TY  - JOUR
T1  - Bağımlılık Kuramlarının Türkiye Ve Avrupa’daki Türk Bireyler Üzerindeki Yansımaları: Kültürel Ve Toplumsal Bağlamda Bir Derleme
TT  - Reflections Of Addiction Theories On Turkish Individuals In Turkey And Europe: A Cultural And Social Review
AU  - Türkmen, Abdullah
PY  - 2025
DA  - July
Y2  - 2025
DO  - 10.32739/car.2025.9.1.234
JF  - Current Addiction Research
PB  - Üsküdar Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2548-0715
SP  - 23
EP  - 34
VL  - 9
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Son yıllarda bağımlılık araştırmaları, madde kullanımdavranışlarının yalnızca biyolojik temellere dayanmadığını;bunun yerine psikososyal ve kültürel faktörlerle birlikteçok boyutlu bir çerçevede ele alınması gerektiğinivurgulamaktadır. Bu derleme çalışmasının amacı, bağımlılıkkuramlarının Türkiye’de ve Avrupa’da yaşayan Türk bireylerüzerindeki etkilerini sosyokültürel bağlamda karşılaştırmalıolarak incelemektir. Çalışma, nitel meta-analiz deseniyleyapılandırılmış ve 2010–2025 yılları arasında yayımlanmışaraştırmalar ULAKBİM, DergiPark, Scopus ve Web of Scienceveri tabanları aracılığıyla sistematik biçimde taranmıştır.Seçilen çalışmalar, Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), SosyalÖğrenme Teorisi (SÖT), psikodinamik ve biyolojik modellerçerçevesinde değerlendirilmiştir. Tematik analiz bulgularınagöre, Türkiye’de bağımlılık davranışları büyük ölçüde kültürelnormlar ve sosyal öğrenme süreçleriyle biçimlenmektedir.Buna karşılık, Avrupa’daki Türk göçmenler arasında ayrımcılık,dil bariyerleri ve kimlik çatışmaları gibi etkenlerin belirleyiciolduğu gözlemlenmektedir. Grup terapileri ve kültürel olarakuyarlanmış müdahale yaklaşımlarının bu zorluklara duyarlı veetkili çözümler sunduğu tespit edilmiştir. Bulgular, bağımlılıklamücadelede kimlik, aidiyet ve toplumsal dışlanma gibiboyutları dikkate alan kültürel açıdan hassas klinik modelleringeliştirilmesinin önemini ortaya koymaktadır.
KW  - Bağımlılık
KW  - kültürel bağlam
KW  - göçmen deneyimi
KW  - klinik uygulamalar
KW  - bağımlılık kuramları
N2  - In recent years, addiction research has emphasized thatsubstance use behavior should not be understood solelythrough biological mechanisms, but rather throughmultidimensional frameworks that include psychosocialand cultural variables. The aim of this review study is tocomparatively examine the impact of addiction theorieson Turkish individuals living in Turkey and Europe, withattention to their sociocultural contexts. The study wasdesigned as a qualitative meta-analysis, and a systematicreview of publications from 2010 to 2025 was conductedusing databases including ULAKBİM, DergiPark, Scopus,and Web of Science. Selected studies were analyzed throughtheoretical frameworks such as Cognitive Behavioral Therapy(CBT), Social Learning Theory (SLT), psychodynamic, andbiological models. Thematic analysis indicated that addictionin Turkey is primarily shaped by cultural norms and sociallearning processes, whereas Turkish immigrants in Europe aremore affected by factors like discrimination, language barriers,and identity conflicts. Group therapy and culturally adaptedinterventions have been found to offer sensitive and effectiveresponses to these challenges. The findings underscore thenecessity of developing culturally sensitive clinical models thatintegrate dynamics of identity, belonging, and social exclusion.
CR  - 1. Akers, R. L., & Sellers, C. S. (2017). Criminological
theories: Introduction, evaluation, and application
(7th ed.). Oxford University Press.
CR  - 2. Atalay, F., & Kurt, Z. (2023). Toplum temelli
rehabilitasyonun göçmen bağımlılığı tedavisindeki
rolü. Sosyal Hizmet ve Psikiyatri Dergisi, 9(1), 45–62.
CR  - 3. Aydın, A., & Topkaya, N. (2022). Türkiye’de
bağımlılık danışmanlığında kültürel faktörlerin rolü.
Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 12(2),
123–138.
CR  - 4. Bandura, A. (2002). Social cognitive theory of mass
communication. Media Psychology, 3(3), 265–299.
CR  - 5. Beck, J. S. (2020). Cognitive behavior therapy: Basics
and beyond (3rd ed.). Guilford Press.
CR  - 6. Bhui, K., & Bhugra, D. (2020). Transcultural mental
health: A clinician’s handbook. Cambridge University
Press.
CR  - 7. Bowlby, J. (1988). A secure base: Parent-child
attachment and healthy human development. Basic
Books.
CR  - 8. Castro, F. G., Barrera, M., & Holleran Steiker, L.
K. (2019). Issues and challenges in the design of
culturally adapted evidence-based interventions.
Annual Review of Clinical Psychology, 15, 213–239.
CR  - 9. Castillo, L. G., Zahn, M. P., & Cano, M. Á. (2021).
Understanding dropout from therapy among
ethnically diverse clients. Journal of Counseling
Psychology, 68(1), 12–25.
CR  - 10. Çelik, Z. (2022). Psikodinamik terapi ve travma
sonrası madde kullanımı: Türkiye örneği. Klinik
Psikoloji ve Psikoterapi Dergisi, 9(1), 55–72.
UR  - https://doi.org/10.32739/car.2025.9.1.234
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/5067691
ER  -