TY - JOUR T1 - MUSGRAVE k. BUCHANAN İki Büyük Maliyeci ve Birbirine Zıt İki Bakış Açısı (Fonksiyonel Maliye ve Kurumsal Maliye) AU - Aktan, Coşkun Can Y2 - 2025 JF - Ekonomi Bilimleri Dergisi PB - Sosyal Bilimler Araştırmaları Derneği WT - DergiPark SN - 1309-8020 SP - 276 EP - 298 VL - 17 IS - 3 LA - tr AB - Kamu Ekonomisi ve daha dar anlamda Kamu Maliyesi adı verilen disiplinlerin iki büyük ismi hiç şüphesiz Richard A. Musgrave ve James M. Buchanan’dır. Musgrave 1910 yılında doğdu, 97 yaşında hayata gözlerini yumdu. Buchanan ise Musgrave’den 9 yıl sonra dünyaya geldi, o da Musgrave gibi uzun yaşadı, 94 yaşına kadar yaşama veda etti. Modern üniversitelerin gelişmesi ve üniversitelerde ilk Kamu Maliyesi bölümlerinin kurulması ve müfredatın oluşturulması özellikle II. Dünya Savaşı sonrasında 1950’li yıllarda başladı. Richard A. Musgrave 1959 yılında Kamu Maliyesi Teorisi adını taşıyan bir kitap yayınladı. Hemen bir yıl sonra da James M. Buchanan’ın Kamu Maliyesi adını taşıyan kitabı yayınlandı. Kamu Maliyesi alanında yazılmış olan bu iki kitaptan Musgrave’in kitabı tüm dünyada çok daha etkili bir şekilde kabul gördü ve yaygınlaştı. Bunun belki de ana sebebi kitabın niteliği değil, içeriğiydi. Musgrave dönemin ruhuna uygun bir şekilde tamamen Keynezyen İktisat bakış açısını benimseyerek buna uygun bir Kamu Maliyesi kitabı kaleme almıştı. Buchanan ise Musgrave’den tamamen farklı olarak Kamu Maliyesi ile başlamış olduğu kariyerini hemen bu kitabının yayınlamasının ardından kaleme aldığı kitap ve makaleler ile zenginleştirdi ve Kamu Maliyesi (Public Finance) disiplininden Kamu Tercihi (Public Choice) adı verilen bir yeni disipline geçiş yaptı. 20. Yüzyılda kamu maliyesinin bu iki öncü ismi tüm akademik kariyerleri boyunca devletin mali fonksiyonları konusunda birbirine tamamen zıt iki ayrı perspektifi savundu. Musgrave devletin mali fonksiyonlarının önemine vurgu yaparken, Buchanan devletin mali fonksiyonlarındaki genişlemenin ortaya çıkaracağı sorunlara odaklandı. Musgrave mali fonksiyonların önemi üzerinde durduğu için onun kamu maliyesi yaklaşımını Fonksiyonel Maliye olarak adlandırmak mümkündür. Buchanan ise ekonomi ve maliye politikası amaçlarına yönelik mali araçların iradi, takdiri ve ihtiyari kararlara terk edilmesinin yanlış olduğunu, mali devletin güç ve yetkilerinin mutlaka mali kurallar ile sınırlandırılmasını savundu. Buchanan’ın mali kuralların önemine odaklanan bu bakış açısını ise Kurumsal Maliye (Kurumsal Kamu Maliyesi) olarak adlandırmak doğru olur. Buchanan anayasal kurallara özel bir vurgu yaptığından dolayı onun kurallara dayalı kurumsal maliye yaklaşımı aynı zamanda Anayasal Maliye olarak da adlandırılmaktadır. Bu yazıda kamu maliyesinin bu iki önemli öncüsü ve kurucusunun birbirine zıt görüşlerinin ve perspektiflerinin bir karşılaştırması yapılacaktır. KW - James M. Buchanan KW - Richard A. Musgrave KW - Kamu Maliyesi KW - Kurumsal Maliye KW - Fonksiyonel Maliye CR - Aktan, C.C. 1994. “James M. Buchanan’ın Politik İktisada Katkıları”, Maliye Yazıları Dergisi, Ocak-Mart 1994, s.32-65. CR - Aktan, C.C. 2001. “Lord Keynes, Keynezyenler ve Fonksiyonalistler", Yeni Türkiye Dergisi, Kasım-Aralık. CR - Aktan, C.C. 2025a. “Opera Omnia James M. Buchanan James M. Buchanan Külliyatı Siyaset ve Hukuk Felsefesi’nden Anayasal Politik İktisat’a; Kamu Maliyesi’nden Kamu Tercihi’ne ‘Buchanan Külliyatı’na Genel Bir Bakış” Ekonomi Bilimleri Dergisi, 17:2. CR - Aktan, C. C. 2025b. “Büyük Maliyeciler (Kamu Ekonomisi ve Kamu Maliyesi’nin Doğuşu ve İlerlemesine Katkıda Bulunan Öncü Maliyeciler Kimlerdir?” Ekonomi Bilimleri Dergisi, 17(3), 164-184. CR - Aktan, C.C. 2025c. “Büyük Maliyeci” James M. Buchanan (Mali Disiplin, Mali Sürdürülebilirlik, Mali Sorumluluk Ahlakı, Mali Kurallar ve Mali Anayasanın Önemini Bizlere Öğreten Nobilite ve Nobelite), Ekonomi Bilimleri Dergisi, 17(3), 94-113. CR - Buchanan, J.M. 1960. The Public Finances. An Introductory Textbook. Homewood, Illinoıs: Richard D. Irwin, Inc CR - Buchanan, J. M. 1989. “Richard Musgrave, Public Finance, and Public Choice”. Public Choice, 61(3), 289–291. CR - Buchanan, J. M. 1990. “Socialism is dead but Leviathan lives on”, Sydney: Centre for Independent Studies, 1990. Tekrar basımı için bkz. Buchanan, J.M. 1997. Post-Socialist Political Economy (Selected Essays), London: Edward Elgar Publishing. CR - Buchanan, J. M. 1992. Better Than Plowing and Other Personal Essays. Chicago: University of Chicago Press. CR - Buchanan, J.M. and R. A. Musgrave. 1999. Public Finance and Public Choice: Two Contrasting Visions of the State, MA: The MIT Press. CR - Buchanan, J.M. and G. Brennan, 1985. The Power to Tax, Analytical Foundations of a Fiscal Constitution-, Cambridge: Cambridge University Press. CR - Hansen, A. H. 1938. Fiscal Policy and Business Cycles New York : W. W. Norton. CR - Hansen, A. H. 1947. Economic Policy and Full Employment. New York; McGraw Hill. CR - Hansen, A. H. 1957. The Full Employment Economy. New York: McGraw-Hill. CR - Hicks, U. K. 1959. Musgrave’s “Public Finance.” FinanzArchiv / Public Finance Analysis, 20(3), 464–467. CR - Lerner, A.P. 1944. The Economics of Control, New York: Macmillan. CR - Lerner, A.P. 1957. “Functional Finance and the Debt “, in: R.H. Fink and J.F. High (Eds.). A Nation in Debt: Economics Debate The Federal Budget Deficit, New York. CR - Miller, J. E. 2002. “From South Dakota Farm to Harvard Seminar: Alvin H. Hansen, America’s Prophet of Keynesianism”. The Historian, 64(3/4), 603–622. CR - Musgrave, R. A. 1939. “The Voluntary Exchange Theory of Public Economy,” Quarterly Journal of Economics 53, pp. 213-237. CR - Musgrave, R. A. 1959. The Theory of Public Finance: A Study in Public Economy. New York: McGraw Hill. CR - Musgrave, R. A. 1981. “The Leviathan Cometh; Or Does He?”, in H. Ladd and T. Tideman (eds.): Tax and Expenditure Limitations, Washington, D.C.: The Urban Institute. CR - Musgrave, R. A., and P. B. Musgrave. 1973. Public Finance in Theory and Practice. New York: McGraw Hill. CR - Musgrave, R.A. 2004a. Kamu Maliyesi Teorisi, (çev. O Şener ve. Y. Methibay), İstanbul: Asil Yayın Dağıtım. CR - Musgrave, R.A. 2004b. Maliye Politikası (çev. O Şener), İstanbul: Alkım Yayınları. CR - Sinn, Hans-Werner 2007. “Please bring me the New York Times: on the European Roots of Richard Abel Musgrave, CESifo working paper, No. 2050. CR - Sturn, R. 2007. “Obituary Richard Abel Musgrave 1910 – 2007. European J. History of Economic Thought 14:3 587 -595 September 2007. CR - Türk, İ. 1997. Maliye Politikası –Amaçlar, Araçlar ve Çağdaş Bütçe Teo¬rileri-, 11. b. Ankara: Turhan Kitabevi. CR - Musgrave Ve Buchanan Üzerine Yazılmış Başlıca Bazı Makaleler CR - Samuels W.J. 2000. “Buchanan and Musgrave on Public Finance and Public Choice: a Review Essay”. Journal of the History of Economic Thought. 2000;22(4):499-507. CR - Johnson M. 2006. “The Wicksellian Unanimity Rule: The Competing Interpretations of Buchanan and Musgrave”. Journal of the History of Economic Thought. 2006;28(1):57-79. CR - Hansjurges, B. 2000. “The Influence of Knut Wicksell on Richard Musgrave and James Buchanan”, Public Choice, 103 (April), pp. 95–116. CR - Farrant, A., & Paganelli, M.P. 2005. “Are Two Knaves Better Than One? Hume, Buchanan, And Musgrave On Economics And Government”. History of Political Economy, 37(Suppl.1), 71-90 UR - https://dergipark.org.tr/tr/pub/ebd/issue//1779556 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/5221115 ER -