TY  - JOUR
T1  - SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE EĞİTİMİ AÇISINDAN TÜRKİYE YÜZYILI MAARİF MODELİNİN SUNDUĞU FIRSATLAR
TT  - TÜRKIYE CENTURY MAARIF MODEL IN TERMS OF SUSTAINABLE ENVIRONMENTAL EDUCATION
AU  - Özdemirkol, Mahmut
PY  - 2025
DA  - October
Y2  - 2025
DO  - 10.61964/dade.1752966
JF  - Dicle Akademi Dergisi
JO  - DAD
PB  - İlim Sanat Marifet Derneği
WT  - DergiPark
SN  - 2757-9611
SP  - 267
EP  - 280
VL  - 5
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Bu çalışma, Türkiye’de son yıllarda uygulamaya konulan Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli (TYMM)’nin sürdürülebilir çevre eğitimi açısından sunduğu fırsatları teorik bir düzlemde analiz etmeyi amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında, sürdürülebilir çevre eğitimi ve TYMM’ye ilişkin akademik ve kurumsal dokümanlar incelenmiştir. Veri toplama sürecinde Scopus, Web of Science, Google Akademi ve DergiPark gibi bilimsel platformlardan elde edilen belgeler, belirli kavramsal kodlara göre tasnif edilerek incelenmiştir. Analiz süreci, belge taraması ve tematik değerlendirme tekniklerine dayalı olarak yürütülmüştür. Çalışma bulgularına göre, TYMM çevre eğitimi alanında üç temel katkı sunmaktadır: Değer Temelli Çevresel Duyarlık: Program, “yaşanabilir çevre”, “duyarlılık”, “estetik” ve “temizlik” gibi temel değerler aracılığıyla çevresel sorunları yalnızca bilimsel değil, aynı zamanda etik bir çerçevede ele almaktadır. Çalışma, Türkiye’de çevre eğitimine yönelik politikaların yeniden yapılandırılmasına ve kurumsal kapasitenin geliştirilmesine ilişkin önemli içgörüler sunmaktadır.
KW  - Sürdürülebilir Kalkınma
KW  - Çevre Eğitimi
KW  - Milli Maarif Programı
KW  - Çevresel Değer
N2  - This study aims to analyze the opportunities offered by the Türkiye Century Education Model (TYMM), which has been implemented in Türkiye in recent years, in terms of sustainable environmental education from a theoretical perspective. Within the scope of the study, academic and institutional documents on sustainable environmental education and TQM were analyzed. During the data collection process, documents obtained from scientific platforms such as Scopus, Web of Science, Google Academy, and DergiPark were classified and analyzed according to sprecific conceptual codes. The analysis process was based on document scanning and thematic evaluation techniques. According to the findings of the study, TYMM offers three main contributions in the field of environmental education: Value-Based Environmental Awareness: The program addresses environmental issues not only scientifically but also ethically through core values such as “livable environment”, “sensitivity”, ‘aesthetics’ and “cleanliness”. The study provides important insights into restructuring policies and institutional capacity building for environmental education in Türkiye.
CR  - Akpınar, B., Özer, B., Oral, B., & Köksalan, B. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modelinin program geliştirme ve felsefi düzlemden analizi. EKEV Akademi Dergisi, (99), 59–73. https://doi.org/10.17753/sosekev.1489135
CR  - Altan, M. Z., & Yıldırım, T. (2022). Bütüncül eğitim, bütüncül gelişim, bütüncül insan. Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 5(1), 68–77. https://dergipark.org.tr/en/pub/eyyad/issue/72044/1085256
CR  - Anton, D. K., & Shelton, D. L. (2011). Environmental protection and human rights. Cambridge University Press. https://books.google.com.tr/books?hl=tr&lr=&id=F_dFYq4oFeYC&oi=fnd&pg=PR4&dq=Anton,+D.+K.,+%26+Shelton,+D.+L.+(2011).+Environmental+protection+and+human+rights.+Cambridge+University+Press.&ots=HS_2GleaNk&sig=G2Z_rTjcy-7juf6CGe1XB4lfN6A&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
CR  - Biçer, R. (2021). Öğretmen eğitiminde sürdürülebilir kalkınma eğitiminin yeri ve önemi [Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
CR  - Bulut, B., & Çakmak, Z. (2018). Sürdürülebilir kalkınma eğitimi ve öğretim programlarına yansımaları. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2680–2697. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/623591
CR  - Dere, İ., & Çinikaya, C. (2023). Tiflis Bildirgesi ve BM 2030 sürdürülebilir kalkınma amaçlarının çevre eğitimi ve iklim değişikliği dersi öğretim programına yansımaları. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 13(1), 1343–1366. https://doi.org/10.48146/odusobiad.1218188
CR  - Doğan, S., & Aşlamacı, İ. (2025). Türkiye Yüzyılı Maarif Modelinin değer eğitimi açısından analizi. Çukurova Araştırmaları, 11(1), 72–90. https://doi.org/10.29228/cukar.80525 
 
Fatubarin, A. (2014). Towards a better understanding of the concept ‘man and his environment’ through an integrated environment approach. European Journal of Biology and Medical Science Research, 2(3), 49–62. https://eajournals.org/ejbmsr/vol-2issue-3september-2014-2/
CR  - Gökmen, A., Solak, K., & Ekici, G. (2017). Sürdürülebilir kalkınma için eğitim: Öğretmen adaylarının tutumları ile ilişkili olan faktörler. Kesit Akademi Dergisi, 3(12), 462–480. https://dergipark.org.tr/en/pub/kesitakademi/issue/59831/864469
CR  - Kaplan, S. (2000). Human nature and environmentally responsible behavior. Journal of Social Issues, 56(3), 491–508. https://spssi.onlinelibrary.wiley.com/doi/pdfdirect/10.1111/0022-4537.00180
CR  - Karataş, İ. H. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli hakkında. Alanyazın, 5(1), 6–11. https://dergipark.org.tr/en/pub/alanyazin/issue/82657/1486956
CR  - Korkmaz, G. (2020). Yenilenen öğretmen yetiştirme lisans programlarının sürdürülebilir kalkınma için eğitim bağlamında incelenmesi. İleri Eğitim Çalışmaları Dergisi, 2(2), 111–132. https://dergipark.org.tr/en/pub/ejaes/issue/56678/742200
CR  - Köçer, N. (2025). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Türkçe dersi öğretim programı ve 5. sınıf Türkçe ders kitabının kültür okuryazarlığı bağlamında incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 14(1), 161–171. https://doi.org/10.7884/teke.1589388
CR  - Macit, D., & Aydın, B. N. (2024). Sürdürülebilir pazarlama stratejileri perspektifinden sürdürülebilir ürün yaşam döngüsü yönetimine bibliyometrik bir bakış. Journal of Economics, Finance and Sustainability, 2(2), 137–161. https://doi.org/10.5281/zenodo.14563328
CR  - Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli öğretim programları ortak metni. https://tymm.meb.gov.tr/upload/brosur/2024programortakmetinOnayli.pdf
CR  - Sağdıç, A., & Şahin, E. (2015). Sürdürülebilir kalkınma eğitimine yönelik inançlar: Ölçek geliştirme çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 16(3), 161–180. https://dergipark.org.tr/en/pub/kefad/issue/59449/854079
CR  - Stockholm Konferansı. (1972). Report of the United Nations Conference on the Human Environment, Stockholm, 5–16 June 1972 (UN Doc. A/CONF.48/14). https://www.un.org/en/conferences/environment/stockholm1972
CR  - Tanrıverdi, B. (2009). Analyzing Primary School Curriculum in Terms of Sustainable Environmental Education. Education and Science, 34(151), 89-103. https://doi.org/10.15390/ES.2009.796
CR  - Teksöz, G. (2016). Geçmişten ders almak: Sürdürülebilir kalkınma için eğitim. Boğaziçi University Journal of Education, 31(2), 73–97. https://dergipark.org.tr/en/pub/buje/issue/14781/328411
CR  - Uğraş, M., & Zengin, E. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının sürdürülebilir kalkınma için eğitim ile ilgili görüşleri. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 12(1), 298–315. https://doi.org/10.30831/akukeg.442751
CR  - UNESCO. (1976). The Belgrade Charter: A global framework for environmental education. UNESCO–UNEP International Environmental Education Programme. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000153574
CR  - UNESCO. (2004, October). Draft international implementation scheme for the United Nations Decade of Education for Sustainable Development, 2005–2014. UNESCO. https://earthcharter.org/library/united-nations-decade-of-education-for-sustainable-development-2005-2014-draft-international-implementation-scheme-october-2004/
CR  - Varner, G. E. (1998). In nature’s interests?: Interests, animal rights, and environmental ethics. Oxford University Press.
CR  - World Commission on Environment and Development. (1987). Our common future: Report of the World Commission on Environment and Development (UN Document A/42/427). Oxford University Press. http://www.ask-force.org/web/Sustainability/Brundtland-Our-Common-Future-1987-2008.pdf
CR  - Yapıcı, M. (2003). Sürdürülebilir kalkınma ve eğitim. Sosyal Bilimler Dergisi, 223–229. https://sbd.aku.edu.tr/V1/myapici.pdf
CR  - Yurdakal, İ. H. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli: 2024 ilkokul Türkçe dersi öğretim programı’nın (1, 2, 3 ve 4. sınıflar) incelenmesi. Temel Eğitim, 6(24), 76–88. https://dergipark.org.tr/en/pub/temelegitim/issue/84158/1513334
CR  - Zelezny, L. C., & Schultz, P. W. (2000). Promoting environmentalism. Journal of Social Issues, 56(3), 365–371. https://doi.org/10.1111/0022-4537.00172
CR  - Zhang, T., Shaikh, Z. A., Yumashev, A. V., & Chlad, M. (2020). Applied model of e-learning in the framework of education for sustainable development. Sustainability, 12, 6420. https://doi.org/10.3390/su12166420
UR  - https://doi.org/10.61964/dade.1752966
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/5099515
ER  -