TY  - JOUR
T1  - ÇAĞDAŞ RESİM SANATINDA YAPISÖKÜM, ÇIPLAKLIK VE KOLAJ ÜZERİNDEN BEDENİN TEMSİLİ
TT  - PRESENTATION OF BODY IN TERMS OF DECONSTRACTION, NUDITY AND COLLAGE IN CONTEMPORARY PAINTING
AU  - Karaca, Gülçin
AU  - Özbahar, Meryem
PY  - 2025
DA  - October
Y2  - 2025
DO  - 10.20488/sanattasarim.1804474
JF  - Sanat ve Tasarım Dergisi
PB  - Anadolu Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2146-9059
SP  - 525
EP  - 548
IS  - 15- Özel sayı
LA  - tr
AB  - Jacques Derrida’nın ortaya attığı “dekonstrüksiyon” Türkçe karşılığı yapısöküm olan kavramın,resim sanatı eserlerindeki yöneliminin parçalılıklar ve çoklu katmanlarla ilgili olduğudüşünülmektedir. Kolajda olduğu gibi nesnelerin, bağlamından koparılarak sanatçalışmasının yüzeyinde kullanılmasının da yapısökümle ilişkili olduğu kabul edilebilmektedir.Bu özelliklerden yola çıkarak, bu makalede, çıplak bedeni yapısökümle ilişkili olduğudüşünülen parçalamalar ve kolaj tekniği ekseninde kullanan 1960 sonrası eser üretensanatçılardan beş tanesi seçilmiştir: Bedri Baykam, İrfan Önürmen, Jeff Koons, Nur Koçakve Tom Wesselmann. Bu sanatçıların işleri yapısöküm perspektifinden incelenerek, bu çözümlemearacılığıyla bedenin sanat tarihindeki geleneksel temsil biçimlerinin nasıl bozulduğuve yeniden yapılandırıldığı tartışılmaktadır. Çalışma, kolaj tekniği ekseninde çıplakbedenin sanat içinde nasıl bir anlam kaymasına uğradığını ve sanatçılar tarafından nasılfarklı stratejilerle ele alındığını ortaya koyarak, sanat ve görsel kültür ilişkisine yeni birbakış açısı sunmayı amaçlamaktadır. Araştırmada yöntem olarak literatür tarama yöntemikullanılmıştır. Sonuç olarak, çağdaş sanatta çıplak bedenin yalnızca estetik öğe birolarak değil, kültürel, ekonomik ve ideolojik bir araç olarak ele alındığı ve bu beş sanatçınınyapısöküm kavramı bağlamında hangi benzer ve farklı özelliklere sahip oldukları ortayakonmaya çalışılmıştır.
KW  - Çıplaklık
KW  - Beden
KW  - Çağdaş sanat
KW  - Yapısöküm
KW  - Kolaj.
N2  - The concept of deconstruction, which was put forward by Jacques Derrida, can be thoughtto be related to fragmentation and multiple layers in works of art. It can be accepted thatthe use of objects on the surface of the work of art, detached from their context, as in collage,is also related to deconstruction. Based on these features, in this article, five artists whoproduced works after 1960, who used the nude body through the axis of fragmentation andcollage technique, which are thought to be related to deconstruction, were selected: BedriBaykam, İrfan Önürmen, Jeff Koons, Nur Koçak and Tom Wesselmann. The works of theseartists are examined from the perspective of deconstruction and the discussion focuses onhow the traditional forms of representation of the body in art history are disrupted andrestructured. The study aims to present a new perspective on the relationship between artand visual culture by revealing how the nude body has shifted in meaning in art throughthe axis of collage technique and how it is handled with different strategies by artists. Theliterature review method was used as the method in the research. As a result, it has beentried to reveal that the naked body in contemporary art is not only considered an aestheticelement but also as a cultural, economic and ideological tool and what similar and differentcharacteristics these five artists have in the context of the concept of deconstruction.
CR  - Açan, V. (2013). Görsel kültürün oluşumunda çıplaklık. Yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
CR  - Antiquity (t.y.). Jeff Koons. https://www.jeffkoons.com/artwork/antiquity.
CR  - Antmen, A. (2013). 20. yüzyıl batı sanatında akımlar. İstanbul: Sel Yayıncılık.
CR  - Aydınalp, E. B. (2017). Jacques Derrida’da yazı ve anlam oyunu, SEFAD, (38): 151-160. e-ISSN: 2458-908X.
CR  - Bedri Baykam. (t.y.). 2007’den günümüze... 4d’ler (lentiküler çalışmalar). https://www.bedribaykam.com/tr/galeri/2007den-gunumuze-4dler-lentikuler-calismalar
Culler, J. (1983). On deconstruction: Theory and criticism after structuralism. Ithaca: Cornell University Press.
CR  - Derrida, J. (1982). Margins of philosophy (A. Bass, Trans.). Chicago: University of Chicago Press.
CR  - Derrida, J. (1993). Aporias. (Çev. Thomas Dutoit) Series Meridian: Crossing Aesthetics . Stanford University Press, 1993.
CR  - Derrida, J. (1994). Göstergebilim ve Gramatoloji. (Çev. Tülin Akşin). Afa Yayınları.
CR  - Derrida J. (2011). Gramatoloji (Çev. İsmet Birkan). İstanbul: Bilgesu Yayıncılık.
CR  - Derrida, J. (2020). Yazı ve Fark. (Çev. P. Burcu Yalım). Metis Yayınları.
CR  - Farthing, S. (2014). Sanatın tüm öyküsü. Çin: Hayalperest Yayınevi.
CR  - Foster, H. (1985). Postmodern Culture. London: Pluto Press.
CR  - Frank, E. (2009). Jeff Koons: In his space. The Journal of Undergraduate Research, Volume 7 Journal of Undergraduate Research, Volume 7: 2009.
CR  - Güneş, N. (2013). Resim sanatında kolaj, asamblaj ve türk resmine yansımaları. Yüksek lisans tezi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
CR  - Jeff Koons. (t.y). Galerie Max Hetzler. https://www.maxhetzler.com/artists/jeff-koons/selected-works
Karagöz, S. (2024). 1960 sonrası resim sanatında hafıza kavramının kolaj ve asamblaj teknikleriyle incelenmesi. Yüksek lisans tezi Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
CR  - Karslıgil, G. (2014). Güncel sanatta kurgusal kolaj okumaları. Yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
CR  - Keser, N. (2009). Sanat sözlüğü. Ütopya Yayınevi: Ankara.
CR  - Kılınç, K. (2019). 2000’li yıllarda Türkiye’de kolaj: sanatçılar ve uygulamalar. Yüksek lisans tezi. Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
CR  - Koz, K. ve Türk, M. S. (2022). Metnin çoğul anlamlarına duyarlı bir okuma tarzı olarak yapısöküm yöntemi, Sosyal Bilimlerde Güncel Araştırma ve İncelemeler III’ün içinde, (Ed. Neslihan Coşkun Karadağ ve Abdullah Balcıoğulları), AYBAK: 325-338.
CR  - Linney, V. L. (1999). The flora delanica: Mary Delany and women’s art, science, and friendship in eighteenth-century England. Graduate Programme in Women’s Studies York University, Doctor of PMosophy, Toronto, Ontario: York University,
Little, S. (2008). İzmler sanatı anlamak. (4. Baskı). İstanbul: Yem Yayın.
CR  - Lynton, N. (2009). Modern sanatın öyküsü. Çin: Remzi Kitabevi.
CR  - Lyotard, J. F. (1997). Postmodern durum (Çev. İsmet Birkan). İstanbul: Vadi Yayınları.
CR  - Mattei, S. (2024, 10 Temmuz). Jeff Koons’un dünyasında: Balon köpeklerinden rekor müzayede satışlarına. ArtMajeur Magazine, https://www.artmajeur.com/tr/magazine/8-sanatcilar-portreler/jeff-koons-un-dunyasinda-balon-kopeklerinden-rekor-muzayede-satislarina/335794
Megill, A. (2021). Aşırılığın Peygamberleri Nietzsche, Heidegger, Foucault, Derrida. (Çev. Tuncay Birkan). Metis Yayınları.
CR  - Öndin, N. (2019). Modern sanat. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
CR  - Öztekin, F. (2020). Güncel sanatta bir ifade aracı olarak kolaj. Yüksek lisans tezi. Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü..
CR  - Pooke, G. ve Whitnam, G. (2011). Sanatı anlamak. (T. Göbekçin, Çev.). İstanbul: Optimist Yayınları.
Ramond, C. (2011). Derrida sözlüğü (Çev. Ümit Edeş). Say Yayınları.
CR  - Rutli, E. E. (2015). Derrida’nın yapısökümü. Temâşâ, 6, 49-63.
CR  - Sainani, S. (2021, May). What is contemporary art. https://www.researchgate.net/publication/351580467_What_is_Contemporary_Art#fullTextFileContent
Sarup, M. (2014). Post-Yapısalcılık ve postmodernizm. (Çev. A. B. Güçlü). Ankara: Ark Kitabevi.
CR  - Smith, T. (2009). What is contemporary art. USA: University of Chicago.
CR  - Tetire, Ş. (1992). Sanatta çıplaklık ve erotizm. Yüksek lisans tezi. Anadolu Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü.
CR  - Thompson, J. (2014). Modern resim nasıl okunur modern ustaları anlamak. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
CR  - Türlü Tercan, S. (2023). Radikal bir metin okuma stratejisi olarak: Yapısöküm kavramının sanata yansımaları. Ideart Uluslararası Tasarım ve Sanat Dergisi, 1(2), 73-88.
CR  - Yılmaz, M. (2006). Modernizmden postmodernizme sanat. Ankara: Ütopya Yayınevi.
CR  - Wikipedia (t.y.). Merdivenlerden inen çıplak, No.2. https://en.wikipedia.org/wiki/Nude_Descending_a_Staircase,_No._2
UR  - https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1804474
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/5333922
ER  -