@article{article_1710831, title={Polisiye Roman Modernite Hakkında Ne söyler? Esrâr-ı Cinâyât’ta Modern Toplumun İmkân ve Çelişkilerine Dair}, journal={Dil ve Edebiyat Araştırmaları}, pages={257–276}, year={2025}, DOI={10.30767/diledeara.1710831}, author={Öztürk, Zeliha}, keywords={Esrâr-ı Cinâyât, modern toplum, kamusal alan, akıl, kanun}, abstract={Öz Polisiye roman modernite ile sıkı biçimde ilişkilenmiş bir tür olarak modern topluma, insana, ona dair pratiklere ve söylemlere alan açmış bir türdür. Başlangıcından itibaren ilgiyle karşılanan türün Türk edebiyatında ilk örneği Ahmet Midhat Efendi’nin Esrâr-ı Cinâyât adlı eseri olarak kabul edilir. Kanun fikrine bağlı zeki bir Osmanlı zabitinin iz sürdüğü cinayetleri merkezine alan roman Osmanlı toplumunun moderniteye temasıyla karşılaşılacak kavramlar ile sosyal endişeleri tartışır. Osman Sabri karakteriyle rasyonel, çalışkan ve kanun merkezli bir ideal tipin karşısına Kalpazan Mustafa, Hediye Hanım ve Halil Sûrî gibi kahramanlar suçu temsilen yerleşir ve bunların üzerinden modernleşmenin ürettiği ahlaki çelişkiler ve bireyselleşme talepleri açılır. Romanda gazete haberleri, mektuplar ve mahkeme sahneleri gibi metin içi araçlarla kamusal alan ve cemiyetçi bir tavır inşa edilirken, birey-toplum-devlet ilişkisinde ortaya çıkan gerilim ve uzlaşım denemeleri gözlemlenir. Esrâr-ı Cinâyât’ta suçun etrafına kurulan meseleler modernitenin sermaye, burjuva ve yeni toplum, akıl, kanun, kamusal alan gibi ana hatlarına uzanır. Çalışma moderniteye ilişkin bu kavramlar etrafında romanda kurulan sosyal evreni ve beraberinde doğan meseleleri, yazarın bu meselelere yönelik tutumunu ve önerisini irdelemektedir. Osmanlı toplum ve kültürü açısından yeni bir düşünsel ve toplumsal temas alanı oluşturan bu kavram dizisinin, romanda polisiye türünün anlatı olanaklarıyla nasıl ilişkilendiğini ortaya koymak çalışmanın temel hedefidir.}, number={32}, publisher={Türkiye Dil ve Edebiyat Derneği}