TY - JOUR T1 - Bir Kadın Biyografisi Olarak Fatma Aliye Hanım yahut Bir Muharrire-i Osmaniye’nin Neş’eti TT - A Woman’s Biography: Fatma Aliye Hanım or The Emergence of an Ottoman Woman of Letters AU - Argunşah, Hülya PY - 2025 DA - November Y2 - 2025 DO - 10.22559/folklor.4996 JF - Folklor/Edebiyat JO - folk/ed PB - Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi WT - DergiPark SN - 1300-7491 SP - 907 EP - 932 VL - 31 IS - 124 LA - tr AB - 19. yüzyıl ortalarından itibaren kadınların modernleşme projesine dâhil edilmesiüzerine alınan tedbirler, ancak yüzyılın sonunda sonuçlarını vermeye başlamıştır.Kadınların yazar olarak edebiyat ve basın dünyasına katılmaları bu modernleşmehareketinin bir sonucu olarak değerlendirilebilir. Böylesi bir dönemde Fatma AliyeHanım biyografisinin ortaya konulması, hem yazılışı hem de içeriği bakımındançoklu anlam alanına sahiptir. Ahmet Mithat Efendi tarafından kaleme alınan FatmaAliye Hanım yahut Bir Muharrire-i Osmaniye’nin Neş’eti, 1896’da kitaplaştırılmıştır. Osmanlı dünyasında bir kadın yazara ait ilk biyografi olarak bilinmektedir.Uzun yıllar boyunca da bu özelliğini korumuştur.Bu çalışmada metni tanımlamak adına öncelikle Fatma Aliye Hanım yahut BirMuharrire-i Osmaniye’nin Neş’eti’nin yazılışı, yayımlanması ve özellikleri üzerinde durulmuştur. Bu sırada Fatma Aliye Hanım Ahmet Mithat Efendi mektuplaşmalarına dayanarak bazı konular açıklığa kavuşturulmuştur. Ancak çalışmanınasıl sorunsalı, yazıldığı dönem itibariyle bütünüyle eril bir tür olan biyografiye birkadının konu edilişini ortaya koymaktır. Bu bağlamda metne eril özellikleri olanbir dönemde ve bir erkek yazar tarafından kaleme alınmış bir kadın biyografisi olarak bakılmış, imkânları, imkânsızlıkları, sınırlılıkları ve kazandırdıkları üzerindenbir değerlendirme yapılmıştır. KW - biyografi KW - kadın biyografileri KW - Ahmet Mithat Efendi KW - Fatma Aliye Hanım KW - Fatma Aliye Hanım yahut Bir Muharrire-i Osmaniye’nin Neş’eti N2 - From the mid-19th century onwards, measures taken to include women in themodernization project began to bear fruit only at the end of the century. Theparticipation of women as writers in the world of literature and the press canbe considered as a result of this modernization movement. In such a period, thepresentation of Fatma Aliye Hanım’s biography has multiple meanings in termsof both its writing and its content. Fatma Aliye Hanım or the Emergence of anOttoman Woman of Letters, written by Ahmet Mithat Efendi, was published in1896. It is known as the first biography by a female author in the Ottoman world.It has maintained this characteristic for many years.In this study, in order to define the text, first of all, the writing, publication andfeatures of Fatma Aliye Hanım or the Emergence of an Ottoman Woman ofLetters are emphasized. Meanwhile, some issues were clarified based on thecorrespondence between Fatma Aliye Hanım and Ahmet Mithat Efendi. However,the main problematic of the study is to reveal the subject matter of a woman inbiography, which was a completely masculine genre at the time it was written.In this context, the text was analyzed as a biography of a woman written by amale author in a period with masculine characteristics, and an evaluation was madebased on its possibilities, impossibilities, limitations and achievements. CR - Ahmet Mithat. (1311/1896). Fatma Aliye Hanım Yahut Bir Muharrire-i Osmaniye’nin Neş’eti. Kırkanbar. Ahmet Mithat Efendi (2011). Fazıl ve feylesof kızım Fatma Aliye’ye mektuplar. Samime İnceoğlu – Z. S., Berktaş (Haz.) Klasik. CR - Argunşah, H (2022a). Kadınların edebiyat tarihindeki yersizliklerine Zafer Hanım ve Aşk-ı Vatan üzerinden bakmak, Prof. Dr. Nâzım H. Polat’a Armağanı. Türk Edebiyatı Vakfı, 451-472. CR - Argunşah, H (2022b). Kadın yazarın Türkçedeki yolculuğu, Türkiye’de kadın. E. Özdaşlı (Ed.) TASAV. 223-251. CR - Argunşah, H. E. (2024). Fatma Aliye’nin Udî romanının yayımı ve yazımı üzerine bazı notlar. Sadettin Bayrak Armağanı. Kesit, 369-397. CR - Aşa, H. E. (1993). Fatma Aliye Hanım hayatı-eserleri-fikirler [Yayımlanmamış doktora tezi] İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. CR - Ateş, Ö. F. (2025). Bir yaşamı yazmanın yollarını aramak. Hece/Biyografi Özel Sayısı, 342-343-344, 90-107. CR - Berktay, F. (2006). Tarihin cinsiyeti. Metis. CR - Chandler, D.(2018). Tür Kuramına giriş, Tür Kuramı (J. Özata Dirlikyapan, Çev.) Doğu Batı. CR - Davidoff, L. (2002). Feminist tarih yazımında sınıf ve cinsiyet (Z. Ateşer, S. Somuncuoğlu, Çev.) İletişim. CR - Fatma Aliye (1309/1894). Muhadarat. Matbaa-i Ebuzziya. CR - Gökalp Alpaslan, G. (2016). Özyaşam öyküsünde yazarın yeniden doğuşu. Ürün. CR - Gökalp Alpaslan, G. (2025). Özyaşamöyküsü: Kuram, sınırlar, geçişlilikler, tarihçe. Hece/Biyografi Özel Sayısı, 342-343-344. 21-79. CR - Gökpınar, B. (2013). Bir yaratma biçimi olarak biyografi: Bulgu’dan kurgu’ya, mektupları ışığında Ayşe Leman Karaosmanoğlu. Otur Baştan Yaz Beni. Küre, 9-89. CR - Halaçoğlu, Y., İnan, M.A. (1993). Ahmet Cevdet Paşa. İslâm Ansiklopedisi, TDV. 7, 443-450. CR - Heilbrun, C. (1992). Kadının özyaşamını yazarken (Y. Salman-G. Aygen, Çev.) YKY. CR - Kırmızı, A.(2013). Oto/biyografik vebal: Tutarlılık ve kronoloji sorunları. Otur Baştan Yaz Beni. Küre, 11-27. CR - Kızıltan, M.- Gençtürk, T. (Haz.) (1993). Atatürk Kitaplığı Fatma Aliye Hanım Evrakı Kataloğu 1, İBB. CR - Lässing, S. (2013). Modern tarihte biyografi-biyografide modern tarihyazımı. Otur Baştan Yaz Beni (C. Özkılıç Çev.) Küre, 29-58. CR - Öcal, Oğuz (2024). Muhadarat romanında özgürlüğüyle kararsızlığın tezahürü: Kendinden vazgeçme durumu, cumhuriyet’in 100. yılında yeni Türk edebiyatı incelemeleri. D. Çetindaş, D. Oylubaş Kat-far, B. Sayak ( Ed.) Kapadokya Üniv., 123-136. CR - Tekeli, İ. (2010). Bireyin yaşamı nasıl tarih oluyor? Birlikte Yazılan ve Öğrenilen Tarihe Doğru, Tarih Vakfı,183-202. UR - https://doi.org/10.22559/folklor.4996 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/5377341 ER -