@article{article_1761849, title={Mekkî B. Ebî Tâlib’in et-Tebsıra Adlı Eseri Çerçevesinde Kıraat Usûlüne Katkıları}, journal={Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi}, pages={328–346}, year={2025}, DOI={10.34085/buifd.1761849}, author={Şahin, Ömer Faruk}, keywords={Kıraat, Usul, Endülüs kıraat geleneği, et-Tebsıra, Mekkî b. Ebî Tâlib}, abstract={Bu çalışma, Mekkî b. Ebî Tâlib’in et-Tebsıra adlı eserinde ortaya koyduğu kıraat metodolojisini, klasik literatürde sahihliğin temelini oluşturan üç şart (mushaf hattına uygunluk, Arap dilinin muteber kaidelerine uygunluk ve sahih isnâd) çerçevesinde incelemektedir. Kur’an kıraatleri, erken dönemden itibaren sadece rivayete dayalı bir aktarım alanı değil, aynı zamanda dilsel ve yazı kaynaklı çeşitliliği ilmî ilkeler doğrultusunda düzenleyen bir dirayet disiplini olarak şekillenmiştir. Bu sebeple et-Tebsıra, kıraat vecihlerini sadece nakleden bir metin değil, onların niçin o şekilde okunduğunu açıklayan metodolojik bir kaynak hüviyetindedir. Çalışma, metin merkezli bir yöntemle yürütülmüş, eserin özellikle istiâze, besmele, hâ-i kinâye, med-kasr, hemze ve imâle gibi usûl konuları ayrıntılı biçimde analiz edilmiştir. Bu inceleme sırasında Mekkî’nin konuları belirli bir düzen içinde ele aldığı, örnek ayetler üzerinden açıklamalar yaparak ardından dilsel gerekçelendirme ve tenkit/tercih safhasına geçtiği görülmüştür. Bulgular, söz konusu yöntemin Endülüs-Mağrib geleneğinin dil merkezli kıraat anlayışı ile uyumlu olduğunu ve Dânî ile İbnü’l-Cezerî çizgisinde devam eden bir ilmî süreklilik oluşturduğunu göstermektedir. Araştırma sonuçlarına göre Mekkî, kıraat değerlendirmesinde rivayet ve dirayet dengesini bilinçli şekilde gözetmiş, hatta isnâdı sahih olsa bile Arap dili kıyasına aykırı olan bazı vecihleri şâz olarak değerlendirmiştir. Bu yaklaşım, onu yalnızca rivayet aktarımı yapan bir muhafız değil, kıraatin sahihlik ölçütlerini aklî ve dilsel temellere dayandıran bir otorite hâline getirmiştir.}, number={26}, publisher={Bingöl Üniversitesi}