TY  - JOUR
T1  - MANGYSTAU BÖLGESINDE SISEM ATA MEZARLIĞI’NIN MIMARI, TIPOLOJIK VE KÜLTÜREL ANALIZI: OĞUZ BOYLARI MEZAR TAŞLARI ÜZERINE BIR İNCELEME
TT  - МАҢҒЫСТАУ ӨҢІРІНДЕГІ СИСЕМ АТА ҚОРЫМЫНЫҢ СӘУЛЕТТІК, ТИПОЛОГИЯЛЫҚ ЖӘНЕ МӘДЕНИ ТАЛДАУЫ: ОҒЫЗ ТАЙПАЛАРЫНЫҢ ҚҰЛПЫТАСТАРЫ НЕГІЗІНДЕ ЗЕРТТЕУЛЕР
AU  - Yeshmanova, Gulmira
PY  - 2025
DA  - October
Y2  - 2025
DO  - 10.59182/tudad.1783129
JF  - Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi
JO  - TÜDAD
PB  - Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2651-5180
SP  - 611
EP  - 624
VL  - 8
IS  - 4
LA  - tr
AB  - Sisem Ata Mezarlığı, Mangystau bölgesinde yer alan ve özellikle Oğuz boyları ile Kazak Aday boyununta rihsel izlerini taşıyan önemli bir kültürel miras alanıdır. Bu mezarlık, mimari ve tipolojik özellikleriyle dikkat çekerken, kullanılan taş malzeme türleri, işçilik teknikleri ve sembolik motifler bölgenin zengin kültürel geç mişini yansıtmaktadır. Mezar taşlarında sıkça rastlanan koç ve koyun figürleri, hayvancılıkla ilişkili yaşam tarzını ve inanç sistemlerini simgelemektedir. Ayrıca, bitkisel ve geometrik süslemeler, toplumsal hafızanın ve kimliğin aktarımında önemli bir rol oynar. Mezarlığın coğrafi konumu ve tarihsel süreçteki etkileşimler, mimari çeşitliliğin şekillenmesinde belirleyici olmuştur. Sisem Ata Mezarlığı, bölgenin kültürel sürekliliğini ve etnik kimliğini koruyan bir alan olarak öne çıkmaktadır.
KW  - Sisem Ata Mezarlığı
KW  - Mangystau Bölgesi
KW  - Oğuz Boyları
KW  - Kazak Aday Boyu
KW  - Kültürel Miras
KW  - Mezar Taşları
KW  - Koç ve Koyun Figürleri
KW  - Mimari Özellikler
KW  - Sembolik Motifler
N2  - Сисем Ата қорымы — Маңғыстау өңірінде орналасқан, және әсіресе Оғыз тайпалары мен Қазақтың Адай руының тарихи ізі қалған маңызды мәдени мұра нысаны. Бұл зират өзінің сәулеттік және типологиялық ерекшеліктерімен көзге түседі. Қолданылған тас материалдарының түрлері, өңдеу әдістері мен символдық бейнелер өңірдің бай мәдени өткені туралы сыр шертеді. Құлпытастарда жиі кездесетін қошқар мен қой бейнелері — мал шаруашылығымен байланысты өмір салтын және сенім жүйесін білдіреді. Сонымен қатар, өсімдік тектес және геометриялық өрнектер қоғамдық жады мен этникалық болмысты жеткізуде маңызды рөл атқарады. Зираттың географиялық орналасуы мен тарихи кезеңдердегі өзара ықпалдастықтар сәулеттік әртүрліліктің қалыптасуына әсер еткен. Сисем Ата қорымы — өңірдің мәдени жалғастығы мен этникалық бірегейлігін сақтап тұрған маңызды орын.
CR  - Agacanov, S. G. (2002). Oğuzlar (Çev. Ekber N. Necef, Ahmet Annaberdiyev). Selenge Yayınları.
CR  - Agacanov, S. G. (2020). Orta Asya Oğuz boyları tarihinin bazı meseleleri, (Çev. ve Yay. Haz. Yusuf Akbaba, Gürkan Açıkgöz) USAD, Bahar, 299-316.
CR  - Aksoy, M. (2019). Diyarbakır’daki koç, koyun başlı mezar taşları ile kilimlerde kullanılan damgaların tarihi kökenleri. Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, 30-35.
CR  - Aksoy, M. (2024). Türkiye ve Tunceli’deki koç, koyun, at başlı, insan üsluplu (balbal) mezar taşlarının kökeni ve kültür tarihindekı yeri. Türk Dünyası Tarih Kültür dergisi, 16-23.
CR  - Bekaroğlu, A. (2022). Türk boylarının izinde damgalar üzerine bir inceleme (Orhun’dan Kastamonu’ya). 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 455-511.
CR  - Çoruhlu, Y. (2007). Erken devir Türk sanatı. Kabalcı.
CR  - Çoruhlu, Y. (2016). Eski Türklerin kutsal mezarları: kurganlar. Ötüken Neşriyat.
CR  - Dikmen, U. (2022). Design Similarities of star, bird, ram horn, eye, hilt, fertility, rose, horn motifs commonly used in Kazakhstan and Anatolia. 183 Uluslararası Türk Dünyası Bilimsel Araştırmalar Dergisi International Journal of Turkish World Scientific Researches, 183-203. https://doi.org/10. 54970/turkuaz.1195075
CR  - Duydu, M., ve Tekin, A. K. (2022). Türk mitolojisinde hayvan sembolizmi ve geleneksel “şahmeran” figürünün sanata yansımaları. İdil, 96, 1208-1217. https://doi.org/10.7816/idil-11-96-06
CR  - Ejigali, S. (2014.). Mangıstav men üstirt eskertkişteri. Öner.
CR  - Kartaeva, T. ve Oralbay, Y. (2020). Geleneksel Kazak kültüründeki koç kültüyle ilgili etnoarkeolojik incelemeler. Belleten Türk Tarih kurumu, 907-958.
UR  - https://doi.org/10.59182/tudad.1783129
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/5237804
ER  -