TY  - JOUR
T1  - BİR AİLE SAĞLIK MERKEZİ’NE BAŞVURAN TİP 2 DİYABETLİ HASTALARIN AĞIZ SAĞLIĞI DURUMLARI VE AĞIZ SAĞLIĞI İLE İLİŞKİLİ YAŞAM KALİTELERİNİN BELİRLENMESİ
TT  - Determination of Oral Health Status and Oral Health Related Quality of Life of Type 2 Diabetic Patients Applying to a Family Health Center
AU  - Çelik, Demet
AU  - Atıcı, Erhan
AU  - Bulut, Aliye
PY  - 2025
DA  - November
Y2  - 2025
DO  - 10.70813/ssd.1707886
JF  - Selçuk Sağlık Dergisi
JO  - SELSAD
PB  - Selçuk Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2717-8250
SP  - 424
EP  - 431
VL  - 6
IS  - 3
LA  - tr
AB  - Amaç: Bu çalışma, bir Aile Sağlık Merkezi’ne başvuran diyabetli hastaların ağız sağlığı durumları ve ağız sağlığı ile ilişkili yaşam kalitelerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Çalışma tanımlayıcı tiptedir. Araştırmanın evrenini bir Aile Sağlık Merkezi’ne kayıtlı 1568 diyabetli hasta oluşturmakta olup örneklem kapsamında  296 hastaya ulaşılmıştır. Veri toplama aracı ‘Tanıtıcı Bilgiler’, ‘Ağız Sağlığına Yönelik Sorular’, ‘Ağız Sağlığı ile İlişkili Yaşam Kalitesi Ölçeği’nden oluşmaktadır. Bu ölçekten alınabilecek toplam puan 16 ile 80 puan arasında değişmektedir ve alınan puan arttıkça ağız ve diş sağlığına bağlı yaşam kalitesi de olumlu yönde artmaktadır.  Veriler yüz yüze görüşme yöntemiyle toplanmıştır. Verilerin analizinde yüzde, ortalama, normal dağılıma uygun testlerden yararlanılmıştır. İstatistiksel anlamlılık düzeyi p≤0.05 olarak belirlenmiştir. Bulgular: Katılımcıların yaş ortalaması 54,5±13,7 olarak belirlenmiştir. Çalışmada en önemli diş hekimine gitmeme nedeni olarak korkma/çekinme olduğu saptanmıştır. Katılımcıların Ağız Sağlığı ile İlişkili Yaşam Kalitesi Ölçeği toplam puan ortalaması 41,6±14,2 olarak bulunmuştur. Katılımcıların cinsiyet, ağız sağlığına yönelik herhangi bir problem sahip olmama gibi özelliklerine göre Ağız Sağlığı ile İlişkili Yaşam Kalitesi Ölçeği toplam puanlarının değiştiği belirlenmiştir. Katılımcıların eğitim, gelir durumu gibi özelliklerine göre ölçek toplam puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmamıştır (p≥0,05).Sonuç ve Öneriler: Katılımcıların ölçek toplam puan ortalamaları orta düzeyde bulunmuştur. Diyabetli hastalarda ağız sağlığının önemi ile ilgili eğitim verilmesi, ağız sağlığına yönelik daha kapsamlı çalışmaların yapılması önerilmektedir.
KW  - Ağız sağlığı
KW  - diyabet
KW  - yaşam kalitesi
N2  - Purpose: This study was conducted to determine the oral health status and oral health-related quality of life of diabetic patients who applied to a Family Health Center.Method: The study is descriptive. The universe of the study consists of 1568 diabetic patients registered to a Family Health Center, and 296 patients were reached within the scope of the sample. The data collection tool consists of ‘Introductory Information’, ‘Questions About Oral Health’, and ‘Questions About Oral Health-Related Quality of Life Scale’. The total score that can be obtained from this scale varies between 16 and 80 points, and as the score increases, the quality of life related to oral and dental health increases positively. Data were collected by face-to-face interview method. Percentage, average, and normal distribution tests were used in the analysis of the data. Statistical significance level was determined as p≤0.05.Findings: The average age of the participants was determined as 54.5±13.7. In the study, it was determined that the most important reason for not going to the dentist was fear/shyness. The total mean score of the participants on the Oral Health Related Quality of Life Scale was found to be 41.6±14.2. It was determined that the total scores of the Oral Health Related Quality of Life Scale varied according to the participants' characteristics such as gender and not having any problems with oral health. No statistically significant difference was found between the total scale scores according to the participants' characteristics such as education and income status (p≥0.05).Conclusion and Recommendations: The total scale score means of the participants were found to be at a moderate level. It is recommended that diabetic patients be given training on the importance of oral health and that more comprehensive studies be conducted on oral health.
CR  - [1] World Health Organization. Oral health. https://www.who.int. [Erişim Tarihi: 5 Ağustos 2025].
CR  - [2] Dörfer C, Benz C, Aida J, Campard G. The relationship of oral health with general health and NCDs: A brief review. International Dental Journal. 2017; 67(2): 14–18. doi: 10.1111/idj.12360
CR  - [3] FDI World Dental Federation.The challenge of oral disease/A call for global action. [https://www.fdiworlddental.org/oral-health-atlas].
CR  - [4] Petropoulou P, Kalemikerakis I, Dokoutsidou E, Evangelou E, Konstantinidis T, Govina O. Oral health education in patients with diabetes: A systematic review. Healthcare. 2024; 12(9): 898.
CR  - [5] World Health Organization. Diabetes. https://www.who.int/healthtopics/diabetes#tab=tab_1. [Erişim Tarihi: 5 Ağustos 2025].
CR  - [6 ] Hadeel J, Hadeel AS, Hakami A, Nasir J. Diabetes mellitus a major risk factor of oral health problems: A review. Global Journal for Research Analysis. 2019; 8(7): 216-219. doi:10.36106/gjra
CR  - [7 ] Dumitrescu R, Bolchis V, Popescu S, Ivanescu A, Bolos A, Jumanca D,  Galuscan A. Oral health and quality of life in type 2 diabetic patients: Key findings from a Romanian study. Journal of Clinical Medicine. 2025; 14(2): 400. doi.org/10.3390/jcm14020400
CR  - [ 8] Borgnakke SW. IDF Diabetes Atlas: Diabetes and oral health–A two way relationship of clinical importance. Diabetes Research and Clinical Practice. 2019; 157: 107839. doi: 10.1016/j.diabres.2019.107839
CR  - [9] International Diabetes Federation. [IDF]. Oral health for people with diabetes. https://www.idf.org/e-library/guidelines/83-oral-health-for-people-with-diabetes.html.
CR  - [10] Thayumanavan B, Jeyanthikumari T, Dakir A, Vani N. Diabetes and oral health-an overview of clinical cases. International Journal of Medical and Dental Sciences. 2015; 4(2): 901-905. doi:10.19056/ijmdsjssmes/2015/v4ı2/7986
CR  - [11] Kumsar Karakoç A, Yılmaz Taşkın F. Kardiyovasküler hastalıklar risk faktörlerinden korunmada hemşirenin rolü. Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017;2(4):18-27. doi:10.26453/otjhs.338014
CR  - [12] Kumar BA, Shenoy N, Chandra KS. Relationship between glycemic control and oral health status in patients with type 2 diabetes mellitus. Gulhane Medical Journal. 2024;66(3):133-138. doi:10.4274/gulhane.galenos.2024.42713.
CR  - [13] Rawal I, Ghosh S, Hameed SS, Shivashankar R, Ajay SV, Patel AS, Prabhakaran D. Association between poor oral health and diabetes among Indian adult population: Potential for integration with NCDs. BMC Oral Health. 2019; 19(1). doi:10.1186/s12903-019-0884-4
CR  - [14] Mauri-Obradors E, Estrugo-Devesa A, Jane-Salas EJ, Vinas M, Lopez-Lopez J. Oral manifestations of diabetes mellitus. A systematic review. Medicina Oral Patologia Oral y Cirugia Bucal. 2017; 22(5): e586-e594. doi:10.4317/medoral.21655
CR  - [15] Farhana N, Farzan SA. Diabetes mellitus and its influence on dental health: Evidence-based approaches to treatment and care. Voice of The Publisher. 2024; 10: 323-349. doi.org/10.4236/vp.2024.104026
CR  - [16] Esin NM. Örnekleme. hemşirelikte araştırma. (In Erdoğan S, Nahcivan N, Esin M, editör. Nobel Tıp Kitabevleri 2. Baskı; 2024, s. 167-192.
CR  - [17] McGrath C, Bedi R. An evaluation of a new measure of oral health related quality of life--OHQoL-UK(W). Community Dent Health. 2001;18(3):138-143.
CR  - [18] Mumcu G, Inanc N, Ergün T, Ikiz K, Güneş M, Islek U, Yavuz S, Sur H, Atalay T, Direskeneli H. Oral health related quality of life is affected by disease activity in Behçet's disease. Oral Dis. 2006; 12(2): 145-151. doi: 10.1111/j.1601-0825.2005.01173.x.
CR  - [19] George D, Mallery P. SPSS for windows step by step: A simple guide and reference (10th ed.). Pearson; 2010.
CR  - [20] Yıldırım G, Erol F, Çelik MG, Life QO. Ağız sağlığı ile ilişkili yaşam kalitesi ve kullanılan ölçekler. Aydın Dental Journal. 2017; 3(1): 65-73.
CR  - [21] Şahin Aydınyurt H, Altındal D. Assessment of the relationship between periodontal clinical parameters and oral health-related quality of life. Van Med Journal. 2018; 25(4): 458-465.
CR  - [22] Godha S, Dasar PL, Sandesh N, Mishra P, Kumar S, Balsaraf S, Vyas S. Oral health: A window to your overall health. International Journal of Oral Health Medical Research. 2015; 2(3): 105-108.
CR  - [23] Mubayrik AFB, Alhoqail RI, Alhoqail RI,  Dous RAB. Oral health-related quality of life among diabetic patients: A cross-sectional controlled study. J Family Med Prim Care. 2024; 13(2): 619-626. doi: 10.4103/jfmpc.jfmpc_1079_23.
CR  - [24] Oluwatoyin AE, Arinola E, Olufemi OE. vd. Self– reported oral health and oral health– related quality of life among patients with diabetes mellitus in a tertiary health facility. BMC Oral Health. 2024; 24(181). doi:10.1186/s12903-023-03336-w
CR  - [25] İlter SM, Ovayolu Ö, Doğan U. Diyabetli bireylerde kserostomi şiddeti ve kserostomi yönetiminde kullanılan yöntemler: Tanımlayıcı kesitsel bir araştırma. Türkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences. 2024; 16(3).
CR  - [26] Sohal KS, Kambole R, Owibingire SS. Oral health-related knowledge, attitudes, and practices of diabetic patients in Tanzania. International Dental Journal. 2025;75(1):256-262.
CR  - [27] Allen EM, Ziada HM, O'Halloran D, Clerehugh V, Allen PF. Attitudes, awareness and oral health-related quality of life in patients with diabetes. J Oral Rehabil. 2008; 35(3): 218-223. doi: 10.1111/j.1365-2842.2007.01760.x.
CR  - [28] Sousa RV de, Pinho RCM, Vajgel B, de CF, Paiva SM. de, Cimões R. Evaluation of oral health-related quality of life in individuals with type 2 diabetes mellitus. Braz. J. Oral Sci. 2019; 18: e191431.
UR  - https://doi.org/10.70813/ssd.1707886
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4908811
ER  -