@article{article_1707350, title={Fonksiyonel Tahıllardan Chia’nın (Salvia hispanica L.) Kuraklık Koşullarına Uyum Mekanizmalarının Morfofizyolojik ve Biyokimyasal Açıdan Değerlendirilmesi}, journal={Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi}, volume={22}, pages={1086–1099}, year={2025}, DOI={10.33462/jotaf.1707350}, author={Öney Birol, Siğnem}, keywords={Adaptasyon, Antioksidan enzimler, Morfoloji, Oksidatif hasar, Salvia hispanica, Su stresi}, abstract={Dünya genelinde kuraklık, tarımsal üretimi sınırlayan en önemli çevresel faktörlerden biri olup ürün verimini ciddi şekilde azaltmaktadır. Bitkiler, bu strese morfolojik, anatomik, fizyolojik, biyokimyasal ve moleküler düzeyde verdikleri yanıtlarla kuraklıkla başa çıkma mekanizmalarını devreye sokmaktadır. Chia (Salvia hispanica L.), içerdiği yüksek düzeyde yağ asidi, protein ve antioksidan bileşenlerle "fonksiyonel gıda" sınıfında yer alan yeni nesil bir tahıldır. Bu çalışmada, kuraklık stresinin chia bitkisinde morfolojik, fizyolojik ve biyokimyasal adaptasyon mekanizmaları üzerindeki etkisi değerlendirilmiştir. Tarla kapasitesine göre %0, %25, %50 ve %100 sulama uygulamaları şeklinde su stresi seviyeleri belirlenmiş ve bitkilerin gelişim özellikleri bu stres seviyelerine göre karşılaştırılmıştır. Morfolojik açıdan, %100 sulama grubunda bitki boyu, yaprak alanı ve taze ağırlık gibi büyümeye yönelik parametrelerde anlamlı artış gözlemlenirken, %50 sulama uygulamasında ana kök uzunluğunun diğer gruplardan bağımsız olarak en yüksek değere ulaştığı tespit edilmiştir. Biyokimyasal bulgular, su eksikliğinin prolin ve malondialdehit (MDA) düzeylerini artırdığını; ayrıca reaktif oksijen türlerini düzenleyen antioksidan enzimlerden süperoksit dismutaz (SOD), katalaz (CAT) ve askorbat peroksidaz (APX) aktivitelerini yükselttiğini göstermiştir. Bu durum, chia bitkisinin hem osmotik hem de oksidatif stresle başa çıkabilmek için çok yönlü savunma mekanizmaları geliştirdiğini ortaya koymaktadır. Su stresinin arttığı %0 ve %25 tarla kapasitesinde, prolin ve MDA birikiminde belirgin artış gözlenmiş; aynı zamanda antioksidatif savunma sistemine ait SOD, CAT ve APX aktiviteleri de yükselmiştir. Korelasyon analizleri, prolin ile antioksidan enzimler arasında pozitif bir ilişki olduğunu ve MDA ile büyüme parametreleri arasında negatif korelasyonlar bulunduğunu göstermiştir. Bu bulgular, sürdürülebilir tarım hedefleri doğrultusunda, kuraklık stresine karşı dayanıklılığı yüksek türlerin, özellikle chia gibi alternatif yağlı tohumlu bitkilerin önemli bir araştırma odağı olması gerektiğini vurgulamaktadır.}, number={4}, publisher={Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi}