TY  - JOUR
T1  - CUMHURİYET ÖNCESİ TÜRKİYE’DE VANDALİZM VE İMGENİN ZUHURU
AU  - Acıl, Baki Burak
PY  - 2025
DA  - June
Y2  - 2025
DO  - 10.20488/sanattasarim.1717510
JF  - Sanat ve Tasarım Dergisi
PB  - Anadolu Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2146-9059
SP  - 319
EP  - 338
VL  - 15
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Bu çalışma, Cumhuriyet öncesi Türkiye'de kültürel ve sanatsal değerlere yönelik vandalizmive bu değerlerin korunmasına ilişkin toplumsal, hukuki ve ideolojik süreçleri tarihselbir perspektiften ele almaktadır. Araştırmada nitel analiz yöntemleri ve tarihsel dokümantasyonteknikleri kullanılarak dönemin olayları ve politikaları incelenmiştir. Araştırmakapsamında, vandalizmin yalnızca fiziksel yıkım değil, aynı zamanda bir toplumun kolektifbelleğini hedef alan bir süreç olduğu vurgulanmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu'ndaTanzimat Dönemi, Avrupa etkisiyle kültürel mirasın korunmasına dair farkındalığın arttığıbir dönem olarak dikkat çekmektedir. Osmanlı döneminde vandalizm, kültürel mirasayönelik kasıtlı tahribatlar, ekonomik krizler ve toplumsal normların yokluğuyla şekillenmiştir.Tanzimat reformları, kültürel varlıkların korunması ve sanatsal temsilde modernbir yaklaşım geliştirilmesi açısından dönüm noktasıdır. İslami inançlar, heykel sanatını veinsan tasvirlerini sınırlarken Tanzimat Dönemi'nde Batılı reformların etkisiyle figüratifunsurlar sanat ortamına girmeye başlamıştır. Tanzimat sonrası Batı tarzı reformlar, Osmanlıtoplumunda sanatsal temsilin gelişimini desteklemiş ancak toplumsal tepki ve dinibaskılar nedeniyle sınırlı kalmıştır. Bu bağlamda, çalışma, sanatsal vandalizmin tarihselbağlamını analiz ederek imgenin toplumdaki rolünü ve bu rolün sosyal, hukuki ve politiketkilerini anlamayı amaçlamaktadır.
KW  - Osmanlı İmparatorluğu
KW  - Vandalizm
KW  - Tasvir yasakları
KW  - Kültürel miras
KW  - Kaçakçılık.
CR  - Ahmad, F. (1995). Modern Türkiye’nin oluşumu. (Y. Alogan, Çev.) İstanbul: Sarmal Yayınevi.
Akçura, B. (2020). Kaldırın şu heykeli buradan. İstanbul: İletişim Yayınları.
Antmen, A. (2008). Kır, dök, tükür: Türk kültüründe heykel sanatı ve lanet. Sanat Yazıları(18), s. 11-25.
Antmen, A. (2023). Modernizm peşinde: Sanatın yüzyılı. M. Ö. Alkan içinde, Cumhuriyet: Bir asırlık muhasebe (s. 271-314). İstanbul: İletişim Yayınları.
Artun, N. A. (2019). Muhafaza mimarlık. İstanbul: İletişim Yayınları.
Busbecq, O. G. de (2005). Kanuni döneminde Avrupalı bir elçinin gözlemleri (1555-1560). (D. Türkömer, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
CR  - İstanbultarihi. (Mehmet Üstünipek, t.y.). Veziriazam Ibrahim Paşa’nın Macaristan’dan getirtip Sultanahmet Meydanı’na diktirdiği heykeller, S. Lokman, Hünernâme, 16. yy., 20 Aralık 2024 tarihinde https://istanbultarihi.ist/279-istanbulda-heykel adresinden erişilmiştir.
CR  - Google. (t.y.). Osman Gazi Büstü, Keverek, 1915-1916, kalkerli taş, 60x91 cm, Sivas-Hafik, 20 Aralık 2024 tarihinde https://images.app.goo.gl/Sw9Wc5qVQqptLLKB8 adresinden erişilmiştir.
CR  - Kulturenvanteri. (Engin Mutlu, 2022, 2 Aralık). Sırasıyla, Osman Bey büstü, kaidenin kullanıldığı Atatürk büstü, Hafik, Sivas, 20 Aralık 2024 tarihinde https://kulturenvanteri.com/yer/?p=191187 adresinden erişilmiştir.
CR  - Kültür Varlıkları 34. Araştırma sonuçları toplantısı 1.C. (https://kvmgm.ktb.gov.tr/Eklenti/52534,34arastirma1pdf.pdf?0, Erişim 09.01.2024)
CR  - Madran, E. (1985). Osmanlı Devleti’nde eski eser ve onarım üzerine gözlemler (Cilt XLIX). Ankara: Belleten, TTK Yayını.
CR  - Öndin, N. (2002). Cumhuriyet dönemi (1923-1950) Kültür politikalarının Türk resim sanatı üzerindeki yansımaları (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi SBE Sanat tarihi ABD Batı sanatı ve çağdaş sanat programı.
CR  - Öndin, N. (2011). Gelenekten moderne Türk resmi estetiği (1850-1950). İstanbul: İnsancıl yayınları.
CR  - Özmenekşe, Y. O. (2022). Türkiye’den kaçırılan kültürel miras varlıkları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Antalya: Akdeniz Üniversitesi SBE turizm yönetimi ABD.
CR  - ANADOLU ÜNİVERSİTESİ SANAT & TASARIM DERGİSİ 338
Sanat&Tasarım Dergisi,15 (1), 2025: 319-338
CR  - Tekiner, A. (2014). Atatürk heykelleri: Kült, estetik, siyaset. İstanbul: İletişim yayınları.
CR  - Tez, Z. (2018). Yasaklı sanat olarak minyatür, resim ve grafik tarihi. İstanbul: İnkılap kitabevi.
CR  - Türkiye diyanet vakfı (1994). İslam ansiklopedisi (9. Cilt, 87-88). İslam araştırmaları merkezi.
CR  - Wikipedia. (t.y.). Ayastefanos Rus abidesi, 20. yy. Osmanlı kartpostalı ve yıkılışı, 20 Aralık 2024 tarihinde https://tr.wikipedia.org/wiki/Ayastefanos_Rus_Abidesi adresinden erişilmiştir.
CR  - Wikipedia. (t.y.). Ayastefanos Rus abidesi, 20. yy. Osmanlı kartpostalı ve yıkılışı, 20 Aralık 2024 tarihinde https://tr.m.wikipedia.org/wiki/Dosya:Ayastefanos_Rus_Abidesi_patla_ma_an%C4%B1.jpg adresinden erişilmiştir.
CR  - Wikipedia. (t.y.). II. Mahmut, Fransız ressam Henri–Guillaume Schlesinger tarafından çizilmiş portresi, 1839, 20 Aralık 2024 tarihinde https://tr.wikipedia.org/wiki/II._Mahmut adresinden erişilmiştir.
UR  - https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1717510
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4949753
ER  -