TY  - JOUR
T1  - Kahkaha Gazetesi Üzerine Bir İnceleme (Yıl: 1875 / Sayı: 1-10)
TT  - An Analysis of Kahkaha Newspaper (Year: 1875 / Issues: 1-10)
AU  - Ak, Pınar
PY  - 2025
DA  - June
Y2  - 2025
DO  - 10.32704/erdem.2025.88.001
JF  - Erdem
PB  - Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı
WT  - DergiPark
SN  - 1010-867X
SP  - 1
EP  - 26
IS  - 88
LA  - tr
AB  - İnsanlık tarihinin başlangıcından itibaren var olan mizah; olaylara,kişilere, durumlara farklı bir açıdan yaklaşan, insanları güldürürkendüşündürme niteliği taşıyan bir sanattır ve günümüzde birçok alanıniçinde yer almaktadır. Bu alanlardan birisi de insana ait her konuyayer veren edebiyattır. Edebiyatın hemen hemen her türünde kendineyer bulan mizahi yazılar, 1868 yılında yayımlanan Terakki gazetesinineki ile gazete sahasına da girmiş ve böylece mizah gazeteciliğibaşlamıştır. Mizahi gazeteler, içinde yaşadığı devrin aksaklıklarını,çarpıklıklarını, yanlış – eksik yönlerini gösteren birer araç olarak kısasürede geniş kitlelerce sevilmiş ve gün geçtikçe bu gazetelere yenilerieklenmiştir. Türk basınında karşımıza çıkan bu mizahi gazetelerdenbirisi de Kahkaha’dır.Kahkaha, Ali Efendi tarafından Rumi 22 Mart 1291/Miladi 3 Nisan1875 tarihinde Trabzon’da yayın hayatına başlamış bir mizahgazetesidir. Kahkaha, toplam yirmi altı sayıdır ve gazetenin içerisindeyer alan yazıların tümü imzasız olarak yayımlanmıştır. Kahkaha’nıniçeriği ise çeşitli karikatürler, muhavereler, şiir ve tiyatro gibi türlerdekaleme alınmış yazılar, haberler, telgraflar ve ilanlardan oluşmaktadır.Bunun yanında Ali Efendi, Kahkaha gazetesinde devrinin diğergazetelerini ve sosyal hayatta yaşanan olayları da eleştiren başlıksızdüz yazılara sık sık yer vermiştir.Çalışmada basın ve edebiyat birlikteliğinde ele alınabilecekkonulardan birisi olan Kahkaha gazetesinin içeriğinin açığaçıkarılması amaçlanmıştır. Çalışmada öncelikle mizah kavramına,ardından mizah gazeteciliğine değinilmiş, Kahkaha gazetesinin yayınhayatına başlayana kadarki süreçte görülen mizahi gazetelerden kısacabahsedilmiştir. Daha sonra Kahkaha gazetesinin kimliği verilmiş, gazetenin şekil özellikleri, yayın süreci ve muhtevası incelenmiş,akabinde Kahkaha gazetesinin ilk on sayısı içerisinde yer alanmetinler sınıflandırılmış, Kahkaha’nın eleştiri yönelttiği toplumsalkonular, gazeteler, dönemin gazetecik anlayışı ve kişiler/kurumlar elealınmış ve değerlendirilmiştir.Değerlendirme sonucunda Kahkaha gazetesinin içeriğinde on sekizdüz yazı metni, otuz iki haber yazısı, Kahkaha’ya mahsus on adettelgraf, beş ilan, bir oyun, üç şiir, bir mektup, on üç muhavere yeraldığı ve her sayının dördüncü sayfalarında karikatürlerin bulunduğugörülmektedir. Kahkaha gazetesi bu metinler aracılığıyla toplumsalsorunları, basın hayatı ile ilgili sorunları, Güllü Agop ve GedikpaşaTiyatrosu’nu eleştirmiştir. Bu bağlamda Kahkaha gazetesininyayımlandığı dönemin siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürelunsurlarına yer vererek âdeta o dönemin bir panoramasını çizdiğigörülmektedir. Bu durum kısa ömürlü bir gazete olan Kahkahagazetesinin Türk edebiyatı içerisinde etkin bir role sahip olduğunu önplana çıkarmaktadır.
KW  - Türk basını
KW  - Mizah
KW  - Mizahi gazete
KW  - Ali Efendi
KW  - Kahkaha gazetesi
N2  - Humor, existing since the beginning of human history, is an artthat approaches events, individuals, and situations from a differentperspective, entertaining people while stimulating thought. Itencompasses various fields in contemporary society. One suchfield is literature, which encompasses every aspect of human life.Humorous writings, which find a place in almost every genre ofliterature, entered the realm of newspapers with the supplement ofthe Terakki newspaper in 1868, thus marking the beginning of humorjournalism. Humorous newspapers quickly gained popularity as ameans of depicting the flaws, distortions, and shortcomings of theera they lived in, and new newspapers were added over time. One ofthese humorous newspapers in Turkish media is Kahkaha.Kahkaha, a humor newspaper founded by Ali Efendi, began itspublication in Trabzon on March 22, 1291 according to the Rumicalendar, corresponding to April 3, 1875 in the Gregorian calendar.Kahkaha consists of a total of twenty-six issues, with all the writingsin the newspaper published anonymously. The content of Kahkahaincludes various genres such as cartoons, dialogues, poems, plays,news, telegrams, and advertisements. Ali Efendi frequently includedunsigned articles criticizing other newspapers of the era and events insocial life in Kahkaha.This study examines Kahkaha’s content within press-literaturerelations, touching on humour’s emergence in newspapers. It firstdiscusses the concept of humor, followed by humor journalism, andbriefly mentions humorous newspapers observed until the beginningof Kahkaha’s publication. Then, the identity of Kahkaha newspaperis provided, its format, publication process, and content are examined,followed by the classification of texts within the first ten issuesof Kahkaha. Social issues criticized by Kahkaha, newspapers, thejournalistic understanding of the era, and individuals/institutions areaddressed and evaluated.Evaluation reveals that Kahkaha newspaper contains eighteenprose texts, thirty-two news articles, ten telegrams specific toKahkaha, five advertisements, one play, three poems, one letter, andthirteen dialogues, with cartoons on the fourth page of each issue.Through these texts, Kahkaha criticized social issues, press-relatedissues, Güllü Agop and Gedikpaşa Theater. Contextually, Kahkaha newspaper painted a panorama of the political, social, economic, andcultural aspects of the era it was published, highlighting the influentialrole of Kahkaha, despite its short lifespan, within Turkish literature.
CR  - Alay, Okan (2019). “Mizah Kavramı ve Mizahın Tarihsel Süreci”,
Türk Dili, 116 (808), s. 22-30.
CR  - Alp, Ömer (2019). “Osmanlı Maliyesinde 1873 ‘Resm-i Damga
Nizamnamesi’ ile Yürürlüğe Giren Fiskal Pullar”, Göbeklitepe’den
Endüstri 4.0’a - Sosyal Bilimlerde Güncel Yaklaşımlar. Ankara: Ekin
Yayınevi, s. 345-366.
CR  - And, M. (1970). 100 Soruda Türk Tiyatrosu Tarihi. İstanbul: Gerçek
Yayınevi.
CR  - Arslan Çinko, Merve (2020). “Osmanlı Arşiv Belgeleri Işığında
İstanbul/Gedikpaşa’da Bir Yapı Adasının 19. Yüzyıldan Cumhuriyet’e
Değişiminin İrdelenmesi: ‘Tiyatrodan, Mektebe…”, İzmir Akdeniz
Akademisi Dergisi, 7, s. 49-59.
CR  - Çolak, Melek (2003). “XX. Yüzyıl Başlarında İstanbul’da Trafik ve
Tramvay”, Osmanlı Araştırmaları XXII, Haz. Halil İnalcık, İsmail E.
Erünsal, Heath W. Lowry, Feridun Emecen, Klaus Kreiser, 22, s. 75-
87.
CR  - Güncel Türkçe Sözlük (2024), “Mizah”. https://sozluk.gov.tr/
28.02.2024 tarihli erişim.
CR  - Kahkaha (1291/1875). İstanbul: Basiret Matbaası, Sayı 1-10; 26.
Karabulut, Mustafa (2016). “Osmanlı İmparatorluğu’nda 19. Yüzyılda
Değişim Süreci, Sosyal ve Kültürel Durum”, Mecmua Uluslararası
Sosyal Bilimler Dergisi, 2, s. 49-65.
CR  - Öngören, Ferit (1998). Cumhuriyet’in 75. Yılında Türk Mizahı ve
Hicvi. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
CR  - Seyhan, Salih (2013). “II. Meşrutiyet Dönemi Mizah Basını ve
İçeriklerinden Seçilmiş Örnekler”, Turkish Studies, 8 (3), s. 494-516.
CR  - Ulusoy Nalcıoğlu, Belkıs (2005). “Tanzimat Dönemi Türk Gazeteciliği
ve Türk Basınının İlkleri”, MANAS Üniversitesi Sosyal Bilimler
Dergisi, 7 (14), s. 253-267.
CR  - Varlık, Bülent (1985). “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Mizah”,
Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, 4, İstanbul: İletişim
Yayınları, s. 1092-1100.
CR  - Yardımcı, İsmail (2010). “Mizah Kavramı ve Sanattaki Yeri”, Uşak
Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (2), s. 1-41.
UR  - https://doi.org/10.32704/erdem.2025.88.001
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4973106
ER  -