TY - JOUR T1 - Farklı Yaş ve Eğitim Gruplarındaki Bireylerde Âşık Veysel Şatıroğlu’na İlişkin Metaforik Algılar TT - Metaphorical Perceptions of Aşık Veysel Şatıroğlu Among Individuals of Different Age and Education Groups AU - Aydınlı Gürler, Demet AU - Akyüz Öztokmak, Çiğdem PY - 2025 DA - August Y2 - 2025 DO - 10.22559/folklor.3878 JF - Folklor/Edebiyat JO - folk/ed PB - Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi WT - DergiPark SN - 1300-7491 SP - 605 EP - 626 VL - 31 IS - 123 LA - tr AB - Âşık Veysel Şatıroğlu, XX. yüzyıl âşıklık geleneği içerisinde öne çıkan bir temsilciolmanın ötesinde sesiyle, yaşadığı dönemin sınırlarını aşan ve günceli yakalayanbir sanatçıdır. Âşık Veysel’in sanatı hakkında yapılan araştırmalar, giderek artan birivmeyle hacimli bir yazın oluşturmaya başlamıştır. Sanatındaki başarısının, halknezdinde kavranması güç olan ölüm, kader, varlık, hiçlik gibi soyut mefhumları somutlaştırarakaktarmayı başarmasından ileri geldiği ifade edilebilir. Bu bağlamdahalk şiirinde özgün imgeler ve kavramsallaştırmalar oluşturduğu; devrinin tinselözellikleri yanı sıra geleneğin arkaik köklerini de yaşadığı döneme taşıdığı belirti-lebilir. Âşık Veysel insanlığı, (kendi) temsil ettiği Alevi-Bektaşi geleneği de dâhilolmak üzere tüm ayrımları ortadan kaldıran geniş bir ufuk ile görmeyi önermiş vetüm toplumsal/dönemsel paradigmaların üzerinde evrensel bir dil kurmuştur.Bu araştırmanın amacı, pek çok çalışmaya konu olan Âşık Veysel’in sanatçı kimliğinintoplumda farklı yaş ve eğitim gruplarında nasıl algılandığının metafor analiziyoluyla incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda, beşinci sınıftan itibaren ilköğretimve ortaöğretim düzeyindeki öğrencilerin; lisans ve lisansüstü eğitim düzeyindekiöğrencilerin ve öğrenimini tamamlamış (artık öğrenci olmayan) meslekhayatına atılmış ve/veya emekli olan kişilerin Âşık Veysel Şatıroğlu’na ilişkin geliştirdiklerimetaforlar derlenmiştir. Katılımcılar gönüllülük esasına göre çalışmadayer almıştır. Araştırma verilerinin toplanması için katılımcılardan “Âşık VeyselŞatıroğlu… gibidir; çünkü…” cümlesini tamamlamaları istenmiştir. Araştırmadanitel araştırma yöntemlerinden biri olan fenomenolojik yaklaşım kullanılmış veelde edilen verilerin çözümlenmesi içerik analizi yöntemi ile yapılmıştır. Araştırmabulguları, bir gelenek temsilcisinin yaşadığı dönem ile bugün arasında kurduğu bağın,toplum nezdinde ne şekilde algılandığının çözümlenmesine katkı sunmuştur.Araştırma bulgularından hareketle, Âşık Veysel’e ilişkin algıların zamanla değiştiğisonucuna varılmıştır. Çalışma kapsamında en çok üretilen metaforlar, “Anadolu,”“ozan” ve “toprak”tır. Araştırma sonucunda katılımcıların, Âşık Veysel’in evrenselve derinlikli sorgulamalar yapan, çağının sınırlarını aşan bir sanatçı olduğukonusunda ortak kanaate vardıkları tespit edilmiştir. KW - Âşık Veysel Şatıroğlu KW - metafor KW - Anadolu KW - ozan KW - toprak N2 - Âşık Veysel Şatıroğlu is not only a prominent representative of the 20th-centuryminstrel tradition but also an artist whose voice transcends the boundaries of theperiod in which he lived and remains relevant today. Research on Âşık Veysel’sart has begun to generate a voluminous body of literature that continues to growsteadily. His success in art can be attributed to his ability to embody and conveyabstract concepts such as death, fate, existence, and nothingness-ideas that aredifficult for the general public to grasp. In this context, it can be said that he createdoriginal images and conceptualizations in folk poetry, carrying both the spiritualcharacteristics of his era and the archaic roots of the tradition into his own time.Âşık Veysel encouraged a vision of humanity with a broad horizon that transcendedall distinctions, including the Alevi-Bektashi tradition he himself represented, andestablished a universal language above all social and historical paradigms.The purpose of this research is to examine how the artistic identity of Âşık Veysel,which has been the subject of many studies, is perceived in society by differentage and education groups through metaphor analysis. For this purpose, metaphorsdeveloped by students from the fifth grade onwards in primary and secondaryeducation; students in undergraduate and graduate education; and people whohave completed their education and who have started their careers and/or retiredwere compiled. Participants took part in the study on a voluntary basis. To collectthe research data, participants were asked to complete the sentence: “Âşık VeyselŞatıroğlu is like… because…” The phenomenology model, one of the qualitativeresearch methods, was used in the study, and the obtained data were analyzed usingthe content analysis method. The research findings contributed to the analysis ofhow the connection between the period in which a representative of tradition livedand the present day is perceived in society. Based on the research findings, it wasconcluded that perceptions of Âşık Veysel have changed over time. The mostcommon metaphors identified in the study are “Anatolia,” “poet,” and “earth.” Asa result of the research, it was determined that participants shared a common viewthat Âşık Veysel was an artist who engaged in universal and profound reflectionsand went beyond the boundaries of his time. CR - Açıkel, C. (2009). Meta analiz ve kanıta dayalı tıptaki yeri. Klinik Psikofarmoloji Bülteni, 19(2), 164- 172. CR - Akalın, Ş. H. (Haz.). (2011). Türkçe sözlük. Türk Dil Kurumu. CR - Aytemur, B. (Ed.). (2023). Müzik araştırmalarında nitel veri analizi. Ü.S. Şen, Y. Şen ve Ş.Ö. Akçay (Ed.), Müzik Araştırmalarında Bilimsel Yöntem ve Yaklaşımlar. Nobel, 233-261. CR - Baki, Y. (2017). Türkçe öğretmeni adaylarının Nasreddin Hoca’ya ilişkin algıları. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(2), 114-134. CR - Batur, Z. ve Özcan, H. Z. (2019). Ortaokul öğrencilerinin Dede Korkut algıları: Metaforlar. Dede Korkut Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 8(19), 83-99. CR - Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem. CR - Çelikten, L. ve Doğan, S. (2024). Öğretmen adaylarının gözünden Âşık Veysel: Metaforik algı çalışması. Turkish Academic Research Review, 9(1), 41-54. CR - Çeribaş, M. (2011). Âşık Veysel’in duygu ve düşünce dünyasında toprak. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 11(134), 70-72. CR - Çobanoğlu, Ö. (2000). Âşık tarzı şiir geleneği ve destan türü. Akçağ. CR - Dur, B. İ. U. (2016). Metafor ve ekslibris. Uluslararası ekslibris dergisi, 3(5), 122-128. CR - Gümüş, İ. (2019). Âşık Veysel’in “Kara Toprak” şiirine ontolojik bir yaklaşım. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1), 176-187. CR - Güneş, D. ve Ökten, C. E. (2022). Âşık Veysel’de Kara Toprak. İdil, 90, 219-232. CR - Kılcan, B., Akbaba, B. ve Gülbudak, B. (2017). Altıncı ve yedinci sınıf öğrencilerinin Hoca Ahmed Yesevî algıları. Journal of History Culture and Art Research, 6(2), 549-564. CR - Köprülü, M. F. (2004). Saz şairleri antolojisi. Akçağ. CR - Kuzu, A. (2013). Araştırmaların planlanması. A. A. Kurt, (Ed.) Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Anadolu Üniversitesi Web-Ofset, 19-46. CR - MEB. (2019). İlkokul 2. sınıf müzik ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı. CR - ____. (2019). İlkokul 3. sınıf müzik ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı. CR - ____. (2019). İlkokul 4. sınıf müzik ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı. CR - Lakoff, G. ve Johnson M. (2015). Metaforlar, hayat, anlam ve dil (G. Y. Demir, Çev.) İthaki. CR - Levine, P. M. (2005). Metaphors and images of classrooms. U. S. Departmant of Education ERIC: EJ724893. CR - Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks, Sage. CR - Özcan, H. Z. ve Batur, Z. (2023). Ortaokul öğrencilerinin Köroğlu algısı: Metaforik bir analiz. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(38), 274-297. CR - Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. Pegem. CR - Sezer, E. (2003). Dilde ve edebiyatta yol metaforu. Kitaplık, 65, 88-92. CR - Şahin, Ç. (2017). Nitel veri analizi. R.Y. Kıncal (Ed.) Bilimsel araştırma yöntemleri. Nobel, 185-192. CR - Üstün, H. (2022). İlkokul müzik ders kitaplarında yer alan Türk müziği unsurlarının incelenmesi. Social Science Development Journal, 7(30), 96-106. http://dx.doi.org/10.31567/ssd.580 CR - Üstün, H. ve Demirtaş, E. (2023). Ortaokul müzik dersinin kültür aktarımı bağlamında incelenmesi. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 16(41), 347-366. CR - Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin. UR - https://doi.org/10.22559/folklor.3878 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/5107330 ER -