@article{article_1719658, title={Osmanlı Devleti’nde Nizamiye Mahkemelerine ve Gayrimüslim Hakimlere İlişkin Bir Değerlendirme}, journal={Ankara Barosu Dergisi}, volume={83}, pages={447–498}, year={2025}, DOI={10.30915/abd.1719658}, author={Korkmaz, Müberra}, keywords={hukuki eşitlik, Osmanlı yarggı teşkilatı, adli reform, nizamiye mahkemeleri, gayrimüslim hakimler}, abstract={İnanç farkı gözetilmeksizin tüm tebaanın eşitliği, Tanzimat Dönemi’nin temel düsturunu oluşturmaktadır. Bu doğrultuda, hak ve görevlerin eşitliği temelinde Osmanlı vatandaşlığı anlayışı ile gerek mevzuat gerek yargı örgütü boyutuyla laik nitelikli hukuki yapının resmen tesisi yönündeki girişimler, bu dönemdeki reform faaliyetlerini öncekilerden ayıran temel karakteristik özelliklerdir. Ancak bir İslam devleti olarak İslam hukukunun ve şer’iye mahkemeleri ile diğer geleneksel yargı mercilerinin de aynı zamanda varlığını koruduğu Osmanlı Devleti’nde, İslami esas ve uygulamalara bazı aykırılıklar taşıyan bu yeni girişimler, gayrimüslim tebaa ve yabancı devletlerin baskı ve zorlamaları karşısında karmaşa, çelişki ve çeşitli açılardan bir çıkmaza sebebiyet vermiştir. Bu durumun en güzel örneklerinden birini ise, gerek yapısı ve usulleri, gerek görev yapan hâkimler bakımından nizamiye mahkemeleri teşkil etmiştir. Dolayısıyla bu çalışmada nizamiye mahkemelerinin teşkilatı, usulleri, hâkimlerinin kaynağı ve İslam hukuku çerçevesinde meşruiyeti konuları ele alınacaktır. Burada gayrimüslim hâkimler, eşitlik ilkesi kapsamında özellikle dikkat edilen; ancak aynı zamanda bu mahkemelerin yetkinliğine, bazen de meşruiyetine ilişkin bazı çekincelere de mahal verebilen bir husus ihtiva etmesi dolayısıyla ayrıca değerlendirilecektir.}, number={3}, publisher={Ankara Barosu}