TY - JOUR TT - Firdevsü’l-İkbâl ve Özel Adlar AU - Şişman, Rabia Şenay PY - 2016 DA - December Y2 - 2016 DO - 10.18506/anemon.258559 JF - Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi PB - Muş Alparslan Üniversitesi WT - DergiPark SN - 2149-4622 SP - 155 EP - 174 VL - 4 IS - 2 KW - Proper names KW - Firdaws al-Iqbal KW - the Khanate of Khiva N2 - Özel ad araştırmaların zenginleştirilmesi amacıyla hazırlanan bu yazıya konu olan malzemeler, Firdevsü’l-İkbâl adlı eserden alınmıştır. Orta Asya Türk tarihinin son dönemi ile ilgili yerli bir kaynak olan ve 19. asır sonu 20. asrın başlarında Harezm’de yazılan bu tarihî eserde coğrafi bilgiler; hanların yapmış oldukları askerî seferler, ava çıkışlarının anlatıldığı detaylandırılmış bilgiler mevcuttur. Siyaseti ve ekonomiyi konu edinmiş bir ürün olduğu hâlde hanlık sınırları içinde uygulanan imar politikaları kapsamında inşa edilen medreseler, camiler, kaleler, bağlar, köprüler gibi pek çok bina ile alakalı kayıt bilgilerinin de ele alındığı görülmüştür. Bunun yanında Hîve hanlığı yönetiminde faal bulunan resmî görevlerin bilgisi ile beraber bu görevlere kimlerin atandığı konusu eserde yer alan veriler arasındadır.Firdevsü’l-İkbâl adlı 523 varaklık Çağatayca tarih kitabında geçen özel adların incelenerek tasnif edilmesinde amaç Klasik Sonrası Çağatay dili adı verilen Türk dilinin gelişim aşamalarından kabul edilen bir dönem hakkında yapılacak araştırmalara bir katkı sağlayabilme ve Türkçe’nin özel adlar konusundaki üretkenliğini çok da uzak olmayan bir geçmişten günümüze aksettirebilme çabasıdır. Çalışmamızda geçen adlandırmalarda özel adlar dikkate alınmış ve bu dil varlıklarına hem anlam hem gramer cephesinden bakılmıştır. CR - Acıpayamlı, O. (1992). Görenek ve İnançlar. Ankara: Kültür Bakanlığı Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayınları. CR - Ahmedov, T. (1991). Azerbaycan Toponimikasının Esasları. Bakı: Bakı Üniversiteti Neşriyatı CR - Aksan, D. (1969). X. Uluslararası Adbilimleri Kurultayı ve Düşündürdükleri. Türk Dili, 21(219), 176-178. CR - Aksan, D. (1982). Her Yönüyle Dil /Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: TDK Yayınları. CR - Aksan, D. (2007). Her Yönüyle Dil /Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: TDK Yayınları. CR - Başgöz, İ. (2004). Adlarımız ve Sosyal Değişim, TÜBA Günce, (31). CR - Başkan, Ö. (1989). Türkiye Köy Adları Üzerine Bir Deneme. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 237-251. CR - Caferoğlu, A. (1968). Filolojide İnsan ve Hayvan Soy birliği. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 1-15. CR - Çağatay, S. (1962). Türkçede ‘kadın’ İçin Kullanılan Sözler. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten,13-49. CR - Emecan, N. (1998). Türk Kişi Adlarının Değişen Sesi. Ankara: Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları. CR - Gabain, A. V. (1988). Eski Türkçenin Grameri. (Çev.: Mehmet Akalın). Ankara: TDK Yayınları. CR - Gayretullah, H. B. (1963). Kazak Türklerinde Kişi Adları. Türk Kültürü, (10). CR - Gökyay, O. Ş. (2007). Dedem Korkudun Kitabı, İstanbul: Kabalcı Yayınları. CR - Gülensoy, T. (1994). Türklerde Ad Verme Geleneği ve Hektor. Millî Folklor, 3(22). CR - Gülensoy, T. (1999). Türk Kişi Adlarının Dil ve Tarih Açısından Önemi. Türk Dili, 1999/1 (565), 3-8. CR - Kahya, H. (2010). Mûnis ve Āgehî Firdevsü’l-İkbâl (vr. 1b-156b) (Giriş, İnceleme, Metin, Dizin). Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkoloji Enstitüsü. CR - Kaman, S. (2012). Firdevsü’l-İkbâl (156b-336a) (Giriş, Transkripsiyonlu Metin, İnceleme, Dizin). Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkoloji Enstitüsü. CR - Karaağaç, G. (2005). Dil, Tarih ve İnsan. Ankara: Akçağ Yayınları. CR - Karaağaç, G. (2009). Türkçenin Söz Dizimi. İstanbul: Kesit Yayınları. CR - Korkmaz, Z. (2003). Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi). Ankara: TDK Yayınları. CR - Memmedli, Y. (1994). Eski Türkçede Şahıs Adları ve Unvanları. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 95-110. CR - Okay, M. O. (2000). İnsanlığın Ortak Adları. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 2000/II(584), 120-125. CR - Örnek, V. S. (1975). Türk Folklorunda Ad Seçme ve Ad Koyma. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Halk Bilim Yıllığı. CR - Örnek, V. S. (1977). Türk Halkbilimi. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. CR - Öztürk, J. (2004). Türkçede Ad Koyma Geleneğinde Değişimler. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları. CR - Palmer, A. S. (1882). Folk-Etymology: A Dictionary of Verbal Corruptions or Words Perverted in Form or Meaning, by False Derivation or Mistaken Analogy. London: G. Bell and Sons. CR - Ràsonyi, L. (1963). Türklükte Kadın Adları, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 63-87. CR - Ràsonyi, L. (1973). Türk Şahıs Adlarının Tasnifi. Türkoloji Dergisi, , 1(1). CR - Sakaoğlu, S. (1994). Çocuklara Ad Konulmasında Görülen Yenilikler. Türk Dili, 1994/1(508), 275-282. CR - Sakaoğlu, S. (2001). Türk Ad Bilimi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. CR - Şen, M. (2007). Tarihî Şivelerde Ek Uyumsuzluğu Var mı?. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları CR - Şenel, M. (2008). Gaziantep İlinin Yakın Taşınmış Yer Adları. Uluslararası Gaziantep Araştırmaları (Sözlü Kültür, Dil ve Edebiyat) Sempozyumu Bildirisi, Gaziantep, 10-12 Nisan. CR - Şişman, R. Ş. (2012). Firdevsü’l-İkbâl (336b-523a) (Giriş, Transkripsiyonlu Metin, İnceleme, Dizin). Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkoloji Enstitüsü. CR - Toklu, O. (2011). Dilbilime Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları. CR - Varis, A. (2004). Türklerin Ad Koyma Gelenekleri Üzerine Bir İnceleme. Milli Folklor Üç Aylık Uluslar Arası Halk Bilimi Dergisi, 8(61), 124-133. CR - Yalçıner, N. (2004). Türkçede Son Çocuğa Verilen Adlar. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları. UR - https://doi.org/10.18506/anemon.258559 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/225034 ER -