TY  - JOUR
T1  - Bir Ayrımcılık Aracı Olarak Kamusal Mekânın Kullanılması
TT  - Use of Public Space as a Discrimination Tool
AU  - Sofuoğlu Demirbaş, Ümran
PY  - 2025
DA  - November
Y2  - 2025
JF  - MSGSÜ Akademi Dergisi
PB  - Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 3108-5725
SP  - 318
EP  - 335
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Ayrımcılık, toplumsal yapının sürekliliğinde etkili olan temel sorunlardan biridir ve kent mekânlarında farklı biçimlerde kendini göstermektedir. Neo-liberal politikalar doğrultusunda yeniden şekillenen kentsel planlama anlayışı, kamusal alanların herkes için eşit şekilde erişilebilir ve kullanılabilir olmasını engelleyerek, özellikle dezavantajlı gruplar üzerinde ayrımcı etkiler yaratabilmektedir. Bu çalışma, söz konusu ayrımcı mekânsal pratikleri incelemeyi ve kamusal mekânlarda kapsayıcı tasarımın gerekliliğine dikkat çekmeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın hipotezi, “dezavantajlı gruplar kamusal mekânlarda ayrımcılığa maruz kalmaktadır” şeklinde belirlenmiştir. Bu bağlamda, Avrupa’nın 2023 yılı verilerine göre en yoğun yolcu kapasitesine sahip üç havalimanı olan Londra Heathrow, İstanbul Havalimanı ve Paris Charles de Gaulle çalışma örneklemi olarak seçilmiştir. Araştırmada, nicel betimleyici yöntem kullanılmış; havalimanlarının kapsayıcılık düzeyi dijital ortamda erişilebilen görsel ve yazılı içerikler üzerinden değerlendirilmiştir. Bulgular, bu mekânların fiziksel olarak erişilebilir olsa da sosyal ve kültürel anlamda kapsayıcılık konusunda sınırlılıklar taşıdığını ortaya koymuştur. Sonuç olarak, kamusal alanların farklı kullanıcı profillerine göre erişilebilir ve kapsayıcı şekilde tasarlanması gerektiği vurgulanmaktadır.
KW  - Ayrımcılık
KW  - Eşitsizlik
KW  - Kamusal Mekân
KW  - Mekân Sosyolojisi
KW  - Dezavantajlı Gruplar
N2  - Discrimination is a persistent social issue that manifests spatially within urban environments. Under the influence of neoliberal policies, the design and regulation of public spaces often reproduce unequal structures that disadvantage certain social groups. This study investigates discriminatory spatial practices shaped by neoliberal urban strategies and highlights the importance of inclusive design in ensuring equitable access to public spaces. The research is built on the hypothesis that “disadvantaged groups are subjected to discrimination in public spaces.” To examine this, the study focuses on the three busiest European airports in 2023, based on scheduled passenger capacity: London Heathrow, Istanbul Airport, and Paris Charles de Gaulle. Utilizing a descriptive quantitative approach, the research analyzes the spatial inclusiveness of these airports through visual and textual data collected from digital sources. The analysis focuses on inclusivity indicators such as accessibility across different age, gender, class, ethnicity, and physical ability groups, as well as user engagement and perceived openness. Findings reveal that although these airports may meet physical accessibility standards, they often fall short in promoting social and cultural inclusivity. The study concludes that public spaces must be designed not only for physical access but also with a strong emphasis on social equity and inclusive participation for diverse user groups.
CR  - Anonim. (2022). Paris-Charles de Gaulle Havalimanı’nın ismi geçici olarak değişiyor. Erişim Tarihi: 23 Mayıs 2024, https://havasosyalmedya.com/paris-charles-de-gaulle-ismi-gecici-degisiyor/
CR  - Augé, M. (1997). Yer-olmayanlar: Üstmodernliğin Antropolojisine Giriş (I. Turhan Çev.). İstanbul: Kesit Yayınları.
CR  - BBC. (2023). Heathrow engelli yolculara erişim konusunda zayıf olarak derecelendirildi. Erişim Tarihi: 20 Mayıs 2024, https://www.bbc.com/news/uk-england-london-66256121
CR  - Bringolf, J. (2008). Universal Design: is it Accessible?. The RIT Journal of Plurality and Diversity in Design, 1(2), 45-52. Erişim Tarihi: 01 Haziran 2024, https://at-aust.org/assets/atE_UD.pdf
CR  - Castiglioni, R. (2013). Paris Charles de Gaulle Accessibility Report. Erişim Tarihi: 25 Mayıs 2024, https://www.reducedmobility.eu/20130323297/The-News/paris-charles-de-gaulle-accessibility-report.html
CR  - Council of the European Union. (2000). Council Directive 2000/43/EC of 29 June 2000 implementing the principle of equal treatment between persons irrespective of racial or ethnic origin. Official Journal of the European Communities, L180, 22–26.
CR  - Craven, J. (2019). 2004 Charles de Gaulle Havalimanı Çöküşü. ThoughtCo. Erişim Tarihi: 22 Mayıs 2024, https://www.thoughtco.com/charles-de-gaulle-airport-terminal-collapse-3972251
CR  - Çelenk, S. (2010). Ayrımcılık ve Medya, Televizyon Haberciliğinde Etik. Bülent Çaplı, Hakan Tuncel (Ed.) (ss. 211-228), Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi, Ankara.
CR  - Demir, E. (2008). İnsan Haklarının Evrenselliği Görüşü Karşısında Kültürel Rölativizm, Marmara Üniversitesi MÜFH-HAD, 14(3), 209-242.
CR  - Devan, Y. K. (2019). Security at European airports is discriminatory and out of control. Trtworld. Erişim Tarihi: 26 Mayıs 2024, https://www.trtworld.com/opinion/security-at-european-airports-is-discriminatory-and-out-of-control-27434
CR  - Hanson, J. (2004). The Inclusive City: Delivering a More Accessible Urban Environment Through Inclusive Design. RICS Cobra 2004 International Construction Conference: Responding to Change. (s.1-39). York, UK.: RICS Cobra. Erişim Tarihi: 01 Haziran 2024, https://discovery.ucl.ac.uk/id/eprint/3351/1/3351.pdf
CR  - Harvey, D. (2006). Sermayenin Mekânları (M. Belge, Trans.). Metis Yayınları.
CR  - Heylighen, A. (2011). Designing for people with disabilities: the paradox of user involvement in universal design. Design Issues, 27(2), 42–52.
CR  - Imrie, R. (2012). Universalism, universal design and equitable access to the built environment. Disability & Rehabilitation, 34(10), 873–882. https://doi.org/10.3109/09638288.2011.624250
CR  - International Labour Organization (ILO). (2007). Equality at work: Tackling the challenges (Global Report under the follow-up to the ILO Declaration on Fundamental Principles and Rights at Work). International Labour Office. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---declaration/documents/publication/wcms_087314.pdf
CR  - Irtak, K. (2022). İstanbul Havalimanı girişinde bilet kontrolü sona erdi. Anadolu Ajansı. Erişim Tarihi: 22 Mayıs 2024, https://www.aa.com.tr/tr/gundem/istanbul-havalimani-girisinde-bilet-kontrolu-sona-erdi/2490789
CR  - İnsani Gelişme Raporu 2023/2024. (2024). Erişim Tarihi: 25 Mayıs 2024, https://www.undp.org/tr/turkiye/publications/human-development-report-2023
CR  - Jacobs, J. (2011). Büyük Amerikan Şehirlerinin Ölümü ve Yaşamı (Ö. Özberk, Trans.). Metis Yayınları. (Original work published 1961)
CR  - Lefebvre, H. (2014). Mekânın Üretimi (E. Işık, Çev.). İstanbul, Sel. (Orijinal yayın 1991)
CR  - Low, S. ve Smith, N. (Eds.). (2006). The Politics of Public Space. Routledge.
CR  - Mamatoğlu, N. (2015). Türkiye’de Engelliler İçin Erişilebilirlik Uygulamaları Algısı. TMMOB Mimarlar Odası Yayını Dosya Dergisi, (3), 6-13. Erişim Tarihi: 01 Haziran 2024, http://www.mimarlarodasiankara.org/dosya/dosya36.pdf
CR  - Mehta, V. (2014). Evulating Public Space. Journal of Urban Design, 19, 1, 53-88.
CR  - Mitchell, D. (2003). The Right to the City: Social Justice and the Fight for Public space. New York: Guilford Press.
CR  - Nergiz, A. (2023). Dünyanın En İşlek Havalimanları (Mart 2023). Havayolu 101. Erişim Tarihi: 20 Mayıs 2024, https://www.havayolu101.com/2023/03/11/dunyanin-en-islek-havalimanlari-mart-2023/
CR  - Nurus. (2024). İstanbul Havalimanı. Erişim Tarihi: 30 Mayıs 2024, https://www.nurus.com/tr/musteri/istanbul-havalimani
CR  - OAG Schedules Analyser. (2023). Busiest airports in Europe by scheduled capacity in 2023. Official Airline Guide. https://www.oag.com/busiest-airports-world-2023
CR  - Özbek, M. (2004). Kamusal Alan, Hil Yayın, İstanbul.
CR  - Paris Aeroport. (2024). Mobility Assistance for people with disabilities and/or reduced mobility, Erişim Tarihi: 25 Mayıs 2024, https://www.parisaeroport.fr/en/passengers/flight-preparation/prm-assistance/prm-accessibility
CR  - Pullin, G. (2009). Design Meets Disability. MIT Press.
CR  - Semerci, P. U. (2011). Ayrımcılık Bağlamında Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma, Erişim Tarihi: 08 Mayıs 2024, http://www.secbir.org/wp-content/uploads/2011/01/16-PINAR-UYANSEMERC% C4%B0.pdf
CR  - Sennett, R. (2013). Kamusal İnsanın Çöküşü (S. Durak ve A. Yılmaz Çev.). İstanbul, Ayrıntı (Orjinal Yayın 1992).
CR  - Slot Haber. (2020). İstanbul Havalimanı Tüm Engelleri Kaldırdı. Erişim Tarihi: 19 Mayıs 2024, https://www.slothaber.com/istanbul-havalimani-tum-engelleri-kaldirdi/
CR  - Steinfeld, E. ve Maisel, J. (2012). Universal Design: Creating Inclusive Environments. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.
CR  - Story, M. F., Mueller, J. L. ve  Mace, R. L. (1998). The Universal Design File: Designing for People of All Ages and Abilities. NC State University, Center for Universal Design.
CR  - Symonds, D. (2018). Heathrow Airport looking to further improve service for passengers with disabilities. Erişim Tarihi: 26 Mayıs 2024, https://www.passengerterminaltoday.com/news/passenger-experience/heathrow-airport-looking-to-further-improve-service-for-passengers-with-disabilities.html
CR  - Sweney, M. (2022). Heathrow hopeful of summer holiday boom after January passenger slump. The Guardian. Erişim Tarihi: 23 Mayıs 2024, https://www.theguardian.com/uk-news/2022/feb/11/heathrow-hopeful-of-summer-holiday-boom-after-january-passenger-slump-omicron
CR  - United Nations. (2006). Convention on the Rights of Persons with Disabilities (CRPD). https://www.un.org/development/desa/disabilities/convention-on-the-rights-of-persons-with-disabilities.html
CR  - United Nations Development Programme (UNDP). (2024). Human Development Report 2023/24: Breaking the Gridlock. United Nations. https://hdr.undp.org
UR  - https://dergipark.org.tr/tr/pub/msgsuakademi/issue//1729462
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/5000619
ER  -