TY  - JOUR
T1  - Şair İmgelemi Olarak Kam(l)aştırma: Şair Mitinin Kökenleri ve Modern Biyografi Söylemindeki Yansımaları
TT  - Kam(l)aştırma as a Poet Imaginary: The Origins of the Myth of the Poet and Its Reflections in Modern Biographical Discourse
AU  - Sayak, Bülent
PY  - 2025
DA  - November
Y2  - 2025
DO  - 10.22559/folklor.4923
JF  - Folklor/Edebiyat
JO  - folk/ed
PB  - Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1300-7491
SP  - 1051
EP  - 1066
VL  - 31
IS  - 124
LA  - tr
AB  - Mitik tahayyülde söz, kutsal bir güç olarak anlamlandırılır. Sözün sahibi/taşıyıcısıolması dolayısıyla şair, ayrıcalıklı bir konuma yerleştirilir. İlham ve tebliğ kavramlarıetrafında idealize edilir. Kolektif kimlik temsilcisi biçiminde içselleştirilerek yaşamöyküsü, bireysel ayrımlardan ziyade ortak aşamalar üzerinden anlatılır. Şamanlardanâşıklara uzanan geleneksel kavrayışta söz ve atalar kültünün etkisiyle şairlik yeteneği çoğu zaman metafizik bir kaynağa dayandırılır. Kahraman şair miti, modernşairlere yönelik biyografik kabulün yapılandırılmasında kurucu bir anlatı kullanılırve varlığını devam ettirir. Söylemin temellendirilme gerekçesini anlama ve izini sürmede, toplumsal idealizasyon çerçevesinde ön plana çıkarılan kanonik isimler yolgöstericidir. Modern Türk edebiyatının öncü şairleri; Namık Kemal, Tevfik Fikret, Yahya Kemal Beyatlı ve Necip Fazıl Kısakürek etrafındaki edebiyat tarihleri, biyografi, otobiyografi ve anı türlerinde üretilen biyografik söylem, şaire ilişkin anlamınfolklorik imgelem ve arketipsel idealizm çerçevesinde kurgulandığı ortaya koyar. Şairin anlatı kahramanı olarak konumlandırılışı, biyografi yazımında bilinçli bir kam(l)aştırma stratejisi geliştirildiğini öne süren bir yakın okuma yöntemiyle çözümlenir.Bir kavramsallaştırma teklifi olarak sunulan kam(l)aştırma, modern şairin mitik sanatçı imgelemi merkezinde (yazgısallık, sıra dışılık, fedakârlık, çilekeşlik, müjdelenmişlik) yaşam hikâyesi tasarımı yoluyla kahramanlaştırılmasını karşılamaktadır.Odaklanılan şairlerin yaşam öykülerindeki sıra dışı çocukluk dönemleri, metafizikduyarlılık, seçilmişlik hissi, rüyalarla ilahi bilgiye erişim ve toplumsal mücadele gibiögeler, mitik şair tasavvurunun iz düşümleri olarak işaretlenir. Bu makalede, biyografik metinlerdeki ortak anlatının temellerini ve öznel yaklaşımların sebeplerini aydınlatma amacıyla söylem çözümlemesi yapılmaktadır. Tanzimat’tan Cumhuriyet’emodern Türk şiirinin gelişiminde önemli merhaleleri temsil eden, hayat-eser ilişkisidüzleminde sıklıkla irdelenen dört şair etrafındaki hayat hikâyesi metinleri örneklemolarak incelenmektedir. Geleneksel düşünme pratiklerinin şair biyografilerindeki vetoplumsal bellekteki idealizasyonun anlatımında/yaratımında önemli bir rol oynadığısaptanmaktadır. Şairin sadece yaratıcı bir birey olarak değil aynı zamanda toplumsal-kültürel değerlerin ve ortak bilinç yapısının temsilcisi olarak değerlendirilmesiningerekliliğine dikkat çekilmektedir. Edebî eleştirinin şair biyografilerinde yer alanmitik ögeleri, tarihsel gerçeklik ve toplumsal söylem arasındaki ilişkiyi sorgulayanşüpheci bir bakışla yürütülmesi zorunluluğuna işaret edilmektedir.
KW  - gelenek
KW  - Türk şiiri
KW  - folklorik imgelem
KW  - biyografik söylem
KW  - kam(l)aştırma
N2  - In the mythic imagination, the word is interpreted as a sacred power. The poet isplaced in a privileged position as the owner/carrier of the word. It is idealized aroundthe concepts of inspiration and notification. The collective identity is internalizedas representative and the life story is told through common stages rather thanindividual distinctions. In the traditional understanding from shamans to minstrels,the influence of the cult of speech and ancestors and the ability to be a poet areoften attributed to a metaphysical source. The myth of the heroic poet serves as aconstitutive narrative in structuring the biographical reception of modern poets andcontinues to persist. In understanding and tracing the justification of the discourse,the canonical names that are brought to the fore within the framework of socialidealization are guiding. The biographical discourse produced in the genres ofliterary histories, biography, autobiography and memoir around the pioneering poetsof modern Turkish literature; Namık Kemal, Tevfik Fikret, Yahya Kemal Beyatlı andNecip Fazıl Kısakürek, reveals that the meaning of the poet is constructed withinthe framework of folkloric imagery and archetypal idealism. The positioning of thepoet as the narrative protagonist is analyzed through a close reading method thatsuggests the development of a conscious strategy of kam(l)aştırma in biographywriting. Presented as a conceptualization proposal, kam(l)aştırma correspondsto the heroization of the modern poet through the design of a life story centeredon the image of the mythic artist (fatalism, extraordinary, sacrifice, asceticism,foreshadowing). Elements such as extraordinary childhood periods, metaphysicalsensitivity, a sense of chosenness, access to divine knowledge through dreams andsocial struggle in the life stories of the poets analyzed are marked as projections ofthe mythic poet imagination. This article argues that traditional thinking practicesplay an important role in the narration/creation of idealization in poet biographiesand social memory. Attention is drawn to the necessity of evaluating the poet notonly as a creative individual, but also as a representative of social-cultural values andcommon consciousness. It is pointed out that literary criticism must be conductedwith a skeptical view that questions the mythic elements in poet biographies and therelationship between historical reality and social discourse.
CR  - Açıl, B. (2023). Klasik Türk şiirinde estetik ve poetikanın kaynağı olarak hadis. Türk Dili ve Edebiyatı
Dergisi, 63(2), 269-286.
CR  - Akgül, A. (2020). Kırık sacayağını onarmak: Edebî eleştiride yazar, metin ve okur. Dil ve Edebiyat
Araştırmaları, (22), 53-94.
CR  - Aktulum, K. (2014). Folklorik imgelem: Bir toplumsal imgeler rezervuarı olarak imgelemin epistemolojik temellerine giriş. Millî Folklor, 13(101), 277-290.
CR  - Akün, Ö. F. (2006). Namık Kemal. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 32, 361-378.
CR  - Ayvazoğlu, B. (1995). Yahya Kemal-Eve dönen adam. Ötüken.
CR  - Ayvazoğlu, B. (2020). Fikret: Kendi cevvim, kendi eflakimde tairim. Everest.
CR  - Ayvazoğlu, B. (2024). Kemal: Vatan şairi’nin Cumhuriyet’le imtihanı. Kapı.
CR  - Baṣgöz, İ. (1967). Dream motif in Turkish folk stories and shamanistic initiation. Asian Folklore Studies, 26(1), 1-18.
CR  - Bayat, F. (2006). Ana hatlarıyla Türk şamanlığı. Ötüken.
CR  - Bayrak, M. (1973). Ölümünün 58. yıldönümünde Tevfik Fikret: Hayatı, sanatı, eserleri ve devrimciliği
üzerine bir inceleme. Tel.
CR  - Bengü, M. F. (1979). Tevfik Fikret. De.
CR  - Beyatlı, Y. K. (2008). Çocukluğum, gençliğim, siyasî ve edebî hatıralarım. İstanbul Fetih Cemiyeti.
CR  - Bolayır, A. E. (1991). Ali Ekrem Bolayır’ın hatıraları (M. K. Özgül, Haz.). (1991) Kültür Bakanlığı.
CR  - Bolayır, A. E. (1992). Namık Kemal. MEB.
CR  - Boym, S. (2010). Tırnak içinde ölüm: Modern şairle ilgili kültürel mitler (E. Ayhan, Çev.) Metis.
CR  - Dilek, İ. (2020). Kült kavramı ve söz kültü. Bilig, (95), 47-77.
CR  - Eliade, M. (1999). Şamanizm (İ. Birkan, Çev.) İmge.
CR  - Eliade, M. (2011). Demirciler ve simyacılar (M. E. Özcan, Çev.) Kabalcı.
CR  - Ertaylan, İ. H. (1963). Tevfik Fikret: Hayatı, şahsiyeti ve eserleri. Emekli Öğretmenler Cemiyeti.
CR  - Ertaylan, İ. H. (2011). Türk edebiyatı tarihi I-IV (A. Uçman vd., Yay. Haz.) Türk Tarih Kurumu.
CR  - Ertop, K. (1998). Mektepten memlekete: Fotoğraflarla Yahya Kemal’in yaşam öyküsü. Sel.
CR  - Fedakâr, P. (2014). Besleyen mi, öldüren mi: Türk mitik tasavvurunda anne arketipinin antropomorfik
görünümleri. Millî Folklor, 26(103), 5-19.
CR  - Güleç, İ. (2014). İslam’da şiir ve şair algısına dair kimi tespitler. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, (13), 1-22.
CR  - Günay, U. (2011). Türkiye’de âşık tarzı şiir geleneği ve rüya motifi. Akçağ.
CR  - Huizinga, J. (1995). Homo ludens: Oyunun toplumsal işlevi üzerine bir deneme (M. A. Kılıçbay, Çev.)
Ayrıntı.
CR  - İnan, A. (2000). Tarihte ve bugün şamanizm (Materyaller ve araştırmalar) Türk Tarih Kurumu.
CR  - Kanık, O. V. (1991). Bütün şiirleri. Adam.
CR  - Kaplan, M. (1948). Namık Kemal. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
CR  - Karaalioğlu, S. (1982). Resimli motifli Türk edebiyatı tarihi 2. İnkılap ve Aka.
CR  - Karakoç, İ. (2023). Erken Cumhuriyet edebiyatının kanonik bir figürü olarak Namık Kemal. MSGSÜ
Sosyal Bilimler, (28), 77-92.
CR  - Kaya, D. (1994). Sivas’ta âşıklık geleneği ve Âşık Ruhsatî. Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları.
CR  - Kılıç, F. (1998). XVII. yüzyıl tezkirelerinde şair ve eser üzerine değerlendirmeler. Akçağ.
CR  - Kısakürek, N. F. (2010a). Kafa kâğıdı. Büyük Doğu.
CR  - Kısakürek, N. F. (2010b). Cinnet mustatili. Büyük Doğu.
CR  - Kısakürek, N. F. (2015). O ve ben. Büyük Doğu.
CR  - Köprülü, M. F. (2012). Edebiyat araştırmaları-1. Akçağ.
CR  - Kris, E., & Kurz, O. (2013). Sanatçı imgesinin oluşumu: Efsane, mit ve büyü (S. Gürses, Çev.) İthaki.
CR  - Kuntay, M. C. (2019). Namık Kemal. Alfa.
CR  - Mengi, M. (2005). Divan şairinin görünmez seslenicisi Hatif. Osmanlı Araştırmaları, (25), 187–201.
CR  - Nayır, Ö. (2021). Türk edebiyatı eleştirisinde Tevfik Fikret algısı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]
Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
CR  - Oğuz, M. Ö. (2010). Sözel belleğin tarihe tanıklığı ve âşıkların inanılan biyografileri. Millî Folklor,
(87), 5-12.
CR  - Oğuz, M. Ö. (2011). Çok mekânlı ve/veya çok mezarlı anlatı kahramanları: Yunus Emre. Millî Folklor,
(91), 5-11.
Ögel, B. (1993). Türk mitolojisi I. Türk Tarih Kurumu.
CR  - Özgül, M. K. (2006). Kandille İskandil. Hece.
CR  - Özgül, M. K. (2014). Kemâl’le ihtimâl: Nâmık Kemâl’in şiirine tersten bakmak. Dergâh.
CR  - Perrin, M. (2003). Şamanizm (B. Arıbaş, Çev.) İletişim.
CR  - Sertel, S. (1969). İlericilik-gericilik kavgasında Tevfik Fikret. Hür.
CR  - Sevinç, Z. H. (2022). İsmail Habib Sevük’ün Türk Teceddüd Edebiyatı Tarihi’nde ulusal edebiyat tarihi
yazımı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
CR  - Shiner, L. (2020). Sanatın icadı: Bir kültür tarihi (İ. Türkmen, Çev.) Ayrıntı.
CR  - Sontag, S. (1991). Sanatçı: Örnek bir çilekeş (M. G. Sökmen & Y. Salman, Çev.) Metis.
CR  - Tanpınar, A. H. (1969). Edebiyat üzerine makaleler (Z. Kerman, Haz.) Dergâh.
CR  - Tekin, M. (2010). Yahya Kemal’in Paris serüveni yahut bir firarinin notları. M. Doğan (Yay. Haz.) 50
yıl sonra Yahya Kemal bilgi şöleni bildiriler kitabı içinde (s. 51-77) Türkiye Yazarlar Birliği.
CR  - Tosun, H. (2010). Ali Ekrem Bolayır’ın Namık Kemal ve Recaizâde Mahmut Ekrem hakkındaki görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
CR  - Uşaklıgil, H. Z. (2017). Kırk yıl. Yapı Kredi.
CR  - Ünlü. A. (2011). Değişen tarih ve metin anlayışı içinde biyografik dram-I: Kuramsal bir çerçeve. Yedi,
(5), 9-18.
CR  - Ünlü. A. (2015). Biyografi ve biyografik dram. Notabene.
CR  - Yener, M. L. (2012). Çuvaşça “Юм/Yum” - ortak Türkçe “Yum” sözcüğü üzerine. Gazi Türkiyat, 1(10),
189-210.
CR  - Yeşildal, Ü. Y. (2018). Atalar kültüne dair inanışların Türklerin ad verme inanç ve gelenekleri üzerindeki tesiri. Millî Folklor, (119), 48-59.
UR  - https://doi.org/10.22559/folklor.4923
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/5377385
ER  -