TY - JOUR T1 - TÜRK DEVLETLERİ TEŞKİLATI’NIN KURULUŞ VE GELİŞMESİNDE TÜRKİYE’NİN ROLÜ AU - Yurdugüzel, Özlem AU - Çetin, Nur PY - 2025 DA - June Y2 - 2025 JF - Avrasya Etüdleri PB - Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı WT - DergiPark SN - 1300-1604 SP - 121 EP - 160 IS - 64 LA - tr AB - Sovyetler Birliği’nin çöküşü, Türk Dünyası kavramının uluslararası gündemde yeniden önem kazanmasına yol açmış ve Türkiye, bağımsız Türk devletleriyle kapsamlı iş birlikleri geliştirme yönünde stratejik adımlar atmıştır. 1990’lardan itibaren, bu devletler arasında ikili ilişkilerin ötesine geçen siyasi, ekonomik ve kültürel dayanışmayı teşvik eden yapılar oluşturulmuştur. 1992 yılında düzenlenen zirvelerle başlayan bu süreç, 2009’daki Nahçıvan Anlaşması ile kurumsal bir kimlik kazanmış, 2021’de ise Türk Konseyi’nin, Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) olarak yeniden adlandırılmasıyla daha geniş kapsamlı bir iş birliği zemini oluşmuştur. Türkiye, TDT içindeki aktif rolüyle bölgesel iş birliklerine yön verirken, teşkilatın etkinliğinin artmasına da katkı sağlamaktadır. Bu çalışma, Türkiye’nin TDT içindeki liderliğini inceleyerek, örgütün gelişimi ve Türk Dünyası ile ilişkiler üzerindeki etkisini değerlendirmektedir. KW - Türkiye KW - Türk Dünyası KW - Türk Cumhuriyetleri KW - Türk Devletleri Teşkilatı KW - TİKA N2 - The collapse of the Soviet Union led to the renewed prominence of the concept of the Turkic World on the international agenda, prompting Turkey to take strategic steps toward developing comprehensive collaborations with the independent Turkic states. Since the 1990s, structures have been established to promote political, economic, and cultural solidarity beyond bilateral relations among these states. This process, which began with summits held in 1992, gained an institutional identity with the Nakhchivan Agreement in 2009 and further expanded with the renaming of the Turkic Council as the Organization of Turkic States (OTS) in 2021. Through its active role within the OTS, Turkey has guided regional cooperation and contributed to enhancing the organization's effectiveness. This study examines Turkey’s leadership within the OTS, assessing the organization’s development and its impact on relations within the Turkic World. CR - Ahmet Yesevi Üniversitesi. “Türk Devletleri teşkilatı 11. Zirvesi: Öne çıkanlar ve gelecek beklentileri”, Avrasya Araştırma Enstitüsü, 2024, https://www.eurasian-research.org/wp-content/ uploads/2024/11/E-bulten-15.11.2024-No-369.pdf Erişim: 09.12.2024 CR - Ahmet Yesevi Üniversitesi. “Türk Devletleri Teşkilatı Semerkant Zirvesi: Ortak Geçmişten Ortak Geleceğe”, 2025, https://www.eurasian-research.org/publication/turk-devletleri-teskilati-semerkant- zirvesi-ortak-gecmisten-ortak-gelecege/?lang=tr Erişim: 28.01.2025 CR - Akçapa, Mevlüt. “Türk Devletleri Teşkilatı’nın Tarihsel Gelişimi: Teşkilatın Dünü, Bugünü ve Yarını”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 11(34), 2023, ss. 473-491. https://doi. org/10.33692/avrasyad.1223099 CR - Akgün, Sibel ve Özge Kenar. “The International Actor Level and Situation of Turkey’s Relations with the Organization of Turkic States”. Sakarya Üniversitesi Medeniyet Araştırmaları Dergisi, 2(2), 2023, ss. 107-115. CR - Amirbek, Aidarbek ve Almasbek Anuarbekuly, Kanar Makhanov. “Türk Dili Konuşan Ülkeler Entegrasyonu: Tarihsel Geçmişi ve Kurumsallaşması”, ANKASAM Bölgesel Araştırmalar Dergisi, 1(3), (2017), ss. 164-204. CR - Aselsan 2023 Faaliyet Raporu, 2023, https://wwwcdn.aselsan.com/api/file/ASELSAN_2023_FAALIYET_ RAPORU_20240530.pdf? Erişim: 26.01.2025 CR - Avcı, Erkan. “Türk Konseyi Kırgızistan’da başladı, Macaristan da katıldı”, 03.09.2018, https:// tr.euronews.com/2018/09/03/-turk-konseyi-6-devlet-baskanlari-zirvesi-kirgizistan-da-basladi Erişim: 29.11.2024 CR - Aydın, Mustafa. Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar 1980- 2001, (Ed. Baskın Oran), İletişim Yayınları, İstanbul, 2020. CR - Azman, Kaan. “Kazakistan ANKA SİHA’larını 2023’e kadar teslim alacak”, 27.11.2021, https:// www.defenceturk.net/kazakistan-anka-sihalarini-2023e-kadar-teslim-alacak Erişim: 26.01.2025 CR - Bayrakdar, Oğuz Kağan ve Burcu Temür. “Azerbaycan Türkiye Çok Taraflı İlişkilerine Yön Veren Dinamikler: TDT-TÜRKSOY-TÜRKPA”, 8(30), 2024, ss. 1-26, https://doi.org/10.33404/ anasay.1525913 CR - Beyaz, Zafer Fatih. “Türkiye ile Kazakistan arasında Geliştirilmiş Stratejik Ortaklığa İlişkin Ortak Bildirisi” yayımlandı”, 11.05.2022, https://www.aa.com.tr/tr/gundem/turkiye-ile-kazakistan- arasinda-gelistirilmis-stratejik-ortakliga-iliskin-ortak-bildirisi-yayimlandi/2584355? Erişim: 17.01.2025 CR - Bilgin, Mert. 21. Yüzyılda Türk Dış Politikasının Analizi içinde, Türkiye’nin Enerji Güvenliği ve Bölgesel İlişkileri, (Der. Faruk Sönmezoğlu, Nurcan Özgür Baklacıoğlu ve Özlem Terzi), Der Yayınları, İstanbul, 2012. CR - Bozdoğan, Kaan. “Türkiye ve Macaristan arasında 17 maddelik iş birliği anlaşması imzalandı”, 19.12.2023, https://www.aa.com.tr/tr/gundem/turkiye-ve-macaristan-arasinda-17-maddelik- is-birligi-anlasmasi-imzalandi/3086126? Erişim: 29.01.2025 CR - Bursa, Emre. “Türkiye-Kazakistan İlişkileri ve Yüksek Eğitim Politikaları”, Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 1(2), 2017, ss.1-20. CR - Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı. 21. Yüzyılın Parlayan Yıldızı: Türk Devletleri Teşkilatı, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2023. CR - Çalışır, Abdullah. “Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi: Orta Asya’da Bölgesel İşbirliği ve Entegrasyon” Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, 2019. CR - Çebi, Tuba. “Türkiye-Macaristan İlişkilerinin 100. Yılında ‘Geliştirilmiş Stratejik Ortaklık”, 20.12.2023, https://www.turksam.org/detay-turkiye-macaristan-iliskilerinin-100-yilinda-gelistirilmis- stratejik-ortaklik Erişim: 29.01.2025 CR - Çetin, Nur. Central Asian States’ Relations with Turkey (1991-2020), (Ed. Murat Yorulmaz and Serdar Yılmaz), The Changing Perspectives of Central Asia in the 21st Century, Kriter Yayınları, İstanbul, 2020. CR - Çetin, Nur. Türk Devletleri Teşkilatı’nın Türk Dünyası İş Birliğinin Gelişmesindeki Rolü, IV. Uluslararası Türk Uygarlığı Kongresi Bildiriler Kitabı, (2023), ss.353-361. CR - Çetin, Nur. Değişen Uluslararası Konjonktürde Rusya’nın Yakın Coğrafyası ile ilişkileri, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara, 2024, ss.3-33. CR - Davut, Mert. Türkiye 5 yılda Türk Cumhuriyetlerine ihracatını ikiye katladı, (21 Şubat 2025), www.aa.com.tr/tr/ekonomi/turkiye-5-yilda-turk-cumhuriyetlerine-ihracatini-ikiye-katladi/ 3486324, Erişim:19.05.2025 CR - Davutoğlu, Ahmet. Stratejik Derinlik, Küre Yayınları, İstanbul, 2010. CR - Dolya türkskih gosudarstv v mirovoy ekonomike v 2024 godu sostavila okolo 2 protsentov (1 Nisan 2025), www.report.az/ru/finansy/tyurkskie-gosudarstva-v-proshlom-godu-imeli-dolyu-okolo- 2-v-mirovoj-ekonomike/ , Erişim:19.05.2025 CR - Dünya Enerji Konseyi, “Türkiye ve Macaristan arasında enerji işbirliği derinleşiyor”, 2023, https:// dunyaenerji.org.tr/turkiye-ve-macaristan-arasinda-enerji-isbirligi-derinlesiyor/? Erişim: 29.01.2025 CR - Ercan, Osman. “Macar dış politikasında çeşitlendirme arayışı: Macaristan’ın ‘Doğu Açılımı’ ve Türk Devletleri”, Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi E-Dergi, (12)2, (2023), ss.168-182, https://doi.org/10.47934/tife.12.02.02 CR - Eren, Hikmet. “Türk Devletleri Teşkilatı Devlet Başkanları 11. Zirve Toplantısı: Yeni Bir Dönüm Noktası”, 11.11.2024, https://ekoavrasya.net/turk-devletleri-teskilati-devlet-baskanlari-11-zirve- toplantisi-yeni-bir-donum-noktasi/ Erişim: 09.12.2024 CR - Erol, Mehmet S. ve Kadir Ertaç Çelik. “Türk Dünyası’nda İş Birliği Denemesi: Türk Keneşi ve Kazakistan”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 17(2), 2017, ss.15-32. CR - Güler, Bilge. “Türkiye ve Kazakistan ilişkileri derinleşiyor...”, 07.09.2024, https://www.turkgun. com/turk-dunyasi/turkiye-ve-kazakistan-iliskileri-derinlesiyor/249081? Erişim: 17.01.2025 CR - Gündoğdu, Serkan. “Türkiye’nin Jeopolitik Açılımı: Bir Uluslararası Örgüt Olarak Türk Devletleri Teşkilatı”, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(3), 2023, ss.266-279. CR - Hasanoğlu, Murteza ve Asim Memmedov, Bahtiyar Maharramov. “İkinci Karabağ Savaşı Sonrası Azerbaycan-Türkiye İlişkiler”, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 3(3), 2020, ss.522- 529, https://doi.org/10.33712/mana.840199 CR - Hasanzadeh, Vusal. “Türk Devletleri Teşkilatı Bişkek Zirvesi’nin Bölgesel ve Küresel Önemi”, 12.11.2024, https://hisculart.com/post/turk-devletleri-teskilati-biskek-zirvesinin-bolgesel- ve-kuresel-onemi/? Erişim: 28.01.2025 CR - Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi, “Ahmet Yesevi Üniversitesi Tarihçesi”, 2025, https://www.ayu.edu.tr/hakkimizda/tarihce Erişim: 26.01.2025 CR - İhracat 2024 Raporu, Türkiye İhracatçılar Meclisi, İstanbul, 2025 CR - İsmayılov, Elnur ve Türkan Budak. “Bağımsızlık Sonrası Türkmenistan’ın Enerji Politikası”, Bilge Strateji: Jeopolitik, Ekonomi-Politik ve Sosyo-Kültürel Araştırmalar Dergisi, (6)11, 2014, ss.29-49. CR - Kafkassam, “Türk Devletleri Teşkilatı 10. Zirve Bildirisi Astana, Kazakistan”, 04.11.2023, https:// kafkassam.com/turk-devletleri-teskilati-10-zirve-bildirisi-astana-kazakistan.html? Erişim: 17.01.2025 CR - Kamalov, İlyas. Rusya’nın Orta Asya Politikaları, Ahmet Yesevi Üniversitesi Yayınları, Ankara, 2011. -Kazakistan Ülke Profili, T.C. Ticaret Bakanlığı Uluslararası Anlaşmalar ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü Raporu, Ankara, 2025 CR - Keşikçi Naciye Solmaz ve Ömer Faruk Karaman. “Türk Devletleri Teşkilatı ve Üyelerin Katılım Süreçleri: KKTC ve Türkmenistan Gözlemci Üyeleri”, GAB Akademi, (3)5, 2023, ss.11-27. CR - Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi. “Tarihçe”, (2025a), https://manas.edu.kg/tr/about_manas/ history Erişim: 27.01.2025 CR - Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, “Değişim Programları”, (2025b). https://manas.edu.kg/ tr/students/students-exchange? Erişim: 27.01.2025 CR - Kırgızistan Ülke Profili, T.C. Ticaret Bakanlığı Uluslararası Anlaşmalar ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü Raporu, Ankara (2025), www.sto.org.tr/Portals/15/dis%20ticaret/ulke/2024%20 KIRGIZİSTAN/Kırgızistan_ÜLKE%20PROFİLİ%202024.pdf, Erişim:19.05.2025 CR - Kırım Haber Ajansı, “Türkiye ve Kazakistan askeri işbirliğini güçlendirecek”, 13.09.2024, https:// www.qha.com.tr/turk-dunyasi/turkiye-ve-kazakistan-askeri-isbirligini-guclendirecek-494632 Erişim: 15.01.2025 CR - Kızılay, Şeyma. “Türkiye’nin Azerbaycan Desteği ve Stratejisi”, 08.10.2020, https://politikaakademisi. org/2020/10/08/turkiyenin-azerbaycan-destegi-ve-stratejisi/? Erişim: 15.01.2025 CR - Koç, Rasim. “Doğu Akdeniz’in Yeni Jeopolitiği: Kıbrıs Sorunu ve Suriye Krizi”, Türk dünyası Araştırmaları, (132)260, 2022, ss.13-40. CR - Kuandıkoğlu Kıdırali, Darhan. Türk Konseyi (Türk Keneşi), (Ed. M. Turgut Demirtepe and Murat Yılmaz), Türk Cumhuriyetleri ve Toplulukları Yıllığı 2013, Ahmet Yesevi Üniversitesi Yayınları, Ankara, 2013. CR - Milliyet, “Kırgızistan ile enerjide ortaklık projesi”, 06.11.2024, https://www.milliyet.com.tr/ekonomi/ kirgizistan-ile-enerjide-ortaklik-projesi-7226990? Erişim: 17.01.2025 CR - Musabey Baki, Pelin, “Türk Dünyası 2040 Vizyon Belgesi ve Türk İş Birliğinin Artan Jeostratejik Önemi”, 01.11.2022, https://kriterdergi.com/dosya-turk-devletleri-teskilati/turk-dunyasi- 2040-vizyon-belgesi-ve-turk-is-birliginin-artan-jeostratejik-onemi Erişim: 08.01.2024 CR - Musabey Baki, Pelin. “Avrasya’da Bölgesel İşbirliği Sürecinden İşbirliği Mekanizmasına: Türk Konseyi”, Bilge Strateji, 6 (11), (2014), ss.133-162. CR - Ongun, Yelda. “Türk Devletleri Zirvesi: Türkiye’nin Rolü ve Rusya’nın Tavrı”, 16.11.2022, https:// yetkinreport.com/2022/11/16/turk-devletleri-zirvesi-turkiyenin-rolu-ve-rusyanin-tavri/ Erişim: 05.12.2024 CR - Özalp, Mustafa. “Dünyada Bölgesel ve Küresel Savaş Riski Taşıyan: Dondurulmuş Çatışma Alanları”, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (7)1, 2024, ss.27-49. CR - Özbekistan’ın dış ticaret hacmi 2024’te 65,9 milyar doları aştı, (21 Ocak 2025), www.trtavaz. com.tr/haber/tur/avrasyadan/ozbekistanin-dis-ticaret-hacmi-2024te-65-9-milyar-dolari- asti/678f8b4dd00b25ae29df9ad1#:~:text=Özbekistan%27ın%202024%27te%20en,3%20 ile%20Güney%20Kore%20izledi, Erişim:19.05.2025 CR - Özçelik, Sezai. “Stratejik Kardeşlik: Türkiye-Azerbaycan İlişkileri”, 08.08.2022, https://www. qha.com.tr/yazarlar/prof-dr-sezai-ozcelik-35/stratejik-kardeslik-turkiye-azerbaycan-iliskileri- 429599? Erişim: 15.01.2025 CR - Özkan, Ahmet. “Cumhuriyetin 100. Yılında Türk Dış Politikasında Kültürel Diplomasi”, Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, (2023, Özel Sayı), ss.36(54). https://doi.org/10.48139/aybukulliye. 1360433 CR - Özpınar, Zeynep Gizem. “Ortak Vizyonla Güçlenen Birliktelik: Türk Devletleri Teşkilatı 11. Zirvesi ve Bişkek Deklarasyonu”, 08.11.2024, https://tudpam.org/ortak-vizyonla-guclenen-birliktelik- turk-devletleri-teskilati-11-zirvesi-ve-biskek-deklarasyonu/? Erişim: 25.01.2025 CR - Özsoy, Bahar. “Türk Dünyası” Söylemi İçinde Türk Devletleri Teşkilatı’nın Rolü ve Önemi” Anasay, (25), 2023, ss. 40-55. https://doi.org/10.33404/anasay.1324953 CR - Purtaş, Fırat. Kazakistan ve Türkiye Arasında Kültür ve Sanat Alanındaki İlişkiler. Nursultan Nazarbayev Büyük Bozkırın Manevi Dirilişi, Ahmet Yesevi Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanlığı, Ankara, 2018. CR - Roy, Oliver. Yeni Orta Asya ya da Ulusların İmal Edilişi, Metis Yayınları, İstanbul, 2016. -Şahin, İsmail. Türk Devletleri Teşkilatı Açısından KKTC’nin Jeopolitik Önemi, Ahmet Yesevi Üniversitesi İnceleme-Araştırma Dizisi, Ankara, 2022. CR - t.C. Cumhurbaşkanlığı, “Türkiye-Türkmenistan İlişkileri, Kazandığı İvmeyle Örnek ve Özel Bir Seviyeye Ulaştı”, 07.11.2014, https://www.tccb.gov.tr/haberler/410/1485/turkiye-turkmenistan- iliskileri-kazandigi-ivmeyle-ornek-ve-ozel-bir-seviyeye-ulasti? Erişim: 31.01.2025 CR - T.C. Cumhurbaşkanlığı, “Türkiye ile Kazakistan köklü ilişkilere sahip iki kardeş ülkedir”, 10.05.2022, https://www.tccb.gov.tr/haberler/410/136832/-turkiye-ile-kazakistan-koklu-iliskilere- sahip-iki-kardes-ulkedir-? Erişim: 15.01.2025 CR - T.C. Cumhurbaşkanlığı, “Dünyada yaşanan gelişmeler, Türk Devletleri Teşkilatı çatısı altında birleşmemizin önemini ortaya koymuştur”, 26.10.2023, https://tccb.gov.tr/haberler/ 410/149896/-dunyada-yasanan-gelismeler-turk-devletleri-teskilati-catisi-altinda-birlesmemizin- onemini-ortaya-koymustur- Erişim: 30.01.2025 CR - T.C. Dışişleri Bakanlığı. “Sayın Bakanımızın Özbekistan Dışişleri Bakanı Bahtiyor Saidov’la Ortak Stratejik Planlama Grubu III. Toplantısına Eş Başkanlık Yapması”, 27.09.2023, https:// www.mfa.gov.tr/sayin-bakanimizin-ozbekistan-disisleri-bakani-bahtiyor-saidov-la-ortak-stratejik- planlama-grubu-iii-toplantisina-es-baskanlik-yapmasi--27-eylul-2023--ankara.tr.mfa Erişim: 29.01.2025 CR - T.C. Dışişleri Bakanlığı, “Türkiye’nin Çok Taraflı Ulaştırma Politikası”, (2025a), https://www. mfa.gov.tr/turkiye_nin-cok-tarafli-ulastirma-politikasi.tr.mfa? Erişim: 27.01.2025 CR - T.C. Dışişleri Bakanlığı. “Türkiye-Özbekistan Siyasi İlişkileri”, (2025b), https://www.mfa. gov.tr/turkiye-ozbekistan-cumhuriyeti-siyasi-iliskileri.tr.mfa Erişim: 29.01.2025 CR - T.C. Dışişleri Bakanlığı. “Türkiye-Macaristan Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi’nin ilk toplantısı Ankara’da gerçekleştirildi”, (2025c), https://www.mfa.gov.tr/turkiye_macaristan- yuksek-duzeyli-stratejik-isbirligi-konseyi_nin-ilk-toplantisi-ankara_da-gerceklestirildi. tr.mfa? Erişim: 29.01.2025 CR - T.C. İletişim Başkanlığı “Türkiye ile Kazakistan arasında Geliştirilmiş Stratejik Ortaklığa İlişkin Ortak Bildirisi yayımlandı”, (2022a), https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/turkiye- ile-kazakistan-arasinda-gelistirilmis-stratejik-ortakliga-iliskin-ortak-bildirisi-yayimlandi? Erişim: 15.01.2025 CR - T.C. İletişim Başkanlığı. “Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Özbekistan Ziyaretiyle Stratejik İlişkiler En Üst Seviyeye Çıkacak”, (2022b), https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/ cumhurbaskani-erdoganin-ozbekistan-ziyaretiyle-stratejik-iliskiler-en-ust-seviyeye-cikacak Erişim: 03.12.2024 CR - Tomar, Cengiz. “Tarihi dönüm noktası: Türk Dünyası 2040 Vizyon Belgesi”, 19.11.2021, https:// www.aa.com.tr/tr/analiz/tarihi-donum-noktasi-turk-dunyasi-2040-vizyon-belgesi/2425103 Erişim: 03.12.2024 CR - Topsakal, İlyas ve Alperen Kürşad Zengin. “Türk Devletleri Teşkilatı: Siyasi, Ekonomik ve Kültürel Çıktılar”, 12.11.2021, https://kriterdergi.com/dis-politika/turk-devletleri-teskilati-siyasi-ekonomik- ve-kulturel-ciktilar? Erişim: 28.01.2025 CR - Turan Gül ve İlter Turan. Türk Dış Politikasının Analizi içinde, Türkiye’nin Diğer Türk Cumhuriyetleriyle İlişkileri, (Der. Faruk Sönmezoğlu,), Der Yayınları, İstanbul, 2004. CR - Turkic Economic Outlook: January - December 2024, (2025), www.ereforms.gov.az/files/ te_review/pdf/en/turkic-economic-outlook-2024-january-december-no4_doc_en.pdf, Erişim: 19.05.2025 CR - Türk Devletleri Teşkilatı Resmi İnternet Sitesi. “TDT Ekonomi ve Ticaret Bakanları 12. Toplantısı ve “Türk Dünyası İş Forumu” İstanbul’da düzenlendi”, 15.09.2023, https://www.turkicstates. org/tr/haber/tdt-ekonomi-ve-ticaret-bakanlari-12-toplantisi-ve-turk-dunyasi-is-forumu-istanbulda- duzenlendi Erişim: 27.01.2025 CR - Türk Devletleri Teşkilatı Resmi İnternet Sitesi. “Türk Dili Konuşan Ülkeler İş Birliği Konseyi Kurulmasına Dair Nahçıvan Anlaşması” (2024a), https://www.turkicstates.org/u/d/basic-documents- tr/Nahcivan_Anlasmasi_Turkce_20140417_193951.pdf Erişim:19.11.2024 CR - Türk Devletleri Teşkilatı Resmi İnternet Sitesi. “Zirveler” (2024b), https://www.turkicstates.org/ tr/zirveler Erişim: 12.11.2024 CR - Ünver, Osman Can. “Yeni Asya Jeopolitiği Bağlamında Türk Devletleri Teşkilatı”, BRIQ Kuşak ve Yol Girişimi Dergisi, 5(4), 2024, ss.386-397. CR - Veliev, Cavid. “Türkiye-Azerbaycan Diplomatik İlişkilerinin 30 Yılının Özeti”, 14.01.2022, https:// kriterdergi.com/dis-politika/turkiye-azerbaycan-diplomatik-iliskilerinin-30-yilinin-ozeti? Erişim:15.01.2025 CR - Yeniçağ, “TDT Devlet Başkanları Konseyi 10. Zirvesi’nin Astana Bildirisi kabul edildi”, 24.11.2023, https://www.yenicaggazetesi.com.tr/tdt-devlet-baskanlari-konseyi-10-zirvesinin- astana-bildirisi-kabul-edildi-729551h.htm Erişim: 06.12.2024 CR - Yüce, Mehmet. “Türkiye’nin Türk Devletleri Teşkilatı Üyeleriyle İkili İlişkileri”, SETA Yayınları, İstanbul, 2022. CR - Yüce, Mehmet. “Cumhuriyetin 100. Yılında Türkiye-Azerbaycan İlişkileri: Dün, Bugün ve Yarın”, 01.11.2023, https://kriterdergi.com/dosya-100-yil/cumhuriyetin-100-yilinda-turkiye-azerbaycan- iliskileri-dun-bugun-ve-yarin? Erişim: 14.01.2025 CR - Yüce, Mehmet. “Türk Devletleri Teşkilatına Üye Ülkeler Arasında İkili İlişkiler”, Türk Dünyası Akademik Bakış Dergisi, (3)5, 2023), ss.30-63. CR - 2024 Yılı Azerbaycan’ın Dış Ticareti Hakkında, Bakü Ticaret Müşavirliği, (17 Şubat 2025), www. dtybs.ticaret.gov.tr/blog/post/28245/#:~:text=2024%20yılında%20Azerbaycan%27ın%20 dış,her%20biri%20%251%2C4%20olmakla, Erişim:19.05.2025 UR - https://dergipark.org.tr/tr/pub/avrasya/issue//1739162 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/5041312 ER -