TY  - JOUR
T1  - Oğuz Atay’ın Romanlarında Bireysel Yabancılaşma/ Ötekilik Durumu
TT  - The State of Individual Alienation / Otherness in Oğuz Atay’s Novels
AU  - Şahin, Veysel
PY  - 2025
DA  - November
Y2  - 2025
DO  - 10.22559/folklor.4912
JF  - Folklor/Edebiyat
JO  - folk/ed
PB  - Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1300-7491
SP  - 933
EP  - 954
VL  - 31
IS  - 124
LA  - tr
AB  - Yabancılaşma, toplumun içinde yaşayan bireyin kendi ve kendi dışındaki diğer varlıklarla uyuşamaması sonucu ortaya çıkan çatışmalar düzlemidir. Bu çatışmalar düzlemi her çözülmeye teşebbüste biraz daha karmaşık hale gelir. Toplumun çekirdeğinitemsil eden birey, içinde bulunduğu durumdan kaçarak kendine, kendi benliğine vetopluma savaş açar. Toplumun en küçük yapı taşı olan ‘özne ben’in kendine, kendilik değerlerine yabancı olması, onu kendi içtenlik değerlerine, bilinç katmanlarınadüş(ün)sel ve eylemsel olarak karşıt güç veya öteki haline getirir. Bireysel ötekilik, yabanlık, yabancılaşma; özne ben’in diğer özne birey veya nesnelerle ilişkisi yada ilişki yoksunluğu sonucu ortaya çıkar. Türk romanının çağdaşlaşması sürecindeönemli bir kimlik olan Oğuz Atay, kurmaca anlatılarında yabancılaşma, ötekileşme,yalnızlık ve bunaltı gibi varoluşsal sorgulamaların yanında bireyin kendi benliğive toplum içinde yaşadığı çatışma hallerini de s/imgesel olarak dille ortaya koyar. Oğuz Atay, bireyin iç dünyasını, benlik alanlarını, ben bilincini durmaksızın kanatan,tahrip eden ve eşeleyen bir yazardır. Nitekim yazarın romanlarında anlatı öznelerinin kendi düş(ün)sel evren ve değerlerine yabancılaşma ve öteki/lik düş(ün)sel veeylemsel olmak üzere iki şekilde ortaya çıkar. Oğuz Atay’ın romanlarında yer alanmerkezi anlatı kimliklerin düş(ün)sel ve eylemsel değerler dünyasında yaşadıklarıyabancılaşma ve öteki durumu; değişim, dönüşüm, çatışma, bunaltı, başkaldırı, kaçış, yalnızlık, kişilik bölünmesi ve benlik kurma gibi birbirini açımlayan diyalektiksüreçleri beraberinde getirir. Atay’ın romanlarında özne bireyin, düş(ün)sel olarakötekileşip yabancılaşması öznenin kendi benlik alanlarında bunaltı, kaçış, korku,üzüntü ve keder gibi edimleri duyumsamasından kaynaklanır. Bu olumsuzluklar,özne bireyin kendi öz beni ile çatışıp onu tahrip ederek tanıyamamasına yol açtığıgibi özne bireyin kendi ve değerlerine başkaldırmasına neden olur.
KW  - Oğuz Atay
KW  - yabancılaşma
KW  - ötekileşme
KW  - özne ben
KW  - benlik
KW  - çatışma.
N2  - Alienation is the plane of conflicts that emerges as a result of the individual, wholives within society, being unable to harmonize with themselves and with otherentities outside of themselves. Each attempt to resolve these conflicts makes themincreasingly complex. The individual, who represents the core of society, escapesfrom their current situation and declares war on themselves, their own self, andsociety. The fact that the ‘subject I’, which is the smallest building block of society,becomes alienated from itself and its self-values transforms it into an opposing forceor the ‘other’ in relation to its inner values and layers of consciousness, both inthought and in action. This state of individual otherness, estrangement, and alienationarises as a result of the subject I’s relationship—or lack thereof—with other subjectindividuals or objects.Oğuz Atay, a significant figure in the modernization processof the Turkish novel, expresses the existential inquiries of alienation, otherness,loneliness, and angst, as well as the states of conflict experienced by the individualwithin themselves and society, through symbolic language in his fictional narratives.Oğuz Atay is a writer who persistently probes, wounds, and disrupts the inner world,the realms of self, and the consciousness of the individual. In fact, in Atay’s novels, thealienation and otherness of the narrative subjects from their own imagined (thoughtbased) universe and values emerge in two forms: conceptual (imaginary/thoughtbased) and practical (action-based).In Atay’s novels, the alienation and othernessexperienced by the central narrative identities in their imagined and practical valueworlds bring about dialectical processes such as change, transformation, conflict,angst, rebellion, escape, loneliness, personality fragmentation, and the construction ofself, all of which unfold through one another. The conceptual alienation and otheringof the subject-individual in Atay’s novels stem from the individual’s experience ofemotional states such as angst, escape, fear, sorrow, and grief within their own realmsof self. These negative conditions lead the subject-individual to conflict with anddestroy their true self to the extent that they can no longer recognize it, and theyeventually rebel against both themselves and their values.
CR  - Adler, A. (1997). İnsan tabiatını tanıma (A. Yörükan, Çev.) Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
CR  - Atay, O. (2004). Tutunamayanlar. İletişim.
CR  - Atay, O. (2004). Tehlikeli oyunlar. İletişim.
CR  - Atay, O. (2004). Bir bilim adamının romanı. İletişim.
CR  - Atay, O. (2004). Korkuyu beklerken. İletişim.
CR  - Aytaç, G. (1990). Çağdaş Türk romanları üzerine incelemeler. Gündoğan.
CR  - Budak, S. (2003). Psikoloji sözlüğü. Bilim ve Sanat.
CR  - Ecevit, Y. (2004). Türk romanında postmodernist açılımlar. İletişim.
CR  - Ecevit, Y. (2005). Ben buradayım. İletişim.
CR  - Ergil, D. (1994). Toplum ve insan. Turhan.
CR  - Eskin, E. B. (2000). Sosyalist olmayacak kadar, post modern, postmodern olamayacak kadar geleneksel, İslamcı olmayacak kadar dünyevi, dünyevi olamayacak kadar dürüst; Oğuz Atay. Doğu-Batı,(11), 147-155.
CR  - Fromm, E. (2001). Yeni bir insan yeni bir toplum (N. Arat, Çev.) Say.
CR  - Gökeri, A. İ. (1979). Arketiplere dayanan yeni bir inceleme yönteminin tanıtılarak İngiliz ve Türk edebiyatında bazı romans ve epik niteliğinde yapıtlara uygulanması [Yayınlanmamış doktora tezi]Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi.
CR  - Gündoğan, A. O. (1997). Albert Camus ve başkaldırma felsefesi. Birey.
CR  - Jung, C. G. (1997). Bilinç ve bilinçaltının işlevi (E. Büyükinal, Çev.) Say.
CR  - Kaya, M. (2001). Oğuz Atay’ın yapıtlarında yaşamöyküsel unsurlar. Adam Sanat, (183), 74-79.
CR  - Kılıçbay, M. A. (2000). Negatif kimlik ya da ötekinin zıddı olarak ben. Karizma Dergisi, TemmuzAğustos-Eylül, 77-79.
CR  - Moran, B. (2001). Türk romanına eleştirel bir bakış 2. İletişim.
CR  - Nermi, U. (1972). Edmund Hussrel’de başkasının ben’i sorunu. Edebiyat Fakültesi Yayınları.
CR  - Seyppel, T. (1989). Oğuz Atay’ın dünyası (T. Bora, Çev.) İletişim.
CR  - Şahin, V. (2010). Oğuz Atay’ın anlatılarında ben, öteki ve benlik. Türk Dili, XVIII (697), 23-31.
CR  - Şahin, V. (2013). Oğuz Atay›ın romanlarında toplumsal yabancılaşma. Turkish Studies, 8/9, 2313-2322.
UR  - https://doi.org/10.22559/folklor.4912
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/5377342
ER  -