubited.866597
CR  - Papadimitriou E, Lassarre S, Yannis G (2017) Human factors of pedestrian walking and crossing behaviour. Transportation Research Procedia, 25:2002–2015. https://doi.org/10.1016/j.trpro.2017.05.396
CR  - Saplioglu M, Faisal AR (2020) Sinyal kontrollü ve kontrolsüz kesimlerde yayaların karşıdan karşıya geçiş davranışlarının değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10:309-320. https://doi.org/10.17714/gumusfenbil.567528
CR  - Silva P (2016) Tactical urbanism: towards an evolutionary cities’ approach? Environ Plann B Plann Des, 43:1040–1051. https://doi.org/10.1177/0265813516657340
CR  - Ståhl A, Newman E, Dahlin-Ivanoff S (2010) Detection of warning surfaces in pedestrian environments: the importance for blind people of kerbs, depth, and structure of tactile surfaces. Disabil Rehabil, 32:469–482. https://doi.org/10.3109/09638280903171543
CR  - Story MF (1998) Maximizing usability: the principles of universal design. Assistive Technology, 10:4–12. https://doi.org/10.1080/10400435.1998.10131955
CR  - TCCB (2021) Emine Erdoğan, Türkiye Erişilebilirlik Ödülleri Töreni’ne katıldı. In: Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. https://www.tccb.gov.tr/haberler/410/126324/emine-erdogan-turkiye-erisilebilirlik-odulleri-toreni-ne-katildi. Erişim Tarihi: 09.03.2025. Erişim Tarihi 2025 ise kaynakça nasıl 2021.
CR  - TDK (2022) Kampüs. In: Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/., Erişim Tarihi: 09.03.2025.
CR  - Türeyen MN (2002) Yükseköğretim Kurumları-Kampüsler. Tasarım Yayın Grubu, İstanbul.
UI GreenMetric (2025) The First World University Ranking on Sustainability: Rankings Overview.
CR  - URL-1 Sayılarla Bingöl Üniversitesi. bingol.edu.tr/tr/universitemiz/genel/sayilarla-bingol-universitesi, Erişim Tarihi: 03.03.2025.
CR  - Webb D (2018) Tactical urbanism: delineating a critical praxis. Planning Theory & Practice, 19:58–73. https://doi.org/10.1080/14649357.2017.1406130
CR  - Weinstein Agrawal A, Schlossberg M, Irvin K (2008) How far, by which route and why? a spatial analysis of pedestrian preference. J Urban Des (Abingdon), 13:81–98. https://doi.org/10.1080/13574800701804074
CR  - Yassin HH (2019) Livable city: an approach to pedestrianization through tactical urbanism. Alexandria Engineering Journal, 58:251–259. https://doi.org/10.1016/j.aej.2019.02.005
CR  - Yavuz A, Güner M (2020) Evrensel tasarım ilkeleri kapsamında üniversite yerleşkesinde erişebilirliğin incelenmesi: ODTÜ Örneği. Euroasia Journal of Mathematics, Engineering, Natural and Medical Sciences, 7:210–229. https://doi.org/10.38065/euroasiaorg.36
CR  - Yetimoğlu M, Yardım MS (2018) Yaya öncelikli yol ağlarında hız kontrolü odaklı sürdürülebilir trafik sakinleştirme uygulamaları: Yıldız Teknik Üniversitesi Davutpaşa Kampüsü Örneği. EJONS Internatıonal Refereed Indexed Journal on Mathematic, Engineerıng and Natural Sciences, 2:9–21.
CR  - Yıldırım A, Şimsek H (2016) Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 10th Edn. Seçkin Yayıncılık, Ankara.
CR  - Yılmaz S (2022) Investigation of Niğde OHÜ Central Campus in Context of Unıversal Design Principles. Euroasia Journal of Mathematics, Engineering, Natural & Medical Sciences, 9:28–37. https://doi.org/10.38065/euroasiaorg.925
CR  - YTÜ (2019) YTÜ Trafik Yönergesi. In: Yıldız Teknik Üniversitesi Trafik Yönergesi. http://www.guvenlik.yildiz.edu.tr/sayfa/8/YT%C3%9C-Trafik-Y%C3%B6nergesi/281., Erişim Tarihi: 02.07.2025.
UR  - https://doi.org/10.17474/artvinofd.1696618
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4857980
ER  -