TY  - JOUR
T1  - Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu’nda (DEHB) Beslenme
TT  - Nutrition in Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD)
AU  - Eke, Amine
AU  - Sinan, Soner
PY  - 2025
DA  - August
Y2  - 2025
JF  - Nuh’un Gemisi Sağlık Bilimleri Dergisi
JO  - NGSBD
PB  - Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 3061-9998
SP  - 54
EP  - 64
VL  - 2
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Bu çalışmanın amacı, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) ile beslenme arasındaki ilişkiyi multidisipliner bir bakış açısıyla incelemektir. DEHB, dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellikle karakterize edilen karmaşık bir nörogelişimsel bozukluktur ve genetik, çevresel ve biyolojik faktörlerin bir araya gelmesiyle ortaya çıkmaktadır. Bozukluğun nörobiyolojisi, dopamin ve norepinefrin seviyelerindeki dengesizlikler ile prefrontal korteks ve bazal ganglia gibi beyin bölgelerdeki yapısal farklılıklara dayanmaktadır. Epidemiyolojik açıdan erkeklerde, kızlara oranla 2-3 kat daha fazla görülmekte olan DEHB, genellikle çocukluk çağında başlamakta ve semptomları ergenlikte hatta yetişkinlikte de devam edebilmektedir. Bu bozukluk, bireylerin sosyal, akademik ve mesleki yaşamlarında önemli olumsuz etkiler yaratabilir. Bu çalışma, DEHB semptomlarının yönetiminde beslenmenin rolünü anlamayı ve besin öğelerinin etkisini değerlendirerek bireylerin semptomlarını iyileştirmek için olası müdahaleleri belirlemeyi amaçlamaktadır. Özellikle omega-3 yağ asitleri, fosfatidilserin ve mikroelementlerin (çinko, magnezyum, demir) eksikliklerinin giderilmesi, davranış ve dikkat düzeylerinde olumlu değişiklikler yaratabilmektedir. Ayrıca, katkı maddeleri, renklendiriciler ve şeker tüketiminin azaltılması, DEHB semptomlarını kontrol altına almada etkili olabilmektedir. Antioksidanlar ve oksidatif stresle mücadele eden vitaminlerin (C ve E vitaminleri) DEHB semptomları üzerinde pozitif etkiler gösterdiği belirtilmektedir. Genel olarak, dengeli bir diyetin DEHB semptomlarının yönetilmesinde önemli bir rol oynadığı vurgulanmaktadır.
KW  - davranışsal semptomlar
KW  - dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu
KW  - genetik
KW  - nörogelişimsel bozukluklar
KW  - tıbbi beslenme tedavisi
N2  - The aim of this study is to examine the relationship between Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) and nutrition from a multidisciplinary perspective. ADHD is a complex neurodevelopmental disorder characterized by inattention, hyperactivity, and impulsivity, which arises from a combination of genetic, environmental, and biological factors. The neurobiology of the disorder is based on imbalances in dopamine and norepinephrine levels, as well as structural differences in brain regions such as the prefrontal cortex and basal ganglia. Epidemiologically, ADHD is observed 2-3 times more frequently in males than in females, typically starting in childhood, with symptoms potentially continuing into adolescence and even adulthood. This disorder can have significant negative effects on individuals' social, academic, and professional lives. This study aims to understand the role of nutrition in managing ADHD symptoms and to identify potential interventions to improve symptoms by evaluating the effects of nutrients. Specifically, deficiencies in omega-3 fatty acids, phosphatidylserine, and micronutrients (zinc, magnesium, iron) have been shown to cause positive changes in behavior and attention levels when addressed. Additionally, reducing the intake of additives, colorings, and sugar can be effective in managing ADHD symptoms. Antioxidants and vitamins that combat oxidative stress (such as vitamins C and E) have been shown to have positive effects on ADHD symptoms. Overall, a balanced diet plays a crucial role in managing ADHD symptoms.
CR  - Alfonsson, S., Parling, T., & Ghaderi, A. (2012). Screening of adult ADHD among patients presenting for bariatric surgery. Obesity Surgery, 22(6), 918-926. https://doi.org/10.1007/s11695-011-0569-9
CR  - Alonso Canal, L., Carreras Sáez, I., Fournier del Castill, M. C., Asensio Antón, J., De Prada Vicente, I., Isasi Zaragoza, C., Tejada Gallego, J. & Martínez-Gómez, M. J. (2019). Gluten-free diet for the treatment of ADHD; pilot study. OBM Neurobiology, 3(2), 1-11. https://doi.org/10.21926/obm.neurobiol.1902024
CR  - American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-V), (5th ed.), 2013, Washington, USA.
CR  - American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th edn, Text Revision. (2022). Washington, DC: American Psychiatric Association.
Bateman, B., Warner, J. O., Hutchinson, E., Dean, T., Rowlandson, P., Gant, C., Grundy, J., Fitzgerald, C. & Stevenson, J. (2004). The effects of a double blind, placebo controlled, artificial food colourings and benzoate preservative challenge on hyperactivity in a general population sample of preschool children. Archives of Disease in Childhood, 89(6), 506-511. https://doi.org/10.1136/adc.2003.031435
CR  - Bayoumi, S. C., Halkett, A., Miller, M., & Hinshaw, S. P. (2025). Food selectivity and eating difficulties in adults with autism and/or ADHD. Autism, 29(6), 1497-1509. https://doi.org/10.1177/13623613251314223
CR  - Besenek, A. M., & Yazici, M. (2022). Mediterranean diet habits and their effects on symptomatology among children and adolescents with attention deficit hyperactivity disorder. Klinik Psikiyatri Dergisi-Turkish Journal of Clinical Psychiatry, 25(2), 193-201. http://doi.org/10.5505/kpd.2022.66592
CR  - Cortese, S., Holtmann, M., Banaschewski, T., Buitelaar, J., Coghill, D., Danckaerts, M., Dittmann, R. W., Graham, J., Taylor, E., Sergeant, J. & European ADHD Guidelines Group. (2013). Practitioner review: current best practice in the management of adverse events during treatment with ADHD medications in children and adolescents. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 54(3), 227-246. https://doi.org/10.1111/jcpp.12036
CR  - Cortese, S., Moreira-Maia, C. R., St. Fleur, D., Morcillo-Peñalver, C., Rohde, L. A., & Faraone, S. V. (2016). Association between ADHD and obesity: a systematic review and meta-analysis. American Journal of Psychiatry, 173(1), 34-43. https://doi.org/10.1176/appi.ajp.2015.15020266
CR  - Çalışkan, Y., & Tarakçıoğlu, M. C. (2019). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunda güncel algoritmalar tedavide ne öneriyor? İstanbul Kanuni Sultan Süleyman Tıp Dergisi, 11(Ek sayı), 16-23.  https://dx.doi.org/10.5222/iksstd.2019.57338
CR  - Çelen Yoldaş, T., Huri, M., Kayıhan, H., Karakaya, J., & Özmert, E. N. (2020). Sensory profile, ferritin and zinc levels in preschool-aged children with symptoms of attention deficit hyperactivity disorder. The Turkish Journal of Pediatrics, 62(6), 970-978. https://doi.org/10.24953/turkjped.2020.06.008
CR  - De Oliveira, Z. B., Silva Da Costa, D. V., Da Silva Dos Santos, A. C., Da Silva Júnior, A. Q., De Lima Silva, A., De Santana, R.C.F., Costa, I. C. G., De Sousa Ramos, S. F., Padilla, G. & Da Silva, S. K. R. (2024). Synthetic colors in food: a warning for children's health. International Journal of Environmental Research and Public Health, 21(6), 682. https://doi.org/10.3390/ijerph21060682
CR  - Docet, M. F., Larranaga, A., Perez Mendez, L. F., & Garcia-Mayor, R. V. (2012). Attention deficit hyperactivity disorder increases the risk of having abnormal eating behaviours in obese adults. Eating and Weight Disorders-Studies on Anorexia, Bulimia and Obesity, 17(2), e132-e136. https://doi.org/10.1007/BF03325337
CR  - Effatpanah, M., Rezaei, M., Effatpanah, H., Effatpanah, Z., Varkaneh, H. K., Mousavi, S. M., Fatahi, S., Rinaldi, G., & Hashemi, R. (2019). Magnesium status and attention deficit hyperactivity disorder (ADHD): A meta-analysis. Psychiatry Research, 274, 228-234. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2019.02.043
CR  - Ercan, E. S., Kandulu, R., Uslu, E., Akyol Ardıç., U., Yazıcı, K. U., Kabukcu Basay, B., Aydın, C. & Rohde, L. A. (2013). Prevalence and diagnostic stability of ADHD and ODD in Turkish children: a 4-year longitudinal study. Child and Adolescent Psychiatry and Mental Health, 7(1), 30. https://doi.org/10.1186/1753-2000-7-30
CR  - Faraone, S. V., Biederman, J., Spencer, T., Wilens, T., Seidman, L. J., Mick, E., & Doyle, A. E. (2000). Attention-deficit/hyperactivity disorder in adults: an overview. Biological Psychiatry, 48(1), 9-20. https://doi.org/10.1016/S0006-3223(00)00889-1
CR  - Ferreira, R. C., Marin, A. H., Vitolo, M. R., & Campagnolo, P. D. B. (2024). Early ultra-processed foods consumption and hyperactivity/inattention in adolescence. Revista de Saúde Pública, 58(1), 46. https://doi.org/10.11606/s1518-8787.2024058005636
CR  - Goldschmidt, A. B., Hipwell, A. E., Stepp, S. D., McTigue, K. M., & Keenan, K. (2015). Weight gain, executive functioning, and eating behaviors among girls. Pediatrics, 136(4), e856-e863. https://doi.org/10.1542/peds.2015-0622
UR  - https://dergipark.org.tr/tr/pub/ngsaglik/issue//1698067
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4864487
ER  -