@article{article_1732930, title={Günümüz Türkiye’sinde Mahalle İsimlerinin Kolektif Hafızadaki Yeri: Adlandırma Yoluyla Mekânsal Kimlik İnşası}, journal={Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi}, pages={421–468}, year={2025}, author={Akbaş, Arif}, keywords={Kent Sosyolojisi, Kolektif Hafıza, Mahalle İsimleri, Mekânsal Kimlik, Adlandırma Pratikleri, Tarihî -Yerel İlişkilendirme Matrisi (TYİM)}, abstract={Mekânın adlandırılması, yalnızca coğrafi bir yönlendirme işlevi görmekle kalmaz; aynı o mekâna yüklenen tarihsel, kültürel ve ideolojik anlamları da taşır. Mahalle, bir şehir, kasaba ya da kırsal yerleşim birimi içerisinde örgütlenen yerel toplulukları ifade eder. Sosyolojik açıdan bakıldığında, mahalle, bireylerin yüz yüze ilişkiler kurabildiği, aidiyet duygusunun geliştiği en küçük sosyal birimdir. Bu bağlamda mahalle isimleri, kentlerin kolektif hafızasını oluşturan önemli kültürel göstergelerdir. Bu çalışma, Ankara, İzmir, Erzurum, Bursa, Edirne ve İstanbul şehirlerinde kullanılan mikro toplum [yaşam çevresi] isimlerini sosyolojik bir perspektifle ele alarak, adlandırma yoluyla mekânsal kimlik inşasını analiz etmeyi amaçlamaktadır. Temel problem, Türkiye şehirlerinde mahalle adlarının, tarihsel süreç içerisinde nasıl bir anlam katmanına dönüştüğü ve bu isimlerin toplumsal bellekle nasıl bir ilişki kurduğudur. Araştırmada yöntem olarak sosyolojik betimsel analiz benimsenmiş; şehirlerin tarihsel gelişimi, demografik yapısı ve kültürel çeşitliliği göz önünde bulundurularak mahalle adları metin çözümlemesiyle değerlendirilmiştir. Bu doğrultuda geliştirilen “Tarihî-Yerel İlişkilendirme Matrisi (TYİM)” adlı yeni analiz yöntemiyle mahalle isimleri temelde üç boyutta incelenmiştir: 1) Tarihî referanslar (padişah, savaş, önemli şahsiyet), 2) Coğrafi-topografik unsurlar (tepe, dere, bağ), 3) Kültürel ve dini kodlar (camii, evliya, meslek grubu). Bulgulara göre mahalle isimleri, yalnızca yön tayin eden sözcükler değil, bununla birlikte geçmişin bugüne izdüşümünü kuran anlatısal yapılardır. Özellikle Bursa, Edirne ve İstanbul’da Osmanlı hafızasını taşıyan isimlerin yoğunluğu dikkat çekerken; Ankara ve İzmir’de Cumhuriyet ideolojisinin izleri daha belirgindir. Bu durum, mahalle isimlerinin tarihsel-kültürel dönüşüm süreçlerine göre kolektif kimlik oluşturduğunu ortaya koymaktadır.}, number={54}, publisher={Kültür Ocağı Vakfı}