TY  - JOUR
T1  - Şiirde ‘Ses’in Duygu Değeri
TT  - The Emotional Value of ‘Sound’ in Poetry
AU  - Asiltürk, Baki
PY  - 2025
DA  - November
Y2  - 2025
DO  - 10.22559/folklor.5001
JF  - Folklor/Edebiyat
JO  - folk/ed
PB  - Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1300-7491
SP  - 895
EP  - 906
VL  - 31
IS  - 124
LA  - tr
AB  - Modern şiirde anlam katmanlarını zenginleştirmenin yollarından en yaygını imgekullanma ve özgün imge yaratma tekniğidir. Şairler anlamın temel koyucu argümanlarından olan imgeyi genellikle duyudan duyguya, somuttan soyuta aktarma veyabunun tersi yoluyla sağlarlar. Beş duyudan herhangi birine ait sıcak, sert, renkli, tatlı, gürültülü vb. gibi kavramların aşk, mutluluk, mutsuzluk, bunalım, özlem, kedervs. gibi birbirinden farklı duyguları ifade etmek için kullanılması imgesel anlatımıntemelini oluşturur. Beş duyudan birine ait verilerin bir başka duyuya aktarılması vebu yolla duyular arası aktarmaya başvurulması da imgeye giden yolda önemli uygulamalardan biridir. Duyuya ait iken yüzey yapıda kalan ama duyguya geçişte derin yapıya aitmiş gibi hissedilen verimler şiirde çağrışımların çoğalıp güçlenmesinisağlar. Buna bağlı olarak bu verimlerin değer skalası da üzerinde durulması gerekenbir başka yöndür. Şair, sözünü ettiği duyu veya duygunun son tahlilde ne şekildealgılanmasını istediğini şiirde bazen açık bazen de örtülü olarak hissettirir. Duyusalverimlerin doğrudan doğruya doğadaki şekliyle kullanılıp yüzey yapıda kalması “betisel kategori”yi, çağrışım yoluyla derin yapıya ulaşması “izleksel kategori”yi, şairin ona yüklediği olumluluk-olumsuzluk durumu da “değer kategorisi”ni meydana getirir. Herhangi bir şair veya okur için sıradan bir veri olan gök gürültüsü başka birşair veya okur için derin yapıda anlam kazanabilir ve “iyi/kötü” değerine ulaşabilir.
KW  - şiir
KW  - imge
KW  - duyu
KW  - duygu
KW  - anlam
KW  - yüzey yapı
KW  - derin yapı
KW  - betisel
kategori
KW  - izleksel kategori
KW  - değer kategorisi
N2  - In modern poetry, the most common way to enrich layers of meaning is through theuse of imagery and the creation of original imagery. Poets often achieve imagery,a foundational argument for meaning, by transferring it from sense to emotion,from the concrete to the abstract, or vice versa. The use of concepts from any ofthe five senses, such as warmth, harshness, color, sweetness, and noise, to expressdiverse emotions such as love, happiness, unhappiness, depression, longing, andgrief, forms the basis of imaginative expression. Transferring data from one ofthe five senses to another, and thus resorting to intersensory transfer, is anotherimportant practice on the path to imagery. The effects that belong to the sensesbut remain in the surface structure but are felt as belonging to the deep structurewhen they transition to emotion multiply and strengthen the connotations in thepoem. Consequently, the value scale of these effects is another aspect that deservesattention. The poet conveys, sometimes explicitly and sometimes implicitly, howhe ultimately wishes the sensation or emotion he describes to be perceived. Thedirect use of sensory input as it occurs in nature, remaining within the surfacestructure, constitutes the “figurative category.” The accession of sensory inputto the deeper structure through association constitutes the “thematic category.”The positive and negative aspects the poet attributes to it constitute the “valuecategory.” Thunder, an ordinary piece of data for one poet or reader, may acquiredeeper meaning and attain a “good/bad” value for another.
CR  - Aktunç, H. (2009). “Deli Düğün”, Sönmemiş dizeler. YKY.
CR  - Cemal Süreya (1999). “Arka Güneş”, Sevda sözleri. YKY.
CR  - Dede Korkut Hikâyeleri (2014). Orhan Şaik Gökyay (Haz.) Kabalcı.
CR  - Dıranas, A. M. (1995). “Kar”, Şiirler. Adam.
CR  - İlhan, A. (1987). “Deniz Kasidesi”, Tutuklunun günlüğü. Bilgi.
CR  - Karakan, H. (1957). Dünya şiiri. Şiir.
CR  - Kefeli, E. (2012). Batı edebiyatında akımlar. Dergâh.
CR  - Korkut, E. (1996). Şiirde duygu değeri ve aşk. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12,
(Not: Makalemin yapısını Ece Korkut’un bu makalesinden ilhamla oluşturdum ama akademik kaynakları ve örneklemeleri özgünlük açısından doğal olarak farklı tuttum.)
CR  - Müldür, F. (2016). Noam Chomsky’de üretici dilbilgisi: Derin yapı ve yüzey yapı ayrımı, Kaygı Uludağ
Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 27.
CR  - Orhan Veli (1982). “İstanbul’u Dinliyorum”. Bütün şiirleri. Can.
CR  - Tecer, A. K. (1980). Çıngırak, Kişiliği sanat anlayışı ve tüm şiirleri. Timuroğlu, V. (Haz.) İş Bankası Kültür.
CR  - Tekin, T.(1989). XI. yüzyıl Türk şiiri. TDK.
CR  - Yaşa, Y. (2020). Orta Çağdan günümüze Fransız şiiri antolojisi. İkaros.
CR  - Yücel, T. (1968). Büyük şairler ve şiirleri. Varlık.
UR  - https://doi.org/10.22559/folklor.5001
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/5377339
ER  -