@article{article_1709200, title={Saman Balya Yapım Sistemlerinin Dünyada ve Türkiye’de Tarihsel ve Evrimsel Süreçlerinin İncelenmesi}, journal={ART/icle: Sanat ve Tasarım Dergisi}, volume={5}, pages={142–170}, year={2025}, DOI={10.56590/stdarticle.1709200}, author={Saatcioğlu, Nevzat Ömer and Arapoglu, Murat}, keywords={Saman-balya Yapım Sistemleri, Saman-balya Yapılar, Dünyada Saman-balya Yapılar, Türkiye’de Saman-balya Yapılar, Saman-balya Yapıların Tarihsel Süreçleri}, abstract={Çalışmanın Amacı: Avrupa Yeşil Mutabakatı ve küresel iklim hedefleri doğrultusunda, yapı sektörünün çevresel etkilerinin azaltılması zorunluluk haline gelmiştir. Küresel enerji tüketiminin %36’sını ve CO₂ salınımının %37’sini oluşturan yapı sektöründe, sürdürülebilir malzeme kullanımı kritik önem taşımaktadır. Bu çalışma, ekolojik ve sürdürülebilir özellikleriyle öne çıkan saman balyalarının yapı üretiminde kullanımını, küresel ve yerel ölçekteki örnekler üzerinden karşılaştırmalı olarak analiz etmeyi amaçlamaktadır.
Kavramsal/Kuramsal Çerçeve: Sürdürülebilir mimarlık, ekolojik mimarlık ve enerji etkin tasarım anlayışlarının gelişimi ile birlikte bitki-bazlı malzemeler önem kazanmıştır. Saman balyalarının yenilenebilir kaynak olması, döngüsel ekonomiye katkısı ve üstün ısı-ses yalıtım özellikleri literatürde vurgulanmaktadır. Bu çalışma, mevcut bilgi birikimindeki kronolojik sınıflandırma eksikliğini gidererek saman-balya yapım sistemlerinin evrimsel sürecini sistematik olarak ortaya koymaktadır. Küresel bağlamda ve Türkiye’deki mevcut durumun değerlendirmesi yapılmıştır.
Yöntem: Araştırma, tarihsel analiz yöntemi kullanarak arşiv taraması ve literatür incelemesi gerçekleştirmiştir. 1850’lerden günümüze kadar olan dönem, coğrafi bölgeler (Amerika, Avrupa, Türkiye) ve teknolojik gelişim evrelerine göre sınıflandırılmıştır. Yapım teknikleri, prefabrikasyon sistemleri ve uygulama örnekleri karşılaştırmalı analiz ile değerlendirilmiştir. Yapı sektöründe samanın ülkemizde kullanım alanlarının geliştirilmesi ve küresel bağlamdaki üretimi tartışılmaya açılmıştır.
Bulgular: Nebraska bölgesinde 1850’lerde başlayan saman balya yapımı, 1880 ilk patentinden 20. yüzyıl canlanmasına kadar evrim geçirmiştir. İngiltere ModCell firmasının prefabrik panel sistemi önemli kırılma noktası oluşturmuş, "Flying Factory" konsepti yerel üretimi desteklemiştir. Vivihouse sistemi ile açık kaynak kullanım olanağı doğmuştur. Türkiye’de 2000-2025 arası 70-100 yapı inşa edilmiş, prefabrik sistemler 2015 sonrası yaygınlaşmıştır. Sürece geç katılmasına rağmen Türkiye’de saman balya yapım sistemlerinin yaygınlaşma potansiyeli mevcuttur.
Sonuç: Saman balyası, sürdürülebilir mimaride önemli bir alternatif olarak öne çıkmaktadır. Dünyada hızla yaygınlaşan bu yapım sistemi, Türkiye’de potansiyeline rağmen kısıtlı kalmaktadır. Önyargılar, ahşap malzemenin yüksek maliyeti ve sektörde farkındalık eksikliği gibi faktörler yaygınlaşmanın önündeki engeller olarak görülmektedir. Artan çevresel bilinç ve teknolojik gelişmelerle birlikte, saman balyasının Türkiye’de daha fazla benimsenmesi ve gelecek araştırmalar için temel oluşturması beklenmektedir.}, number={1}, publisher={İstanbul Gelişim Üniversitesi}