TY  - JOUR
T1  - Propaganda as a Socio-Political Phenomenon: Typologies, Mechanisms, and Contemporary Dynamics
TT  - Toplumsal-Siyasal Bir Olgu Olarak Propaganda: Tipolojiler, Mekanizmalar ve Güncel Dinamikler
AU  - Talishinsky, Elvin
PY  - 2025
DA  - September
Y2  - 2025
JF  - Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi
JO  - ATDD
PB  - Hakan YILMAZ
WT  - DergiPark
SN  - 2148-2292
SP  - 1140
EP  - 1147
VL  - 12
IS  - 4
LA  - en
AB  - Propaganda, as a persistent socio-political phenomenon, functions as a strategic instrument for shaping public consciousness and directing collective behavior. This article provides a comprehensive examination of propaganda’s conceptual foundations, typological classifications, and evolving mechanisms in contemporary communication environments. Drawing on classic theoretical frameworks—most notably Harold Lasswell’s conception of propaganda as the management of collective opinions through symbolic manipulation and Jacques Ellul’s view of its routine integration into mass society—the study analyzes the widely accepted tripartite typology of white, gray, and black propaganda. It explores how each category operates with varying transparency and reliability, from selective yet factual messaging to deliberate deception and deepfake-enabled disinformation. Special attention is given to the impact of digital technologies, social media algorithms, and hybrid information conflicts, which amplify the reach and sophistication of propaganda. The article concludes that strengthening media literacy and interdisciplinary analytical approaches is critical to understanding, identifying, and mitigating propaganda’s influence in contemporary global politics and social life.
KW  - Propaganda
KW  - Socio-political communication
KW  - Media manipulation
KW  - Disinformation
KW  - Digital technologies
N2  - Süregelen toplumsal-siyasal bir olgu olarak propaganda, kamusal bilinci biçimlendirmek ve kolektif davranışı yönlendirmek için stratejik bir araç işlevi görmektedir. Bu makale, propagandanın kavramsal temellerini, tipolojik sınıflandırmalarını ve çağdaş iletişim ortamlarındaki evrilen mekanizmalarını kapsamlı biçimde incelemektedir. Çalışma, klasik kuramsal çerçevelerden özellikle Harold Lasswell’in propagandayı sembolik manipülasyon yoluyla kolektif görüşlerin yönetimi olarak tanımlayan yaklaşımı ile Jacques Ellul’ün propagandanın kitle toplumuna rutin entegrasyonuna ilişkin görüşünden hareketle, yaygın biçimde kabul gören beyaz, gri ve kara propaganda üçlü tipolojisini analiz etmektedir. Her bir kategorinin, seçici ancak olgusal mesajlardan kasıtlı aldatmaya ve derin sahtekârlık (deepfake) destekli dezenformasyona kadar değişen düzeylerde şeffaflık ve güvenilirlikle nasıl işlediği ayrıntılı biçimde ele alınmaktadır. Dijital teknolojilerin, sosyal medya algoritmalarının ve hibrit bilgi çatışmalarının propagandanın erişim ve karmaşıklığını artırmadaki etkisine özel bir vurgu yapılmaktadır. Makale, çağdaş küresel siyaset ve toplumsal yaşamda propagandanın etkisini anlamak, tanımlamak ve azaltmak için medya okuryazarlığının güçlendirilmesi ile disiplinler arası analitik yaklaşımların kritik önem taşıdığı sonucuna varmaktadır.
CR  - Benkler, Y., Faris, R., & Roberts, H. (2018). Network propaganda: Manipulation, disinformation, and radicalization in American politics. Oxford University Press.
CR  - Chesney, R., & Citron, D. K. (2019). Deep fakes: A looming challenge for privacy, democracy, and national security. California Law Review, 107(6), 1753–1820. https://doi.org/10.15779/Z38RV0D15H
CR  - Ellul, J. (1965). Propaganda: The formation of men’s attitudes. Vintage Books.
Ferrara, E., Varol, O., Davis, C., Menczer, F., & Flammini, A. (2016). The rise of social bots. Communications of the ACM, 59(7), 96–104. https://doi.org/10.1145/2818717
CR  - Jowett, G. S., & O’Donnell, V. (2019). Propaganda & persuasion (7th ed.). SAGE Publications.
CR  - Lasswell, H. D. (1993). Propaganda technique in World War II. Moscow State University Press. (Original work published 1926).
CR  - Marwick, A., & Lewis, R. (2017). Media manipulation and disinformation online. Data & Society Research Institute. https://datasociety.net/pubs/oh/Data
CR  - Nelson, R. A. (1996). A chronology and glossary of propaganda in the United States. Greenwood Press.
CR  - Pennycook, G., & Rand, D. G. (2021). The psychology of fake news. Trends in Cognitive Sciences, 25(5), 388–402. https://doi.org/10.1016/j.tics.2021.02.007
CR  - Talishinsky, E. (2025). Models of public opinion formation through propaganda. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 12(3), 752–760.
CR  - Taylor, P. M. (2003). Munitions of the mind: A history of propaganda from the ancient world to the present day (3rd ed.). Manchester University Press.
CR  - Vosoughi, S., Roy, D., & Aral, S. (2018). The spread of true and false news online. Science, 359(6380), 1146–1151. https://doi.org/10.1126/science.aap9559
CR  - Wardle, C., & Derakhshan, H. (2017). Information disorder: Toward an interdisciplinary framework for research and policy making. Council of Europe.
UR  - https://dergipark.org.tr/tr/pub/atdd/issue//1789354
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/5266022
ER  -