@article{article_1762089, title={İslam Düşüncesinde Dine Girişte Nazarın Rolü: İmkânı, Sınırı}, journal={Kastamonu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi}, volume={9}, pages={74–95}, year={2025}, author={Şavluk, Hikmet}, keywords={Kelâm, Nazar, Dine Giriş, Mu’tezile, Ehl-i Sünnet}, abstract={Bu çalışma, İslam düşüncesinin en temel meselelerinden biri olan “dine girişte ilk vâcibin ne olduğu” sorusu etrafında şekillenen nazar (akıl yürütme) kavramını ele almaktadır. Erken dönem Muʿtezilî düşünce, dinî bilgiyi temellendirme sürecinde nazara kurucu bir rol atfetmiş; bu yaklaşıma özellikle Eşʿarîler ve Selefî (katı Ehl-i Hadis) çevreler şiddetle karşı çıkmıştır. Eşʿarîler, aklî istidlâlin ancak vahiyle anlam kazandığını savunurken, Selefîler aklî çıkarımı bütünüyle yükümlülüğün dışında tutma eğilimindedir. Bu çalışmanın amacı, dine girişte nazarın vâcibliği konusundaki kelâmî görüş ayrılıklarını sistematik biçimde ortaya koymak; farklı kelâmî ekollerin epistemolojik kabullerini analiz ederek nazarın bilgi ve sorumlulukla ilişkisini değerlendirmek ve nazar karşıtlarının öne sürdüğü alternatif teorileri incelemektir. Araştırma, klasik kelâm literatürüne ait birincil kaynakların doğrudan incelenmesine ve bu metinlerin karşılaştırmalı analizine dayanmaktadır. Muʿtezilî, Eşʿarî ve Selefî yaklaşımlar arasında karşılaştırmalı yöntemle yapılan analiz neticesinde bu ekollerin temel dayanak noktaları ve ayrışma gerekçeleri ortaya konmuştur. Özellikle mantıksal tutarlılığın şerʿî delillerden öncelikli olduğunu savunan Muʿtezile ile, vahyin bilgiyi ve sorumluluğu doğuran yegâne kaynak olduğunu ileri süren Eşʿarî ve Selefî anlayışların karşılaştırılması, İslam düşüncesinde aklın sınırlarına dair çerçevenin daha net ortaya konmasına katkı sunacaktır. Bu bağlamda nazarın dine girişteki rolü, imkânı ve sınırı gibi sorular hem teorik hem de pratik düzeyde ele alınarak mukayeseli bir biçimde değerlendirilecektir.}, number={2}, publisher={Kastamonu Üniversitesi}