@article{article_1737703, title={Jeremy Bentham’ın Doğal Haklar Eleştirisi ve Hak Tanımı}, journal={Kilikya Felsefe Dergisi}, pages={287–301}, year={2025}, author={Yolsal Murteza, Eylem}, keywords={yasa, faydacılık, doğal haklar, hükümet, insan hakları}, abstract={Bu makalede, Jeremy Bentham’ın faydacılık düşüncesi merkezinde geliştirdiği doğal haklar eleştirisi incelenecektir. Çalışmanın ilk bölümünde doğal haklar tartışmalarına katkıda bulunan Edmund Burke ve Thomas Paine’in yaklaşımları karşılaştırmalı olarak ele alınacaktır. Böylece Bentham’ın bu gelenek içerisindeki konumlanışı ortaya konulacaktır. Bu incelemeyle iki temel amaç hedeflenmektedir. İlk amaç Bentham’ın doğal haklara yönelik eleştirisinin yalnızca 1789 Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi’ne yönelik tarihsel bir tepki olarak mı değerlendirileceği sorusuyla ele alınacaktır. Her ne kadar Anarşik Safsatalar (1796) adlı eserinde Bentham, söz konusu bildirgede yer alan doğal hak temelli maddelere tek tek eleştirilerini dile getirmiş olsa da, bu eleştiriler onun yalnızca politik olaylara verdiği bir karşılık değil, aynı zamanda faydacılık ilkesine dayanan felsefi düşüncesinin tamamlayıcı bir unsurudur. Bu nedenle, Bentham’ın doğal haklar eleştirisinin Devrim’den çok önce kaleme aldığı Hükümet Üzerine Bir Fragman (1776) ile Ahlak ve Yasama İlkelerine Giriş (1780) adlı eserlerde de izlenebileceği gösterilecektir. Bu eserlerde Bentham, hukukun temel ilkesi olarak faydacılığı esas almış ve henüz olgunlaşmamış olsa da doğal haklar anlayışına mesafesini ortaya koymuştur. İkinci amaç ise, Bentham’ın doğal haklara yönelttiği eleştirilerin sonucunda ulaştığı faydacı hak tanımını ortaya koymaktır. Bentham’a göre bir politik topluluğun meşruiyeti, bu topluluğun üyelerine en fazla mutluluğu sağlayacak şekilde düzenlenmiş bir hukuki çerçeveye dayanmalıdır. Bu çerçevede tanımlanan haklar, ancak pozitif hukuk tarafından tesis edildikleri sürece geçerli olabilir. Buna karşılık, pozitif hukukun dışında kalan ve kendisini aşkın bir otorite gibi sunan metafizik ve spekülatif doğal hak söylemleri, politik istikrar açısından ciddi bir tehdit oluşturur. Çalışmanın sonuç bölümünde ise, Bentham’ın doğal haklar eleştirisinin günümüz insan hakları söylemlerine etkisi değerlendirilecektir.}, number={2}, publisher={Mersin Üniversitesi}