TY  - JOUR
T1  - Philippe Descola ve Ontolojik Dönüşüm:  Tam Her Şey Çözüldü Derken,  Antropolojinin Bitmeyen Varlık Muhasebesi
TT  - Philippe Descola and the Ontological Turn:  Just When We Thought Everything Was Solved, Anthropology's  Never-Ending Accounting of Being
AU  - Korkmaz, Erhan
PY  - 2025
DA  - July
Y2  - 2025
DO  - 10.29329/ufusobed.2025.1337.7
JF  - UFÜ Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi
JO  - JOSSH
PB  - Uluslararası Final Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 3062-2123
SP  - 125
EP  - 175
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Bu makalede, antropolojide "ontolojik dönüşüm" [ontological turn] olarak bilinen paradigmatik değişimi merkeze alarak antropolog Philippe Descola'nın bu dönüşümdeki kilit rolünü ve özellikle doğa-kültür ikiliğinin aşılmasına yönelik sunduğu kuramsal çerçeveyi derinlemesine ele almaya çalışıyorum. Çalışmada, klasik antropolojinin insanmerkezli yaklaşımlarının günümüzdeki ekolojik ve etik krizler karşısındaki yetersizliğinden hareketle, ontolojik dönüşümün temel argümanlarını ve bu alandaki Eduardo Viveiros de Castro, Bruno Latour, Donna Haraway gibi öncü düşünürlerin katkılarını temel alıyorum. Makalenin odak noktasını oluşturan Descola'nın, "içsellik" ve "fiziksellik" kavramları temelinde geliştirdiği dört ontoloji modelini -natüralizm, animizm, totemizm, analojizm-, farklı toplumların dünyayı ve insan-olmayan varlıkları nasıl kavradıklarını anlamak için sunduğu analitik bir araç olarak değerlendiriyorum. Descola'nın bu yaklaşımının fenomenolojik temellerini ve antropolojik düşünceye getirdiği yenilikleri vurgularken, aynı zamanda kimi önemli araştırmacılar tarafından kendisine yöneltilen Batı-merkezcilik, tipolojik katılık ve temsil sorunları gibi çeşitli eleştirel yaklaşımları da tartışmaya dahil ettim. Son olarak, Descola'nın ontolojik çerçevesini, çağdaş antropoloji içerisinde gitgide görünürlük kazanan çoktürlü etnografi [multispecies] perspektifinden yeniden değerlendirilerek, insan-olmayan varlıkların failliği, öznelliği ve ilişkiselliği bağlamında sunduğu imkânlar ve barındırdığı sınırları tartışmaya çalıştım. Makalede, eleştirilere rağmen Descola'nın yaklaşımının, antropolojinin insanmerkezli kısıtlamalarını aşarak daha çoğulcu ve ilişkisel bir anlayışa doğru evrilmesinde ve özellikle insan-olmayanlarla şekillenen dünyaları anlamaya çalışan gelecek araştırmalar için sağlam bir zemin teşkil ettiğini savunuyorum.
KW  - ontolojik dönüşüm
KW  - çoktürlü etnografi
KW  - Philippe Descola
KW  - doğa-kültür ikiliği
KW  - insan-olmayan varlıklar
N2  - In this article, I deeply examine the pivotal role of anthropologist Philippe Descola in the paradigmatic shift known as the "ontological turn" in anthropology, and particularly the theoretical framework he offers for overcoming the nature-culture dichotomy. In the study, proceeding from the inadequacy of classical anthropology's human-centric approaches in the face of contemporary ecological and ethical crises, I address the fundamental arguments of the ontological turn and the contributions of pioneering thinkers in this field such as Eduardo Viveiros de Castro, Bruno Latour, and Donna Haraway. The focal point of the article is Descola's four ontology models -naturalism, animism, totemism, and analogism- which he developed based on the concepts of "interiority" and "physicality." I evaluate these as an analytical tool for understanding how different societies comprehend the world and non-human beings. While emphasizing the phenomenological foundations of Descola's approach and the innovations it brings to anthropological thought, I also include in the discussion various critical approaches directed at him by some prominent researchers, such as Western-centrism, typological rigidity, and problems of representation. Finally, I reassess Descola's ontological framework from the perspective of multispecies ethnography, which is increasingly visible within contemporary anthropology, discussing the possibilities it offers and the limits it contains concerning the agency, subjectivity, and relationality of non-human beings. In the article, I argue that, despite criticisms, Descola's approach constitutes a solid foundation for future research, enabling anthropology to evolve towards a more pluralistic and relational understanding by overcoming its anthropocentric constraints, and especially for understanding worlds shaped with nonhumans.
CR  - Barroso, G. (2024). Provincializing Nature: A Phenomenological Account of Descola’s Relative 
Universalism. Human Studies. Advance Online Publication. https://doi.org/10.1007/s10746-02409749-y
CR  - Bennett, J. (2010). Vibrant matter: A Political Ecology of Things. Duke University Press.
UR  - https://doi.org/10.29329/ufusobed.2025.1337.7
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/5059491
ER  -