@article{article_1722192, title={Daphne’de Eski Bir Sağlık Kültü ve Bir Adak Yapısı Olarak Şeyh Yusuf el-Hekim Köprüsü Bağlamlarında Kültürel Örüntüler}, journal={Ege Sosyal Bilimler Dergisi}, volume={6}, pages={65–107}, year={2025}, DOI={10.70029/esbd.1722192}, author={Özbay, Ender}, keywords={köprüler, Asklepios, Antakya, Daphne, türbe, mimarlık tarihi, kült yapıları}, abstract={Bu çalışma, Hatay’ın Defne İlçesi’nde, tarihî Antakya kent merkezinin 8 km güneyinde yer alan Harbiye’de tespit ettiğimiz tek gözlü, düzgün kesme taş örgülü ve kitabeli bir köprünün tanıtımını ve bu köprüden hareketle katmanlı bir kültürel araştırmayı içermektedir. Antik dönemde Daphne olarak bilinen, Zeus, Apollon tapınaklarına, hamamlara, villalara, Bizans döneminde kiliselere evsahipliği yapmış ve Osmanlı Dönemi’nde Beyt’ül-Mâ (su evi) olarak ünlenmiş Harbiye’deki köprü, altından akan derenin vesile olduğu sarmaşıklı, çınarlı, defneli orman dokusu içinde oldukça pitoresk özelliklerde, kırsal halk mimarlığından beklenebilecek estetik yaklaşımı görece aşkın bir yapıdır. Tercih edilen malzeme, örgü tekniği, kemer formu, sembolik nitelikteki minyatür kitabe köşküyle klasik Osmanlı köprülerine öykünen bir mimarlık eseridir. Köprünün, yakınlarında bulunan, Şeyh Yusuf el-Hekim menkıbevi kişiliği etrafında gelişen ve türbeler topluluğu halinde somutlaşmış bir sağlık kültüyle ilişkili bir adak yapısı olduğu anlaşılmıştır. Makalede, yapı kitabelerinden, arkeolojik bulgulardan, tarihsel ve kültürel verilerden hareketle yapı özellikleri, bâni ve usta kimlikleri hakkında bilgi sunulmakta; söz konusu somut kültür varlıklarının oluşumunu etkilemiş olabilecek soyut kültür varlıkları olarak Asklepios’tan Yusuf el-Hekim kültüne olası dönüşümler, baniler, benzerlikler bağlamlarında Antakya’dan Mersin’e, Lazkiye’ye varıncaya tespit ve değerlendirmeler yapılmaktadır. Görkemli geçmişinden günümüze türlü tahribatların yol açtığı kültürel kayıplarla, büyük değerler yitirerek ulaşan Harbiye (tarihî Daphne) beldesi ve Antakya açısından elde kalan nadir somut kültür varlıklarından olan bu köprü, ilişkili türbe topluluğu ve antik fragmanlar, kritik kültürel göstergeler olarak da önemlidir ve korunmalıdır.}, number={1}, publisher={Ege Üniversitesi}