TY - JOUR T1 - “Öteki Çin, Bizim Türkistan”: Milliyetçi Dergilerde Uygur Meselesi (1950-1980) TT - “The Other China, Our Turkestan”: The Uyghur Question in Nationalist Journals (1950-1980) AU - Elhan, Nail AU - Yılmaz, Büşra Nur PY - 2025 DA - October Y2 - 2025 DO - 10.53425/madergisi.1776351 JF - Milliyetçilik Araştırmaları Dergisi JO - MAD-JNS PB - Haluk KAYICI WT - DergiPark SN - 2667-4459 SP - 163 EP - 174 VL - 7 IS - 2 LA - tr AB - Bu makale, 1950-1980 yılları arasında Türkiye’de yayımlanan milliyetçi dergilerde Uygur meseesinin nasıl temsil edildiğini incelemektedir. Çalışmanın temel iddiası, Uygur meselesinin Türkiye’de ulusötesi bir milliyetçilik biçimi olarak işlev gördüğüdür. Dört temel boyut bu işlevselliği açıklamaktadır: (1) Türkiye’nin “dış anavatan” olarak konumlanması, (2) sürgündeki Uygurların söylemleri üzerinden yeniden üretilen diaspora milliyetçiliği, (3) Türk dünyası ideali etrafında kurulan pantürkçü tahayyül ve (4) Çin’in “öteki” olarak kurgulanması. Makale, 14 dergide yer alan 33 yazının nitel içerik analizine dayanmaktadır. Bulgular, milliyetçi dergilerde Çin’in “Kızıl Çin”, “emperyalist” ve “vahşi” gibi sıfatlarla düşman olarak temsil edildiğini; Doğu Türkistan’ın Türk-İslam kimliğinin kalesi olarak anlatıldığını; Uygurların ise Türklük gururu ve İslam imanı ile kahramanca direnen bir topluluk olarak idealize edildiğini göstermektedir. Bugün de bu söylemsel mirasın izleri sürmektedir. Uygurların maruz kaldığı toplama kampları, asimilasyon ve insan hakları ihlalleri uluslararası gündemde yer alırken Türkiye’de milliyetçi ve İslamcı çevreler konuyu ortak bir hassasiyet alanı olarak sahiplenmeye devam etmektedir. Bununla birlikte Türkiye’nin Çin ile geliştirdiği ekonomik ve diplomatik ilişkiler, bu hassasiyetlerin devlet politikalarına sınırlı ölçüde yansımasına neden olmaktadır. KW - Uygurlar KW - Ulusötesi Milliyetçilik KW - Diaspora Milliyetçiliği KW - Pantürkizm KW - Öteki İnşası N2 - This article examines how the Uyghur issue was represented in Turkish nationalist journals between 1950 and 1980. The main argument is that the Uyghur question functioned as a form of transnational nationalism within Turkey. Four dimensions explain this function: (1) the positioning of Turkey as the “external homeland,” (2) the reproduction of diaspora nationalism through the voices of exiled Uyghurs, (3) the reimagining of a panturkist ideal centered on the Turkic world, and (4) the systematic construction of China as the “other.” The study is based on qualitative content analysis of 33 articles published in 14 nationalist journals. The findings reveal that China was depicted as an enemy with labels such as “Red China,” “imperialist,” and “barbaric,” while East Turkestan was represented as the bastion of Turkish-Islamic identity, and the Uyghurs were idealized as a heroic community resisting with Turkish pride and Islamic faith. The article also argues that this discursive legacy continues to resonate today: reports of concentration camps, assimilation policies, and human rights violations in Xinjiang remain on the international agenda, while in Turkey both nationalist and Islamist circles still treat the Uyghur question as a shared cause. However, Turkey’s growing economic and diplomatic ties with China limit the direct political impact of these sensitivities on state policy. CR - Alptekin, İ. Y. (1966). Doğu Türkistanlılar. Toprak, 48, s. 13. CR - Alptekin, İ. Y. (1969). Kızıl Çin Emperyalizmi. Ayşe, 3, ss. 4-5. CR - Alptekin, İ. Y. (1970). Doğu Türkistan’ın İstiklal Davası. Devlet, 46, ss. 6-7. CR - Ayaldı, K. (1970). Kızıl Çin’de Neler Oluyor. Milli Işık, 35, ss. 30-31. CR - Babakurban, Z. (1965). Rus ve Çin Emperyalizmi Altındaki Milletler. Toprak, 40, s. 8. CR - Brubaker, R. (1996). Nationalism Reframed: Nationhood and the National Question in the New Europe. Cambridge University Press. CR - Doğu Türkistan. (1952). Mefkûre, 18, s. 1. CR - Doğu Türkistan. (1977). Birlik Dış Politika, 3, ss. 204-209. CR - Doğu Türkistan Meselesi. (1969). Milli Hareket, 34, ss. 17-18. CR - Esen, E. (1970). Rus Gözü ile Lenin Çin Gözü ile Lenin. Ayşe, 18, ss. 6-8. CR - Schiller, N. G., Basch, L. & Blanc, C. S. (1992). Towards a Transnational Perspective on Migration. New York Academy of Sciences. CR - Güngüneş, A. (1976). Çin Politikası’nın Temelleri. Büyük Türkiye’ye Hasret, 12, s. 10. CR - Gürsoy, D. (2021). Türkiye’de Çin algısı, 1923-1971. Cappadocia Journal of Area Studies, 3(1), ss. 22-42. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1848174 CR - International Criminal Court. (2020). Report on Preliminary Examination Activities (2020). https://www.icc-cpi.int/sites/default/files/itemsDocuments/2020-PE/2020-pe-repo rt-eng.pdf CR - İslamoğlu, M. (1977). Komünist Çin’in Haklar Politikası: Dış Türkler Davamız. Ülkücü Kadro, 9, s. 12. CR - Jong Şin Ajans Haberi. (1965). Kızıl Çin. Toprak, 46, s. 20. CR - Karabulut, H. (1963). Seddi Çin. Orkun, 13, s. 21. CR - Kızıl Çin’de Askerler Ayaklandı. (1962). Millî Yol, 12, s. 2. CR - Komünist Çin’i Tanıdık. (1971). Devlet, 124, s. 12. CR - Kurban, İ. (1982). Doğu Türkistan Hatıralarından: Kara Günler. Töre, 137, ss. 62-67. CR - Landau, J. M. (1995). Pan-Turkism: From Irredentism to Cooperation. Indiana University Press. CR - Maizland, L. (2022). China’s repression of Uyghurs in Xinjiang. Council on Foreign Relations. https://www.cfr.org/backgrounder/china-xinjiang-uyghurs-muslims-repressio n-genocide-human-rights CR - Parla, P. (1962). Kızıl Çin’de Açlık. Toprak, 11, s. 6. CR - Polverini, L. (2025). ‘Border of Tears’: Interviewing Victims of China’s Xinjiang Prison Camps. https://gijn.org/stories/interview-uyghur-victims-xinjiang-prison-camps/ CR - Safran, W. (1991). Diasporas in Modern Societies: Myths of Homeland and Return. Diaspora: A Journal of Transnational Studies, 1(1), pp. 83-99. CR - Schmitt, C. (2021). Siyasal Kavramı. Metis Yayınları. CR - Sheffer, G. (2003). Diaspora Politics: At Home Abroad. Cambridge University Press. CR - Smith, A. D. (1991). National İdentity. University of Nevada Press. CR - Subutay, B. (1971). Doğu Türkistan Türkleri. Töre, 4, ss. 26-29. CR - Timurtaş, F. K. (1969). Kızıl Emperyalizm. Türkeli, 12, ss. 4-5. CR - Turan, A. Ş. (1978). Doğu Türkistan Davası Birleşmiş Milletlere Götürülmelidir. Devlet, 428, s. 9. CR - United Nations News. (2022). China responsible for ‘serious human rights violations’ in Xinjiang province: UN human rights report. https://news.un.org/en/story/2022 /08/1125932 UR - https://doi.org/10.53425/madergisi.1776351 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/5205670 ER -