TY  - JOUR
T1  - SANATTA APOLLONİK-DİYONİZYAK ÖĞELER YA DA KLASİSİST/ANTİ-KLASİSİST YAKLAŞIMLAR
TT  - APOLLONIAN-DIONYSIAN ELEMENTS OR CLASSICIST/ ANTI-CLASSICIST TENDENCIES IN ART
AU  - Türk, Nesli
PY  - 2025
DA  - October
Y2  - 2025
DO  - 10.20488/sanattasarim.1804070
JF  - Sanat ve Tasarım Dergisi
PB  - Anadolu Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2146-9059
SP  - 227
EP  - 253
IS  - 15- Özel sayı
LA  - tr
AB  - Antik Yunan düşüncesi açısından Apollon ve Dionysos birbirini tamamlayan iki baskıngüçtür; varlık ve oluş, akıl ve arzu, ayıklık ve sarhoşluk, sınırlı olan ve sınırsız olan gibi karşıtlıklarıbünyesinde barındırır. Bu çalışmanın amacı, ünlü Alman düşünür ve şair FriedrichNietzsche’nin (1844-1900) Die Geburt der Tragödie aus dem Geiste der Musik-MüziğinRuhundan Tragedyanın Doğuşu adlı eserinde temellendirdiği ve sanat alanına büyük katkısunan Apollon-Dionysos dikotomisinin yahut ikiliğinin etkilerini araştırmak; bu ikilikbağlamında klasik ve anti-klasik üslupların çözümlemesini yapmaktır. Mitlerin anlamlarıhermenötiktir; yüzeyin altında yatan anlamı ortaya çıkarmak için alt katmanlara inmekgerekir. Bu makalenin amaçlarından biri de bu alt anlamları tartışmaktır. Makalede öncelikleDionysos ve Apollon’un mitolojik biyografileri üzerinde durulmuş, Yunan Panteon’undatemsil ettikleri kavramlar ve kavram ikilikleri resim ve heykel sanatından örneklerlekültürel çalışmalar bağlamında ele alınmıştır. Bu iki kült tanrının tragedyalarda nasılgösterildiği, sanat tarihinin belirli dönemlerinde tasvirlere nasıl yansıdığı tartışılmıştır.Diyonizyak-apollonik ve klasik/anti-klasik unsurların sanatsal üsluplarla olan ilişkisi veyapıtları nasıl şekillendirdiği mitolojik yapıt çözümleme ve ikonografik inceleme yöntemleriile araştırılmıştır. Postmodern sanatın çok anlamlılık, içkinlik, melezlik gibi kavramlarıgündeme getirmesi karşıtlığın öneminin Dionysos lehine sürdüğünün bir göstergesidir.
KW  - Plastik sanatlar
KW  - Mit
KW  - Dionysos
KW  - Apollon
KW  - Nietzsche.
N2  - From the perspective of Ancient Greek thought, Apollo and Dionysus are two complementaryyet dominant forces. They embody oppositions such as being and becoming, reasonand desire, sobriety and intoxication, and the limited and the unlimited. This study aimsto investigate the effects of the Apollonian-Dionysian dichotomy or duality, which the famousGerman philosopher and poet Friedrich Nietzsche (1844-1900) established in hiswork Die Geburt der Tragödie aus dem Geiste der Musik-The Birth of Tragedy out of theSpirit of Music, and which significantly contributed to the field of art; as well as to conductan analysis of classical and anti-classical styles within this context of duality. The meaningsof myths carry hermeneutic significance; it is necessary to delve into deeper layers to uncoverthe underlying significance. One of the aims of this article is to explore these underlyingmeanings. The article primarily focuses on the mythological biographies of Dionysusand Apollo. It examines the concepts and conceptual dualities they represent in the GreekPantheon through examples from painting and sculpture within cultural studies. It discusseshow these two cult deities are portrayed in tragedies and how they are manifested inartistic depictions during specific periods of art history. The relationship between Dionysian-Apollonian and classical/anti-classical elements concerning artistic tendencies and howthey shape works of art has been examined using mythological analysis and iconographicexamination methods. The fact that postmodern art raises concepts such as polysemy, immanence,and hybridism indicates that the significance of the dichotomy continues to existin favor of Dionysus.
CR  - Apollo and Daphne (t.y.). Borghese Gallery. 20 Kasım 2024 tarihinde https://borghese.gallery/collection/sculpture/apollo-and-daphne.html adresinden erişilmiştir.
CR  - Apollo Belvedere (2024). Wikipedia. 24 Aralık 2024 tarihinde https://en.wikipedia.org/wiki/Apollo_Belvedere adresinden erişilmiştir.
CR  - Apollo Citharoedus (2025). Wikipedia. 14 Ocak 2025 tarihinde https://en.wikipedia.org/wiki/Apollo_Citharoedus adresinden erişilmiştir.
CR  - Arıcı, O. (2008, Bahar). Antik Yunan tragedyasının metafiziği. Cogito, 54, 65-77.
CR  - Aristoteles. (1987). Poetika (İ. Tunalı, Çev.). Remzi Kitabevi. (Orijinal eserin yayın tarihi 1508)
CR  - Aristoteles. (2017). Politika (M. Tunçay, Çev.). Remzi Kitabevi. (Orijinal eserin yayın tarihi 1498)
CR  - Artemis of Ephesus (2024). Wikimedia Commons. 5 Ocak 2025 tarihinde https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Artemis_of_Ephesus_MAN_Napoli_Inv6278.jpg adresinden erişilmiştir.
CR  - Artun, A. (2016, 21 Mart). Tarihte sanat tarihi ve Wölfflin. e- skop Sanat Tarihi Eleştiri. https://www.e-skop.com/skopbulten/tarihte-sanat-tarihi-ve-wolfflin/2866
Baker, U. (2014). Sanat ve arzu. İletişim Yayınları.
CR  - Blind Man’s Buff (t.y.). The Cleveland Museum of Art. 24 Ocak 2025 tarihinde https://www.clevelandart.org/art/2002.29 adresinden erişilmiştir.
CR  - Campbell, J. (2010). Kahramanın sonsuz yolculuğu (S. Gürses, Çev.). Kabalcı Yayınevi. (Orijinal eserin yayın tarihi 1949)
Caravaggio (t.y.). Web Gallery of Art. 01 Şubat 2025 tarihinde https://www.wga.hu/art/c/caravagg/01/10bacch.jpg adresinden erişilmiştir.
CR  - Cecily Brown (t.y.). Christies. 24 Ocak 2025 tarihinde https://www.christies.com/en/lot/lot-4913694 adresinden erişilmiştir.
CR  - Cecily Brown (t.y.). Christies. 28 Ocak 2025 tarihinde https://www.christies.com/en/lot/lot-4913694 adresinden erişilmiştir.
CR  - Çelikçapa, E. (2015). Bakkhalar Tragedyasında Nietzsche’nin anlayışıyla dekadans (yozlaşma) olgusu. Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji (T.E.D.) Bölümü Dergisi, 1(26), 43-63.
CR  - Deleuze, G. (2021). Kıvrım-Leibniz ve barok (H. Yücefer, Çev.). Bağlam Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 1988)
CR  - Eco, U. (2016). Güzelliğin tarihi (A. C. Akkoyunlu, Çev.). Doğan Kitap. (Orijinal eserin yayın tarihi 2004)
CR  - Erhat, A. (1996). Mitoloji Sözlüğü, Remzi Kitabevi.
CR  - Euripides. (2017). Bakkhalar (S. Eyüboğlu, Çev.). İş Bankası Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 1954)
CR  - Girard, R. (2019). Şiddet ve Kutsal (N. Alpay, Çev.). Alfa Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 1972)
CR  - Hesiodos. (2016). Theogonia-İşler ve Günler (A. Erhat, S. Eyüboğlu Çev.). İş Bankası Kültür Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 1459)
CR  - Honour, H. (1976). Neo-classicism. London: Penguin Books.
CR  - Kristeva, J. (2014). Korkunun güçleri (N. Tutal, Çev.). Ayrıntı Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 1980)
CR  - Küçükalp, K. (2011). Nietzsche felsefesinde Apollon-Dionysos ya da varlık-oluş karşıtlığı. Felsefe Dünyası, 1(53), 41-52.
CR  - Shiner, L. (2004). Sanatın icadı (İ. Türkmen, Çev.). Ayrıntı Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 2001)
CR  - Martin, Ö. S. (2023). Anaerkil yapıdan ataerkil topluma dönüşümde yazının rolü. Belgü, özel sayı, 15-36.
CR  - Meunier, M. (2017). Giriş (S. Eyüboğlu, Çev.). Euripides, Bakkhalar içinde (5. baskı, ss. 9-20). İş Bankası Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 1954)
CR  - Michelangelo Buonarroti (t.y.). Web Gallery of Art. 24 Ocak 2025 tarihinde https://www.wga.hu/html_m/m/michelan/1sculptu/1/4bacchus.html adresinden
CR  - erişilmiştir.
CR  - Nefertiti Bust (2025). Wikipedia. 25 Ocak 2025 tarihinde https://en.wikipedia.org/wiki/Nefertiti_Bust adresinden erişilmiştir.
CR  - Nietzsche, F. (2020). Tragedyanın doğuşu (İ. Z. Eyüboğlu, Çev.). Say Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 1872)
CR  - Paglia, C. (2004). Cinsel kimlikler (A. Hazaryan, F. Demirci Çev.). Epos Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 1990)
CR  - Ron Mueck (2007). The Modern. 12 Haziran 2025 tarihinde https://www.themodern.org/sites/default/files/2021-03/mueck_agirl_exhibheader.jpg adresinden erişilmiştir.
CR  - Sanat. (2025, 03 Haziran). Vikipedi Özgür Ansiklopedi. 10 Haziran 2025 tarihinde https://tr.wikipedia.org/wiki/Sanat adresinden erişilmiştir.
CR  - Şeref, C. (2019). Nietzsche: Apolloncu Dionysos ile karşılaşınca. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 9(17), 271-292. https://doi.org/10.20493/birtop.596385
CR  - The Death of Marat (2022). Royal Museums of Fine Arts of Belgium. 24 Ocak 2025 tarihinde https://fine-arts-museum.be/en/exhibitions/the-death-of-marat adresinden erişilmiştir.
CR  - The Death of Marat (2025). The Royal Museums of Fine Arts. 24 Ocak 2025 tarihinde https://arthive.com/places/324~The_Royal_museums_of_fine_arts adresinden erişilmiştir.
CR  - Vasari, G. (2013). Sanatçıların hayat hikayeleri (E. Gökteke, Çev.). Sel Yayıncılık. (Orijinal eserin yayın tarihi 1550)
CR  - Wölfflin, H. (2000). Sanat tarihinin temel kavramları (H. Örs, Çev.). Remzi Yayınevi. (Orijinal eserin yayın tarihi 1915)
CR  - Yaran, S. (2022, Temmuz 23-25). Dionysos’dan Bacchus’a: Hellen ve Roma dünyasında Dionysos festivalleri [Tam Metin]. 10th International Istanbul Scientific Research Congress, BZT Akademi Yayınevi, s. 1-15.
CR  - Zygmont, B. (t.y.). Venus of Willendorf, Smarthistory. 1 Şubat 2025 tarihinde https://smarthistory.org/venus-of-willendorf/ adresinden erişilmiştir
UR  - https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1804070
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/5332113
ER  -