@article{article_1742489, title={Kur’ân Kırâatlerinde İ‘râbın Rolü: Ebû Mansûr Cevâlikî’nin (öl. 540/1145) Cevâbü’l-mese’le Adlı Risalesi Örneği ve Tahkîkli Metni}, journal={Tefsir Araştırmaları Dergisi}, volume={9}, pages={799–826}, year={2025}, DOI={10.31121/tader.1742489}, author={Diker, Muhammed Maliki and Kalaç, Habip}, keywords={Arap Dili, Nahiv, İrâb, Kırâatler, Yûsuf Sûresi.}, abstract={Ebû Mansûr el-Cevâlikî (öl. 540/1145), yaşadığı dönemin önde gelen dil âlimlerinden biri olup, ilmî derinliği, özgün yaklaşımı ve disiplinlerarası vukufiyetiyle tanınmıştır. Klasik ilimlerin pek çoğuna vakıf olduğu ve özellikle sözlük bilimi (lugat) ile nahiv (sentaks) sahasındaki birikimiyle şöhret kazandığı belirtilmiştir. Günümüze ulaşan eserlerinden olan Cevâbü’l-mese’le isimli risâle-sinde lisâniyât alanındaki orijinal yaklaşımıyla dikkat çekmiştir. Bu eser müellifin Yusuf Sûre-si’nin 14. âyetinde geçen وَنَحْنُ عُصْبَةٌ ibaresinin irâbına dair yaptığı tahlilleri ihtivâ etmiştir. Cevâlikî, Alî b. Ebî Tâlib’e (öl. 40/661) atfedilen bir rivâyeti esas alarak âyetin nahvî çözümle-mesine yönelmiş, aynı zamanda İbn Miksem’in (öl. 354/965) görüşlerine de başvurarak mesele-yi çok boyutlu bir yaklaşımla ele almıştır. Bilhassa cümledeki son kelime olan عُصْبَةٌsözcüğünün irâb durumunu, cümle içindeki konumunu ve farklı gramatik formlarını detaylı biçimde ortaya koymuştur. Cevâlikî bu açıklamaları yaparken “ihtisâs” ve “hal” bağlamında değerlendirmelerde bulunmuş; bu vesileyle kelimenin fetha ile okunup okunamayacağına dair ilmî temellere dayanan açıklamalar sunmuştur. Müellif, mevcut görüşlerle kendi fikirlerini başarılı bir şekilde mezcetmiş ve söz konusu kelimenin Kur’ân-ı Kerîm’deki yazımı ile fonetiğine sadık kalınarak okunması gerektiği yönündeki görüşü pekiştirmiştir. Bu kapsamda, konuyu yalnızca mevcut rivâyetlerle sınırlı tutmayıp farklı ihtimalleri de göz önünde bulundurarak detaylandırmış; buna paralel olarak kendi kanaatini de zikretmiştir. Görüşlerini aktarırken sadece desteklediği yorumları değil, aynı zamanda katılmadığı görüşleri de ilmî ölçütler çerçevesinde eleştirmiş ve gerekçeleriyle birlikte temellendirmiştir. Cevâlikî, metni kaleme alırken soru-cevap yöntemini tercih etmiş; bu sayede hem açıklamalarını sistematik bir çerçevede sunmuş hem de muğlak görülebilecek noktaları net-leştirmiştir. Bu çalışmada, müellifin adı geçen risâlesinin edisyon kritiği yapılarak muhtevası öze-linde müellifin nahivcilik yönü genel hatlarıyla sunulmaya çalışılmıştır.}, number={2}, publisher={Ali KARATAŞ}