@article{article_1809435, title={Bolu’da Yüzey Ozon Derişimlerinin Uzun Süreli Değerlendirilmesi ve Tarımsal Ürün Verimlerine Olumsuz Etkilerinin Araştırılması}, journal={Bahçe}, volume={47}, pages={328–334}, year={2018}, author={Ertürk Arı, Pelin and Arı, Akif and Karakaş, Duran and Yenisoy Karakaş, Serpil}, keywords={Yüzey O₃, AOT40, tarımsal hasar, tepki fonksiyonu, kritik seviyeler, verim}, abstract={Yüzey ozon (O₃) derişimleri, son yüzyıldan beri, özellikle kuzey yarım küredeki artan atmosferik öncül gaz kirleticileri derişimleri sebebiyle yükselmiştir. Ozon, öncül uçucu organik bileşiklerin (UOB) ve azot oksitlerin (NOx) fotokimyasal tepkimeleri yoluyla oluşan ikincil bir kirletici bileşendir. Saha gözlemleri ve kontrollü deney odası çalışmaları, bu kirleticinin yüksek düzeylerinin bitkilerde yaprak hasarı, ürün verim kaybı ve ürün kalitesinde bozulma gibi çeşitli olumsuz etkilere neden olabileceğini göstermiştir. Bolu, yaklaşık 300.000 nüfusu ile Türkiye’nin Batı Karadeniz bölgesinde yer almaktadır. Kent yüzey alanının %65’inden fazlası ormanlarla kaplıdır ve arazinin %50’den fazlası 2.500 metre yüksekliğe ulaşabilen dağlarla kaplıdır. Genel olarak batı sektörü rüzgârlar yıl boyunca baskın olup, İstanbul, Kocaeli, Gebze, Adapazarı, Düzce, Rusya ve Doğu Avrupa ülkeleri gibi sanayileşmiş bölgelerin emisyonlarını kente taşımaktadır. Tarımsal üretim kentte önemli bir ekonomik faaliyettir ve başlıca ürünler patates, pirinç, domates, soğan, ıspanak, bakliyat, mısır, arpa ve buğdaydır. Saatlik O₃ derişimleri Ocak 2009-Ekim 2016 tarihleri arasında sekiz yıl boyunca Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi kampüsünde (40°42.86’ kuzey ve 31°31.04’ doğu, 874 m rakım), online O₃ analizörü ile (Thermo Scientific, 49i) ölçülmüştür. Tarımsal ve bahçe bitkileri üretiminde yüzey O₃’ten kaynaklanan olumsuz etkiler 9 mahsul türü için (patates, pirinç, mısır, buğday, domates, arpa, baklagiller, karpuz ve marul) AOT40 esaslı (gündüz saatlerinde 40 ppb’lik bir eşik O₃ derişimleri üzerinde biriken saatlik ortalama O₃ derişimleri) verim tepki fonksiyonları kullanılarak tahmin edilmiştir.}, number={(Özel Sayı 2) 1. Uluslararası Tarım Kongresi}, publisher={Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü}