@article{article_1774387, title={İslam Aile Hukukunda Kocanın Hapsinin Boşanmaya Etkisi}, journal={ÂSÂR Akademik Dinî Araştırmalar Dergisi}, volume={1}, pages={131–147}, year={2025}, author={Turan, Muhammed Fatih}, keywords={İslam Hukuku, Evlilik, Hapis, Boşama, Kaza-i Boşama}, abstract={İslam Hukukunda evliliğin sonra erdirilmesi hem fert hem de sosyal düzeni ilgilendirdiğinden üzerinde titizlikle durulan mevzulardan biri olmuştur. Evliliğin sürekliliği için eşlere karşılıklı sorumluluklar yükleyen İslam, zaruret bulunmadıkça keyfi uygulamalarla evliliği sona erdirecek davranışlarda bulunulmasını tasvip etmemiştir. Her ne kadar İslam’da ideal olan, evlilik akdinin ömür boyu devam etmesi olsa da tüm çabaların sonuçsuz kalması ve evliliğin çekilmez bir yük, katlanılmaz bir hal alması durumunda boşanma yolları açık tutulmuş, kâğıt üzerinde evli olan ancak aralarında sevgi ve bağlılığın söz konusu olmadığı, gönül ve bedenlerin ayrı olduğu evlilikler tasvip edilmemiştir. Evliliklerin sona ermesinde en başta gelen nedenlerden biri şiddetli geçimsizlik olsa da bazen evliliğin gerektirdiği hak ve yükümlülüklerin taraflarca yerine getirilmemesi de boşanmaya sebep olabilmektedir. İslam hukukunda kocanın tek taraflı iradesiyle boşama hakkı bulunduğu halde, kadının bu şekilde bir boşama yetkisi bulunmamaktadır. Bununla birlikte, kadının boşanma imkânı bütünüyle engellenmemiş; muhâlea, tefvîz-i talâk ve kaza-i boşama (tefrik) gibi çeşitli yollarla evliliğin sona erdirilmesine imkân tanınmıştır. Böylece boşama yetkisi yalnızca erkeğin keyfî tasarrufuna bırakılmamış, kadının da belirli şartlar altında evliliği sona erdirme hakkı korunmuştur. Kocanın kaybolması, nafaka sağlamaması, cinsel rahatsızlığı ya da iyileşmesi umut edilemeyen bir rahatsızlığının bulunması, hapsedilmiş olması fukaha arasında tartışmalı olmakla birlikte genel olarak boşanma sebeplerinden sayılmıştır. Çalışmamızın da konusunu teşkil eden kocanın hapsedilmesinin boşama sebebi olup olamayacağı meselesi fıkıh kitaplarında geniş bir şekilde ele alınmamış, daha çok mefkud ve gaib kocanın durumu ile ilgili bilgiler verildiği ve bu bilgilere kıyasen kocanın hapsinin ele alındığı müşahede edilmiştir. Fıkıh kaynaklarında yapılan araştırmalarda bu konuda iki farklı görüşün ortaya çıktığı görülmüştür. Hanefiler kaza-i boşama huşundaki genel kanaatlerine paralel olarak kocanın hapsi durumunda kadının mahkemeden boşanma talebinde bulunamayacağını ifade etmiş, Şafiilerin de bu konuda Hanefilerle aynı kanaati paylaştıkları anlaşılmıştır. Malikiler ve bazı Hanbeli fakihlerinin ise mefkud ve gaib koca hakkındaki görüşlerine uygun olarak kadının bu durumda boşanma talebinde bulunabileceği görülmüştür. Öne Çıkanlar •	Bu çalışma İslam Hukukunda kocanın hapsi gerekçesiyle kadının boşanma hakkını ele almaktadır.
•	Mâlikî ve Hanbelî mezhebi kocasının hapsedilmiş olmasını gerekçe göstererek kadının boşanma davası açabileceğini ve mahkeme tarafından boşanmaya hükmedileceğini savunmaktadır.
•	Hanbelîler bu şekildeki bir boşamayı hukuki sonucu itibarıyla fesih kabul ederken, Mâlikîler bir bâin talak saymaktadır.
•	Hanefiler ve Şafiiler hangi sebeple olursa kocanın evden ayrı kalması gerekçesiyle kadının boşanma talebine sıcak bakmamaktadır.
•	Ülkemizde ve bazı İslam ülkelerinde kocası hapsedilmiş kadının belirli şartlar dahilinde boşama hakkının bulunduğu kabul edilmektedir. Atıf Bilgisi (ISNAD)
Turan, Muhammed Fatih. “İslam Aile Hukukunda Kocanın Hapsinin Boşanmaya Etkisi”. ÂSÂR Akademik Dinî Araştırmalar Dergisi 1/5 (Ekim 2025), 131-147. https://doi.org/10.5281/zenodo.17416522}, number={5}, publisher={Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi}