TY  - JOUR
TT  - “Ana Kaynaklarıyla Türk Ahiliği” Üzerine
AU  - Karaca, Hatice
PY  - 2015
DA  - December
JF  - Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
PB  - Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2149-0767
SP  - 91
EP  - 92
VL  - 2
IS  - 1
KW  - “Ana Kaynaklarıyla Türk Ahiliği” Üzerine
N2  - Ahilik sadece bir esnaf teşkilatıdeğil, toplumun her kesimine ulaşmayı amaç edinen sosyal ve ahlâkî düzenisağlamaya çalışan bir kurumdur. İnsanı esas alan, bir hiyerarşisi ve felsefesiolan ahilik hakkıyla incelendiğinde; Ahiliğin belli bir dönemehapsedilemeyeceği ve tüm zamanlara seslendiği anlaşılacaktır. Doğruluk, cömertlik, kardeşlik,dindarlık, tevazu ve merhamet sahibi olmak, affedicilik, güven vermek, adaletliolmak, hakkıyla helâlinden kazanmak, sevgiyle yaklaşmak, saygı duymak vb.unsurları ve daha fazlasını barındıran bu kurumun temeli fütüvvete dayanır.Genç, cömert ve yiğit fütüvvet erleri İslâm ülkelerinde faaliyet göstermiş olupmanevî esaslara bağlı bir birlik oluşturmuşlardır. Bu birlik Anadolu’da XIII.yüzyılda görülmeye başlayan Ahiliğe zemin hazırlamıştır. Ahilikle ilgili temelkaynaklar ise fütüvvet-nâmeler ve şecere-nâmelerdir. Türk toplumunun millî benliği ilebütünleşen ve varlığı yüzyılları aşan Ahilik üzerine yapılan ilmî çalışmalarınyeterli seviyede olmaması üzücü bir durumken Ahilikle ilgili değerliçalışmalarına; “Ana Kaynaklarıyla Türk Ahiliği Ahilik - Fütüvvet Yazıları” adlıeseriyle Prof. Dr. M. Fatih Köksal bir yenisini daha eklemiştir. Köksal, Ahiliküzerine yapılan çalışmalar hakkındaki değerlendirmelerine kitabında yer vermişve çalışmaların yetersizliğinden bahsetmiştir. Kitabın adının “Ana KaynaklarıylaTürk Ahiliği” konulma sebebi ön sözde açıklanmaktadır. “Ana Kaynaklarıyla”denmesinin sebebi kitapta yer alan bütün yazıların ilk elden kaynaklarınınyazma eserler olmasıdır. “Türk Ahiliği” denmesinin sebebi ise; Türklerin,Ahiliği millî ruhlarıyla yoğurup şekillendirmeleri, fütüvvet-nâme ve şecere-nâmelerinhemen tamamen Türk diliyle yazılması, fütüvvetin sadece Anadolu’da değilBalkanlar’dan Orta Asya’ya kadar bütün Türkler arasında yayılarak bir TürkAhiliğinin vücuda getirilmesidir. Kitap iki kısımdan oluşmaktadır.İlk kısımda on bir adet makale bulunmaktadır. Bunlardan ikisi ilk defa bukitapta yayınlanmış olup diğerleri muhtelif dergi ve bildiri kitaplarındayayınlanan makalelerdir. Bahsedilen iki makale; “Ahi Evran’dan Bahseden İkiFütüvvet-nâme ve Ahi Evran’a Dair Yeni Bilgiler” ile “Ahi Evran’a ‘Evran’Adının Verilmesine Dair Yazılı Kaynaklardaki Rivayetler” adlı makalelerdir. Heryazının nerede ve ne zaman yayınlandığı yazı sonlarında verilmiş olup makalelerdeyararlanılan kaynaklar ise makale sonlarında değil “Genel Kaynakça” olarak kitabınsonunda gösterilmiştir. Bu on bir makalede; Ahişecere-nâmeleri, fütüvvet-nâmeler ve fütüvvet-nâme örnekleri, Ahi Evran vehayatı, Ahilik adabı,âyîn, erkân, Ahilikteki yemek kültürü, Ahilik - Bektaşilikmünasebeti, Hacı Bektaş ve Ahi Evran’ın Osmanlı Devleti’nin kurulmasındakirolleri, edebiyatta ve Klâsik şiirimizde Ahi Evran, Ahi ve Ahilik, yeni dünyadüzeninde Ahiliğin yeri vb. değerli konulardan bahsedilmektedir. Ahilik gibievrensel hitabet kabiliyeti olan önemli bir konudan bahseden bu makaleler;konuyla ilgili hiçbir şey bilmeyen bir insanı, donanımlı bir seviyeye getirecekkıymetli bilgiler içermekte olup Ahilikle ilgili zihinlerdeki soru işaretleriniasgari seviyeye indirecektir. Prof. Dr. M. Fatih Köksal’ın,yapılan çalışmalarda verilen bilgilerin belgeyle desteklenmesine vekanıtlanabilirliğe verdiği önemi bu çalışmasında da görmekteyiz. Köksal,kitabındaki makalelerde görüp incelediği yazma eserlerden (şecere-nâmeler,fütüvvet-nâmeler vb.) hareketle kanaat belirtip genellemelere gitmiş vekarşılaştırmalar yapmıştır. Sunulan bilgilerin kaynağının Ahiliğin temeli olanyazma eserler olması önemlidir. Bazıkısımlar orijinal diliyle verilmiştir. Makalelerin bazılarında tablolardanyararlanılması bilgilerin daha kolay anlaşılmasına vesile olurken birkaçşecere-nâme ve fütüvvet-nâme fotoğrafının kitaba alınması okura bu eserlerinörneğini görme fırsatı sunmuştur. İkinci kısım, “Ahilik ÜzerineTürkiye’de Yapılan İlk Çalışmalar” başlığı altındaki yazılardan oluşur. Buyazılar harf inkılâbından önce Arap harfli çıkmış olan dergilerdeki Ahilikleilgili makalelerin günümüz alfabesine aktarımıdır. Ahilik üzerine yapılan buçalışmaların, gün yüzüne çıkarılması bakımından kitapta yer almış olmaları ayrıbir öneme sahiptir. Bu kısımda on beş adet makale bulunmakta olup makalelerin kitabaalınış sırasıyla yazarları; Hasan Fehmî (1), Ahmet Tevhid (1), Halîl Edhem (1),Köprülüzâde Mehmed Fuad (1), Muallim Cevdet (6) ve Şinasi İlhan (5)’dır. Prof Dr. M. Fatih Köksal, Ahiliküzerine çalışmalarının devam edeceğini; “Sadeleştirilmiş ve açıklamalı metniylebirlikte iki ilginç fütüvvet-nâmenin neşri var sırada. Ahi Evran, Hacı Bektaş,Mevlânâ üçlüsü üzerine, Baciyân-ı Rûm ve Fatma Bacı üzerine kimi tevatürlerideğerlendiren; bu mevzularda oluşturulan düzmece tarihleri, sahte kurum vekurmacaları, bühtan ve tahrifatı ortaya koyacak makalelerin hazırlığı ise devametmektedir.” (Köksal, 2015: 11) diyerek muştulamaktadır. Türk milletinin en büyükdeğerlerinden biri olan Ahiliğin öksüz bırakılmaması gerektiğini bir kez dahagösteren bu çalışma; ilim dünyasına, edebiyat araştırmacılarına ve Ahilikleilgili bilgi eksikliklerini gidermek isteyen okurlara kıymetli bilgilersunmaktadır. Bilim dünyasındaki çalışmaları bir binayı vücuda getiren yapıtaşları olarak gören Prof. Dr. M. Fatih Köksal, Ahilik binasına bir taş dahayerleştirmiş olup yapılması gereken diğer çalışmalara örnek teşkil edecek bireser meydana getirmiştir.
CR  - Köksal, M. Fatih (2015). Ana Kaynaklarıyla Türk Ahiliği Ahilik - Fütüvvet Yazıları, Doğu Kütüphanesi, İstanbul.
UR  - https://dergipark.org.tr/tr/pub/aeusbed/issue//267223
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/233792
ER  -